Vijf jaar Infantino bij de FIFA: hoe mr. Proper toch zijn handen vuil maakte

De FIFA lag op apegapen toen de Zwitser Gianni Infantino in 2016 vanuit het niets voorzitter werd. Hij beloofde de puinhoop, gecreëerd door decennia van corruptie, hebzucht en egopolitiek, op te ruimen. Vijf jaar later lijkt de Mr. Proper van de FIFA de tactieken van zijn voorganger al goed onder de knie te hebben. ‘De cultuur zit erin gebakken. Echte vooruitgang kan enkel van buitenaf komen.’

Eind 2015 staat de FIFA synoniem met corruptie en graaicultuur. Het dieptepunt volgt wanneer de ethische commissie van de FIFA voorzitter Sepp Blatter en zijn collega bij de UEFA, Michel Platini, jarenlang schorst na gekonkelfoes en een ongeoorloofde betaling van twee miljoen Zwitserse frank. Sponsors haken af, gerechtelijke kosten swingen de pan uit en het moreel in de kantoren in Zürich suddert op een laag pitje. In die crisis werpt de Zwitserse advocaat Gianni Infantino (nu 50) zich op als de man die schoon schip kan maken. Zijn ambitie: to make FIFA great again.

Infantino is tot dan de anonieme secretaris-generaal van de UEFA, de loyale rechterhand van Platini die zorgt dat de cijfers kloppen. Een competente kerel, zo lijkt, met meer vakernst dan persoonlijkheid. Wanneer hij het in de voorzittersverkiezing op 26 februari 2016 haalt van de Bahreinse sjeik Salman bin Ibrahim Al Khalifa leeft er voorzichtige hoop. Misschien kan Infantino de FIFA uit het moeras trekken. In zijn toespraak vinkt hij alle bingovakjes af. Hij wil ‘bruggen bouwen’ en ‘voorzitter van allen’ zijn. Hij toetert over transparantie, hervorming en een ‘nieuwe’ FIFA. ‘De FIFA doorstond trieste tijden, momenten van crisis, maar die zijn voorbij’, stelt hij ferm.

Vijf jaar later blijft er van Infantino’s onkreukbare imago weinig over. Als het adagium ‘waar rook is, is vuur’ klopt, dan woekeren er rond hem genoeg vlammen om een aanzienlijk deel van het Amazonebos in lichterlaaie te zetten. Een blik op de balans van vijf jaar Infantino als FIFA-voorzitter.

Verslaafd aan privéjets

Zijn verkiezing dankt hij aan twee beloftes: meer geld voor de federaties en een uitbreiding van het WK. Elk FIFA-lid krijgt voortaan vierjaarlijks ruim vier miljoen euro voor de ontwikkeling van het voetbal. ‘Het geld van de FIFA is jullie geld’, predikt Infantino. Om misbruik tegen te gaan, koppelt hij er wel strengere regels aan. In het financiële puin – een gat van 450 miljoen euro bij zijn aantreden – hoopt Infantino de benodigde centen te vinden door de kostenstructuur van de FIFA aan te pakken – lees: te besparen – en het WK uit te breiden (zie kader). Zo wint hij de sympathie van kleinere, niet-Europese landen.

Zelf neemt hij het minder nauw met zijn bezuinigingsplannen. Ondanks een voornemen om met Easyjet te vliegen, blijkt Infantino verslaafd aan privéjets, soms betaald door Rusland of Qatar. Daarvoor roept de ethische commissie van de FIFA hem in juli 2016 op het matje. Net als de bestuurscommissie is dat een onafhankelijk orgaan dat de werking van de FIFA in de gaten houdt. De ethische commissie wil ook weten waarom hij nog altijd werkt zonder arbeidscontract, nadat hij het hem voorgestelde jaarsalaris van 1,8 miljoen euro naar verluidt afdeed als ‘een belediging’. Die insinuatie komt luidens Infantino van ‘vijanden’ die hem als inhalig willen wegzetten. ‘Terwijl ik niets gestolen heb. Ik ben niet geboren met een zilveren lepel in mijn mond, maar werkte voor elke euro.’

Finaal concludeert de commissie dat Infantino de ethische code niet overtrad. Een jaar later, in mei 2017, krijgen de twee voorzitters ervan geen nieuw mandaat. De Duitse rechter Hans-Joachim Eckert en de Zwitserse advocaat Cornel Borbély reageren verbolgen. Ze menen dat de FIFA zo honderden lopende zaken neutraliseert. Maar Infantino bepleit dat het wegwerken van de witte Europese heren louter een keuze is voor diversiteit. In hun plaats benoemt hij de Colombiaanse María Claudia Rojas. Net zoals hij eerder de Senegalese Fatma Samoura aanstelde als secretaris-generaal. ‘Er circuleert veel nepnieuws over de FIFA’, fulmineert hij. ‘In sommige landen is FIFA-bashing een nationale sport.’

