Racisme in Bulgarije: van aandachttrekkerij tot pure chantage

© Belga Image

Bulgarije liet zich niet bepaald van zijn mooiste kant zien tegen Engeland, maar eigenlijk was het gedrag te voorspellen. Bulgarije kampt namelijk al jaren met een groot racismeprobleem.

Tot tweemaal toe werd de EK-kwalificatiematch tussen Engeland en Bulgarije stilgelegd omdat de Bulgaarse supporters apengeluiden maakten en de nazigroet deden. En dat zelfs allemaal al in de eerste helft. Bij een derde keer moest de scheidsrechter de wedstrijd afgelasten, maar zover kwam het niet.

De Engelse spelers hadden op voorhand gewaarschuwd voor het racistische gedrag en maakten ook al voor de wedstrijd bekend te zullen vertrekken wanneer iemand van de spelers geviseerd werd. Zij wisten al wat niemand eigenlijk wist: racisme is een enorm probleem in Bulgarije. Het gaat zelfs zo ver dat de supporters hun eigen clubs ermee chanteren.

De Bulgaarse neus bloedde

Dat de match geen derde keer werd stilgelegd, kwam misschien wel door de actie tijdens de rust van de Bulgaarse kapitein Ivelin Popov. Hij sprak als enige (!) speler de toeschouwers tijdens de rust toe en ging ook niet naar de kleedkamer. Het is in schril contrast met wat zijn ploegmaats en coach deden na de match.

De Bulgaarse bondscoach Krasimir Balakov ontkende zelfs dat er racisme te horen was in het Levskistadion in Sofia. ‘Ik heb niets gehoord. En trouwens, als er al iets mis was, dan moeten de Engelsen daar niet kleinzerig over doen. In Engeland hoor je daar veel meer over. Uit onze competitie hoor je zoiets nooit’, vertelde de bondscoach. Zijn doelman, Plamen Ilijev, trad hem bij: ‘Het publiek heeft zich uitstekend gedragen. Ik heb absoluut niets gehoord.’

En zo ging het maar verder. Tijdens de persconferentie van Engels bondscoach Gareth Southgate, onderbrak een Bulgaarse journalist de uitleg van Southgate. De Engelsman was net aan het vertellen dat Engeland twee statements had gemaakt: één op het veld door de overwinning en één door de aandacht te trekken voor het probleem in Bulgarije. Verder was Southgate lovend voor zijn spelers: ‘Ze hebben uitstekend gepresteerd in een uiterst moeilijke situatie en omstandigheden.’

Daar kon een Bulgaarse journalist niet mee leven en hij onderbrak prompt de bondscoach: ‘Welke situatie en welke omstandigheden? Waar heeft u het eigenlijk over? U bent volledig aan het overdrijven! Het was gewoon een leuke wedstrijd in een gemoedelijke sfeer.’ De Bulgaren deden allemaal alsof hun neus bloedde.

Bondscoach Gareth Southgate werd onderbroken tijdens zijn persconferentie: 'Waar heeft u het over?'
Bondscoach Gareth Southgate werd onderbroken tijdens zijn persconferentie: ‘Waar heeft u het over?’© Belga Image

Premier Borisov moeit zich

Of toch niet alle Bulgaren misschien. De premier, Boyko Borisov, kon zijn ogen niet geloven en eiste het ontslag van bondsvoorzitter Boris Mihaylov. Als echte voetbalfan schaamde hij zich dood voor de eigen Bulgaarse fans en nu wou hij veranderingen zien. Maar we moeten het ook wat nuanceren. In hetzelfde statement haalde hij namelijk ook uit naar de Engelse ploeg. Die overdreef volgens de premier schromelijk in hun veroordeling van het Bulgaarse gedrag. Borisov vond namelijk dat de andere fans zich uitstekend gedroegen en dat Engeland niet moest doen alsof zij zondenvrij zijn. ‘Bulgarije is het meest tolerante land ter wereld’, besloot hij.

Zijn aanpak werkte, want diezelfde dag nog diende bondsvoorzitter Mihaylov zijn ontslag in. Ook de bondscoach werd aangepakt door de premier. Hij moest zijn excuses aanbieden aan de Engelsen, wat twee dagen geleden gebeurde.

Zelfs de grootste Bulgaarse voetballer aller tijden, Christo Stoitsjkov, die onder meer de Gouden Bal won in 1994 en speelde bij CSKA Sofia en FC Barcelona, haalde uit naar de eigen fans. Op een Amerikaanse zender barstte hij in tranen uit. ‘Alsof dit niets met me doet. Ik geef enorm om mijn land en de mensen moeten niet lijden door zo een groep. Een stadionverbod van vijf jaar is nog niet genoeg om hen echt te straffen.’ Maar ook Stoitsjkov is niet zonder zonden. Hij werd door de Franse verdediger Marcel Desailly tijdens zijn carrière meermaals beschuldigd van racistisch gedrag tegen Afrikaanse spelers.

En ook de politie schoot in actie. Sinds het incident van maandagavond heeft het al 16 racistische supporters geïdentificeerd. Elf van hen werden opgepakt, voor één tiener dreigt zelfs een gevangenisstraf van vijf jaar. De rest van de opgepakte supporters kreeg een geldboete en stadionverbod. Daarnaast is de Bulgaarse politie ook binnengevallen in de kantoren van de Bulgaarse bond. Wat daar gevonden is, werd nog niet gecommuniceerd.

