Tips voor voetbalcommentatoren: is net voor de rust echt het beste moment om te scoren?

Bij een doelpunt net voor de rust van een voetbalwedstrijd klinkt bij voetbalcommentatoren haast altijd hetzelfde geluid. Namelijk dat dat doelpunt op geen beter moment kon vallen. In zijn tweede stukje binnen deze reeks tips voor voetbalcommentatoren confronteert professor Stijn Baert ook deze mythe met eigen onderzoek.

Dit stukje gaat over misschien wel de meest balorige aller voetbalmythes. Namelijk dat er geen beter moment is om een doelpunt te scoren dan net voor de rust van een voetbalwedstrijd.

Balorig omdat bijna altijd naar deze mythe verwezen wordt bij een laat doelpunt in de eerste helft, terwijl data-analyse aangeeft – spoiler alert – dat ze niet klopt.

De mythe onderzocht

Deze mythe onderzoeken was een hele klus. Immers, de vraag is niet of een doelpunt net voor de rust al dan niet goed is. De vraag is of een doelpunt net voor de rust beter is dan een doelpunt op een ander moment.

In ons onderzoeksartikel in het gekende wetenschappelijke tijdschrift Plos One, analyseren we daartoe het scoreverloop in 1179 wedstrijden uit de UEFA Champions League en de UEFA Europa League. We vergeleken, meer concreet, wedstrijden waarin het laatste doelpunt van de eerste helft net voor de rust viel en wedstrijden waarin dit laatste doelpunt eerder viel.

Wat blijkt? Voor thuisploegen is eerder het omgekeerde van deze mythe waar. Wanneer een thuisploeg een doelpunt maakt net voor de rust, in plaats van op een ander moment in de eerste helft, is haar doelsaldo op het einde van de wedstrijd gemiddeld ongeveer een half doelpunt lager.

Laat ons even focussen op alle geanalyseerde Europese wedstrijden waarbij de thuisploeg 1-0 voorstond bij de rust. Dan had die ploeg 67 procent kans om de wedstrijd finaal te winnen wanneer de 1-0 net voor de rust viel. Niet slecht. Maar als de 1-0 al eerder in de eerste helft viel, waren de kansen op winst van de thuisploeg nog beter. Dan stegen ze naar 74 procent.

Voor uitploegen bleek het al helemaal niet uit te maken wanneer hun laatste doelpunt in de eerste helft viel: net voor de rust en of eerder in de eerste helft.

Decompressie

Deze bevindingen verrasten collega-onderzoeker Simon Amez en mezelf zodanig dat we, geheel in de lijn van ons imago van bescheiden economisten, voor een verklaring ons oor te luisteren gelegd hebben bij sportpsychologen. En die waren – hoe kan het ook anders – minder verbaasd.

Een eerste mogelijke verklaring is dat een doelpunt net voor de rust aanleiding geeft tot decompressie. Gezonde druk valt mogelijk weg, met concentratieverlies of minder inspanning bij de spelers tot gevolg.

Deze verklaring strookt met verdere bevindingen van ons onderzoek. Een thuisploeg die een doelpunt scoort net voor de rust had, alle andere factoren, waaronder de stand bij de rust, gelijk houdend, minder kans om na de rust nog te scoren tijdens de geanalyseerde Europese wedstrijden en in het bijzonder om na de rust als eerste te scoren.

Een tweede verklaring heeft te maken met een groeiend zelfvertrouwen en zelfbewustzijn dat een thuisteam kan ervaren wanneer het met een net gescoord doelpunt, en dus toegejuicht door het thuispubliek, naar de kleedkamer kan. Dit kan omslaan in zelfoverschatting, met alle gevolgen vandien. Bovendien kan een hoger zelfbewustzijn net leiden tot meer negatieve druk.

Een laatste verklaring heeft te maken met tactische ingrepen die de trainer tijdens de rust voorstelt. De nog nazinderende emotie van een doelpunt vertroebelt mogelijk een goed zicht op de juiste verhoudingen tussen de teams.

Wat met een doelpunt net na de rust?

Een andere, minder vaak geponeerde voetbalmythe is dat een ander ideaal moment om een doelpunt te scoren net na de rust is. Dit zou een boost geven aan een team, een goede start op basis van de gemaakte afspraken tijdens de rust.

Ook deze mythe doorstaat de confrontatie met onze data niet. Voor een gegeven stand na 50 minuten wedstrijd, heeft al dan niet scoren tijdens de eerste vijf minuten na de rust geen effect op de overwinningskansen en het doelsaldo voor een team.

Oproep

Bij deze dus een oproep aan Aster Nzeyimana, Filip Joos, Jan Dewijngaert, Peter Vandenbempt, Rudy Lanssens, Tom Boudeweel en al hun collega’s.

U wil correct zijn in al de feitelijke gegevens die u met de kijker deelt. Laat dat ook het geval zijn in de voetbalwijsheden die u poneert. En dus: neen, dat een doelpunt net voor de rust meer zou waard zijn dan één op een ander moment, het lijkt niet te kloppen.