Transferdeadlines in het profvoetbal meer dan ooit ter discussie

Is de wijziging van de transferdeadline in de Serie A en de Premier League het startschot voor ingrijpende veranderingen?

In de Serie A en de Premier League wordt dit seizoen gebroken met de traditie van een transferdeadline op 31 augustus. Hoewel de wijziging veel stof deed opwaaien, volgen ze er eigenlijk gewoon de aanbeveling op die al jarenlang is ingeschreven in de FIFA-reglementering. De overige Europese competities volgen dit voorbeeld nog niet omdat er ook nadelen aan zijn verbonden. Een geharmoniseerd systeem met een uniforme transferdeadline voorafgaand aan de competitiestart lijkt nochtans wenselijk te zijn, getuigen sportrecht-advocaten Sven Demeulemeester en Niels Verborgh van Altius.

Welke regels hanteert FIFA voor transferperiodes?

Sven Demeulemeester: ‘FIFA verplicht de nationale voetbalbonden om te voorzien in twee transferperiodes voor profspelers. In België zijn dit de welbekende zomer- en wintertransferperiodes. FIFA legt enkel een verplichte duur van deze periodes op, maar nationale voetbalbonden zijn wel vrij om ‘conform de specifieke voetbalvereisten van het land’ te bepalen wanneer de transfermarkt opent en sluit.

‘De eerste transferperiode, onze ‘zomertransferperiode’, vindt plaats na het voetbalseizoen en mag maximaal twaalf weken duren. Opvallend is dat FIFA stelt dat deze transferperiode normaal moet stoppen alvorens het nieuwe seizoen start. In die zin is de recente wijziging van de deadline in de Serie A en de Premier League eigenlijk een normale zaak. Landen waar de transfermarkt nog open is na de competitiestart houden zich niet aan de FIFA-aanbeveling.

‘De tweede transferperiode, onze ‘wintertransferperiode’, vindt normaal plaats in het midden van het seizoen en mag dan weer niet langer dan vier weken duren.

‘Daar waar een werknemer uit andere sectoren dagelijks van werkgever kan veranderen, kunnen profvoetballers dit opmerkelijk genoeg dus maar gedurende zestien weken per jaar. Werkloze spelers kunnen wel steeds een contract tekenen bij een nieuwe club.’

Kan FIFA zomaar eenzijdig dergelijke beperking opleggen aan spelers?

Niels Verborgh: ‘Gelijkaardige beperkingen op de vrijheid van een atleet om een arbeidsbetrekking aan te gaan, bestaan ook in andere sporten. Jyri Lehtonen, een Finse basketbalspeler die uitkwam voor de Belgische club Castors Braine, vocht dergelijke restrictie ooit aan voor het Hof van Justitie van de Europese Unie. Het Hof oordeelde echter dat de beperking in zijn geval gerechtvaardigd was om een normaal en rechtmatig verloop van een sportcompetitie te garanderen.

‘De vraag is echter of de huidige transferperiodes in het voetbal wel een normaal en rechtmatig verloop van de voetbalcompetities in de hand werken. Ondanks de aanbeveling van FIFA zijn de transferperiodes vaak niet aangepast aan het competitieformat. Doordat de transfermarkt in België langer dan een maand na de competitiestart nog open is, zullen de teams de komende weken nog grondig door elkaar worden geschud en dit terwijl de competitie al bezig is. Transfers tijdens een lopende competitie hebben een invloed op teams. Met andere woorden: of je een bepaald team treft voor of na de transferdeadline, kan een groot verschil maken, afhankelijk van de mogelijk late transferactiviteit van die tegenstander. De vergelijkbaarheid van de resultaten van de clubs die deelnemen aan het kampioenschap komt daardoor in het gedrang en dergelijke praktijk, die nefast is voor een eerlijk verloop van de competitie, moet volgens het Hof van Justitie te allen tijde worden vermeden. Het is dus maar de vraag of de huidige praktijk de toets van het Europees recht zou doorstaan.

‘In de Premier League gaven trainers alvast al aan gekant te zijn tegen de praktijk waarbij een speler in het begin van de competitie het met een club opneemt tegen een andere club, terwijl hij enkele weken later dezelfde club nog eens kan bekampen met een andere club. Namelijk met de club waar hij na aanvang van de competitie werd naar getransfereerd.’

In de Premier League en de Serie A wordt geopteerd voor een transferdeadline voorafgaand aan de competitiestart. Wat impliceert dit concreet?