Oorlog tegen racisten

Ondertussen heeft de Europese voetbalbond (UEFA) een onderzoek naar de wedstrijd gestart. De Engelse ploeg en Brits premier Boris Johnson riepen daartoe op. In Engeland laaide de kwestie ook hoog op. Onder meer voetbaljournalist Darren Lewis is van mening dat niemand van de bonden het probleem eigenlijk kan begrijpen: ‘Er is geen enkele zwarte vertegenwoordiging in de Bulgaarse bond en ook niet bij de UEFA. Hoe moeten zij dit dan kunnen begrijpen?’

UEFA-voorzitter Aleksander Ceferin kwam ook terug op het incident. In zijn statement riep hij alle bonden en regeringen op om het racisme te bestrijden: ‘Voetbalorganisaties en regeringen moeten een oorlog starten tegen racisten. Er was een tijd waarin gedacht werd dat racisme maar een verre herinnering was, maar de laatste jaren leerden ons dat dat absoluut fout gedacht was. De bonden kunnen het echter niet alleen. Samen met de regeringen moeten duurzame oplossingen gevonden worden.’

Hitlers verjaardag

Het voorval tegen Engeland was zeker niet het eerste incident. Bulgarije heeft dit decennium namelijk al meerdere keren racistisch uitgehaald en werd daar ook al vaak voor gestraft. Zo mocht het stadion van Sofia maandagavond zelfs maar tot de helft gevuld worden omdat de bond werd gestraft voor een eerder racistisch incident tegen Kosovo.

In 2011 kreeg de voetbalbond een eerste boete opgelegd nadat de EK-kwalificatiematch tegen, jawel, Engeland ontsierd werd door racistische opmerkingen aan het adres van de Engelse spelers Ashley Young, Ashley Cole en Theo Walcott. Twee jaar later kwam Bulgarije weer in het nieuws om de verkeerde redenen. Op 20 april 2013 rolden de supporters van Levski Sofia een enorme tifo uit om Adolf Hitler een gelukkige verjaardag toe te wensen.

En vorig jaar nog kreeg datzelfde Levski Sofia een boete nadat op foto’s te zien was dat een kindje de nazigroet deed en zijn buurjongen een swastika op zijn borst had getatoeëerd. En dat allemaal na de gewonnen bekerfinale. In een voetbalseizoen waar zowel het Italiaanse als het Engelse voetbal werd opgeschrikt door meerdere racistische incidenten, moet Bulgarije zeker niet onderdoen voor deze landen.

De wedstrijd tussen Engeland en Bulgarije werd tweemaal stilgelegd maar de spelers bleven op het veld.
De wedstrijd tussen Engeland en Bulgarije werd tweemaal stilgelegd maar de spelers bleven op het veld.© Belga Image

Eigen clubs chanteren

In een gesprek met BBC Sport vertelde de Bulgaarse journaliste Yana Pelovska over racisme in Bulgarije: ‘De gewone supporter schaamt zich momenteel dood voor de incidenten. Normaal gezien zie je het echt nauwelijks tijdens de Bulgaarse competitie, want dan kunnen ze niet racistisch tegen de tegenstander doen, omdat ze meestal zelf ook zwarte spelers hebben. Bij de nationale ploeg valt dat argument weg met deze gevolgen. Het zwaarste racisme is dus zonder twijfel voorbestemd voor het internationale podium.’

BBC Sport haalde nog een andere Bulgaarse journalist aan, Kamen Alipiev, en die ging verder over het racistische probleem in de samenleving zelf: ‘Dat racisme zo een probleem is, komt doordat we maar moeilijk kunnen omgaan met vreemdelingen in ons land. Vooral de Roma moeten het vaak ontgelden en ook immigranten uit Azië en Afrika zijn niet geliefd. En dat is het grote probleem. Die hooligans hebben dat ongenoegen met de paplepel meegekregen en ervaren dat zelf niet als racistisch. En zo zit dat diep geworteld in alle geledingen van de samenleving.’

Bovendien gaat het volgens beide journalisten verder dan de ideologische standpunten van de Bulgaarse fans. De ultra’s chanteren er hun clubs zelfs mee. Zo willen sommige supportersgroepen betaald worden om geen racistische gezangen van de tribunes te laten rollen. De supporters willen dus geld slaan uit racisme…

Verdeelde pers

De dag na de wedstrijd waren de Bulgaarse kranten, net zoals de modale voetbalfan, verontwaardigd door het gedrag van de eigen supporters. Koppen als ‘Schaamte op het veld en in de tribunes van Levski’, ‘Vernietigende nederlaag, maar vooral racisme beschamend’, ‘De wereld spreekt over onze racistische fans’ en ‘Bulgaarse fans vernederen eigen land’ toonden duidelijk aan wat het gevoel was in Bulgarije.

Of toch alleszins voor een deel van de bevolking, want er waren evenveel kranten die de omgekeerde beweging maakten. In de teksten was soms duidelijk te lezen dat de Engelsen het gedrag zouden hebben uitgelokt en dat het incident eigenlijk een self fulfilling prophecy was. De kranten zijn, net zoals de bevolking, dus duidelijk verdeeld over de kwestie.

Het heeft er alle schijn van dat de Bulgaarse regering het probleem nu grondig wil aanpakken en dat de bevolking het ermee gehad heeft, maar of de mentaliteit van een groot deel van de samenleving zomaar zal veranderen, is nog maar zeer de vraag.

Ah, trouwens, de match eindigde op een 0-6 overwinning voor Engeland. Duidelijker kan je niet antwoorden.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content