Na hun ontslag blijkt dat Eckert en Borbély twee onderzoeken voerden naar Infantino. De Zwitser zou niet correct hebben aangegeven hoeveel geld hij spendeerde aan zijn verkiezingscampagne. 500.000 euro, beweert hij zelf, ‘vooral voor vluchten’. Maar volgens onderzoek van The Guardian zou het eerder een miljoen geweest zijn. Het blijft onduidelijk waar dat extra geld belandde.

Daarnaast zou Infantino bij de verkiezing van de Afrikaanse voetbalbond (CAF) druk uitgeoefend hebben op landen. Zo wilde hij zijn favoriet – Ahmad Ahmad, onthoud de naam – op de voorzittersstoel hijsen. Infantino zou leden beloofd hebben dat ze sneller hun geld zouden krijgen wanneer ze het juiste bolletje rood kleurden. Criticasters menen dat hij zo Issa Hayatou, het lang zittende hoofd van CAF, wilde dumpen, omdat die hem niet gesteund had tijdens de FIFA-voorzittersverkiezing. Met 54 leden heeft Afrika een dikke vinger in de pap en Infantino wil er zijn macht vergroten. Het lukt, Ahmad geraakt verkozen.

Oogje dicht voor dopingminister

Hoe kan de FIFA naar eigen goeddunken bepalen wie wel en niet in de onafhankelijke commissies zetelt? De 211 leden gaven die macht kort na Infantino’s aanstelling aan de FIFA Raad, het vroegere uitvoerend comité, voorgezeten door Infantino zelve. Daardoor kunnen de leden van die commissies niet meer onafhankelijk werken, beweert Domenico Scala, voorzitter van de bestuurscommissie. Hij stapt in 2016 uit onvrede op. ‘ Ach, Scala denkt dat je voetbal op dezelfde manier kunt leiden als een farmabedrijf’, reageert Infantino.

Ook Scala’s opvolger, Miguel Maduro, krijgt bonje met Infantino. Maduro belet dat de Russische vicepremier Vitali Moetko in de aanloop naar het WK 2018 een plek krijgt in de FIFA Raad. Het interne reglement zegt namelijk dat die politiek neutraal moet zijn. Maar Infantino vindt het delicaat om Rusland tegen de borst te stuiten. De FIFA-voorzitter is er als de dood voor dat iets het WK verstoort. De FIFA heeft Rusland nodig, of tenminste het geld dat het WK daar moet opbrengen. Herinner u de beloftes die Infantino bij zijn verkiezing deed. Ook wanneer het IOC Moetko levenslang in de ban slaat, omdat hij als minister van sport het Russische staatsdopingsysteem overzag, blijft Infantino Oost-Indisch doof voor Maduro’s bezwaren. De ban heeft ‘geen enkele impact op de voorbereiding van het WK’, zegt hij. Uiteindelijk krijgt Moetko zijn postje, Maduro verdwijnt van het toneel.

‘Enkel druk van buitenaf, misschien van de VS of de EU, kan een betekenisvolle hervorming van de FIFA bewerkstelligen’, zegt Maduro in The Guardian. ‘Zonder inmenging zal niets veranderen. De cultuur is ingebakken, het probleem systemisch. Macht is erg belangrijk voor de mensen binnen de FIFA. Zij hebben het moeilijk met controle van buitenaf. In zo’n milieu kan corruptie opduiken.’ Met andere woorden: er zijn wel enkele rotte appels van de mesthoop geplukt, maar die blijft stinken.

Het zijn niet louter zure oprispingen van volk dat door Infantino de deur is gewezen. Een vernietigend rapport van de Raad van Europa komt tot dezelfde conclusie. ‘Het gevoel leeft dat Infantino wenst af te geraken van mensen die hem voor schut kunnen zetten’, schrijft Anne Brasseur, de auteur van het rapport. Volgens haar is Rojas niet geschikt voor haar rol als voorzitter van de ethische commissie. Omdat ze ervaring mist in criminele en financiële onderzoeken en omdat ze geen woord Frans of Engels spreekt. Terwijl alle dossiers in die talen zijn opgesteld. ‘Dat vertraagt niet enkel het onderzoek, het maakt haar ook problematisch afhankelijk van het FIFA-secretariaat.’

Wat is er intussen gebeurd met de procedures die Eckert en Borbély opgezet hadden? Na nauwelijks een maand op post laat Rojas verstaan dat er helemaal geen onderzoek loopt naar Infantino. Het vermoeden groeit zo dat de scheiding vervaagt tussen de FIFA en de commissies die op de organisatie toezien. De leden van de commissies kunnen hun eigen goed betaalde jobs – inclusief voordelen, zoals verblijven in luxehotels tijdens WK’s – enkel behouden als ze de FIFA niet te fel tegen de haren strijken.

WK gebouwd op bloed, zweet en tranen

Intussen schurkt de FIFA zich als vanouds tegen weinig democratische regimes uit het Midden-Oosten. Het WK in Qatar, weliswaar toegekend vóór Infantino’s tijd, zal volgens Amnesty International gebouwd zijn op ‘het bloed, het zweet en de tranen van migrantenarbeiders’. Infantino sust door te beloven dat de FIFA de mensenrechten serieus zal nemen. Spoiler alert: daar is weinig van te merken.