Sven Demeulemeester: ‘Vanaf het seizoen 2018/19 zal de transfermarkt voor de Premier League sluiten voordat de competitie van start gaat. De transferdeadline voor dit seizoen is er verschoven naar 9 augustus. Clubs kunnen na die datum geen inkomende transfers meer realiseren, tenzij het een werkloze speler zou betreffen. Onderlinge spelerswissels na de start van de competitie zijn dus niet meer mogelijk. Een geval zoals dat van Alex Oxlade-Chamberlain vorig seizoen wordt daarbij vermeden: de middenvelder tekende toen voor Liverpool een week nadat hij met Arsenal 4-0 de boot was ingegaan tegen datzelfde Liverpool.

‘Uitgaande transfers naar een buitenlandse competitie waar de transfermarkt nog open is, zijn wel nog toegelaten, tot ook in dat land de transfermarkt sluit. Het voordeel van deze regeling is dat ook nog na de deadline van 9 augustus oplossingen kunnen worden gezocht voor spelers met een weinig rooskleurig perspectief in de spelerskern van hun club.

‘De uitzondering voor uitgaande transfers betekent echter wel dat Engelse clubs tot 31 augustus nog spelers kunnen verliezen aan bijvoorbeeld Spaanse, Duitse of Franse clubs. Dit verklaart mee waarom vijf Premier Leagueclubs, waaronder Manchester City en Manchester United, tegen het voorstel stemden. De clubs uit de lagere Engelse profdivisies sloten zich aan bij het standpunt om de deadline te vervroegen, maar zij zullen wel nog in de mogelijkheid zijn om tot 31 augustus 2018 spelers op huurbasis te contracteren.

‘Ook in Italië zal de zomertransferperiode sluiten voor de aanvang van de competitie, namelijk op 18 augustus. Opvallend is dat daar ook de wintertransferperiode zal worden ingekort. In de Serie A eindigt die niet langer op 31 januari maar op 19 januari, omdat op 20 januari de winterstop van drie weken eindigt.’

Waarom volgen andere landen vooralsnog niet het Engelse en Italiaanse voorbeeld?

Niels Verborgh: ‘Niet in alle landen krijgt de Engelse en Italiaanse oplossing bijval: als een nationale voetbalbond beslist om de transferdeadline te vervroegen, kan dit de concurrentiepositie van die competitie ten opzichte van buitenlandse competities aantasten. Sommige clubs huiveren voor een scenario waarbij uitgaande transfers mogelijk zijn op een moment dat inkomende transfers niet langer zijn toegestaan. Als je dan een sterkhouder verliest, kan je die niet langer vervangen.

‘Een dergelijke situatie doet zich nu al voor na het sluiten van onze wintertransferperiode. In sommige landen, zoals Rusland en China, gelden er namelijk andere transferdeadlines. Zo verloor de Belgische club SK Lierse in volle eindspurt van het seizoen 2016/17 met Ayub Masika een van haar beste spelers aan de Chinese club Beijing Renhe, terwijl de deadline voor Belgische clubs om inkomende wintertransfers te realiseren al was verstreken. Lierse kon het vertrek van Masika niet opvangen en greep finaal naast de titel. Om dergelijke praktijken te vermijden, lijken uniforme transferperiodes wel wenselijk.

‘FIFA geeft in haar commentaren bij de transferregels aan dat het streeft naar uniforme transferperiodes om grote verstoringen bij het verloop van de competities te vermijden. Maar momenteel is er een gebrek aan internationale eenvormigheid, gezien de transferperiodes van diverse competities erg verschillen. Eigenlijk zorgen de aparte transferdeadlines voor inkomende transfers in de Italiaanse en Engelse competitie voor een verdere versplintering.’

Welke wijzigingen staan er ons te wachten?

Sven Demeulemeester: ‘De transferdeadline van 31 augustus stamt eigenlijk uit een tijdperk waarin competities nog niet zo vroeg van start gingen als nu het geval is. Het is niet ondenkbaar dat de deadline van 31 augustus in de toekomst zal worden vervroegd. Daarnaast zou het wenselijk zijn te evolueren naar een geharmoniseerd systeem met een uniforme transferdeadline voorafgaand aan de competitiestart. Dit is echter niet zo evident, gelet op de verschillende startdata en competitieformats van de diverse nationale voetbalcompetities.

‘UEFA-voorzitter Aleksander Ceferin was alvast gewonnen voor het Engels initiatief. Veel landen lijken eveneens voorstander te zijn, al voegen ze er wel aan toe dat een aanpassing vooral collectief dient te gebeuren, zodat landen die de transferdeadline vervroegen niet in een ongunstige concurrentiepositie zouden komen.

‘Ook de wintermercato zal mogelijk een gedaantewisseling ondergaan. Sommigen stellen zelfs voor om de wintertransferperiode af te schaffen, maar dit zou de vrijheid van de individuele voetbalspeler nog verder beperken. Wel gaan er binnen FIFA stemmen op om het aantal inkomende wintertransfers te reduceren tot een maximum vier transfers per club.’