In 2019 draperen Infantino en sjeik Salman van Bahrein medailles rond de nekken van Qaterese spelers die de Asian Cup hebben gewonnen. Op diezelfde dag vordert Bahrein de uitlevering van Hakeem al-Araibi. De vluchteling, die als semiprof in Australië speelt, belandde tijdens een vakantie in een Thaise cel. Zijn thuisland verdenkt hem van vandalisme tijdens de Arabische lente, nota bene op het moment dat hij meespeelde in een op tv uitgezonden match.

Zijn ware misdaad? Kritiek op Salman, die de opstand in 2011 brutaal de kop indrukte en naar verluidt atleten liet mishandelen. Infantino en Salman, bien étonné de se trouver ensemble. Na flink gelobby komt al-Araibi vrij. Niet dankzij de FIFA, Infantino geeft geen kik. Mensenrechten zijn iets om mee uit te pakken tijdens toespraken, maar een mensenleven weegt niet op tegen het bruuskeren van een bondgenoot.

Ook ander wangedrag lijkt niet volledig uitgeroeid. Helaas voor Infantino is Ahmad, zijn handpop in Afrika, niet meteen het grootste licht. Als voorzitter van CAF valt hij vrouwen lastig en sluit hij de ogen voor financiële ongeregeldheden. Voor de aankoop van truitjes klopt hij aan bij een bedrijf dat handelt in fitnesstoestellen en dat 200 procent van de marktwaarde mag aanrekenen. Met FIFA-geld maakt Ahmad een pelgrimstocht naar Mekka en koopt hij een vloot auto’s, waarmee hij grote sier maakt in thuisland Madagaskar. Ontwikkelingsgeld duikt plots op de bankrekening van een Poolse kunstgalerie op. Lang blijft het potje gesloten, totdat de Franse politie Ahmad oppakt voor ondervraging. Uiteindelijk bant de ethische commissie hem in november 2020 voor vijf jaar, een beslissing die Ahmad aanvecht voor het Hof van Arbitrage voor Sport (CAS). Het CAS geeft hem in januari 2021 voorlopig zijn rol terug.

Koloniale huisbaas

Ook in Trinidad en Tobago rommelt het. In maart 2020 neemt de FIFA de er dagelijkse leiding van de voetbalbond over, een proces dat ‘normalisatie’ heet. Vreemd, want de nieuwe beleidsploeg is net op post en wil het boeltje van de vorige opkuisen. Volgens het Noorse voetbalblad Josimar wijst alles op wraak van Infantino. De Zwitser is dikke maatjes met de vorige bondsvoorzitter, David John-Williams, die hem bij de FIFA-verkiezing steunde. Ondanks Infantino’s oproep om John-Williams opnieuw te kiezen, een aanmaning in strijd met de statuten van FIFA, wint diens uitdager William Wallace.

De bond van het eilandstaatje klaagt de inmenging van de FIFA bij de rechter aan. Maar in plaats van naar het kostelijke CAS te stappen, komt de zaak voor een lokale rechtbank. Zeer tegen de zin van de FIFA, dat Trinidad en Tobago prompt schorst uit alle competities. ‘De FIFA gedraagt zich als een koloniale huisbaas’, klinkt het bij de bond. Shaka Hislop, ex-doelman van Newcastle en West Ham, noemt de interventie ‘een staatsgreep’.

Zolang de FIFA bepaalt wie centen krijgt en wie mag deelnemen aan competities, komt het ermee weg de rechtspraak van lidstaten straal te negeren. Infantino wil die macht ten koste van alles vrijwaren. De bureaucraat is veranderd in een havik, een despoot die desnoods over lijken gaat. Terwijl de hervorming van de FIFA er net voor had moeten zorgen dat de macht níét bij één man terechtkwam.

In 2019 verkiezen de FIFA-leden Infantino zonder concurrentie voor een tweede termijn. Hij snoeft dat hij de giftige, ‘klinisch dode’ FIFA heeft gereanimeerd. Ergens klopt dat. In zijn eerste ambtsperiode introduceert hij de VAR, pompt hij geld in het vrouwenvoetbal en overziet hij een WK dat 4,5 miljard euro opbrengt. ‘We mogen trots zijn op de nieuwe FIFA’, klopt hij zich op de borst. Maar onder dat dun krablaagje schuilen nog altijd trekken van de oude FIFA. De ene kale Zwitser is vervangen door een andere, uit een dorp verderop. Ondanks zijn sterke taal beroept Infantino zich geregeld op technieken uit Blatters handboek.

In 2020 opent de federale procureur van Zwitserland een crimineel onderzoek naar Infantino. De FIFA-voorzitter zou verschillende ongeoorloofde ontmoetingen gehad hebben met Michael Lauber, de procureur-generaal die het onderzoek naar corruptie binnen de FIFA leidt. Lauber herinnert zich niets van de inhoud van die gesprekken en neemt ontslag. Infantino ontkent in alle talen – hij spreekt er zeven! – dat hij iets laakbaars deed. Toch zijn er volgens de federaal procureur ‘indicaties van crimineel gedrag’. Infantino riskeert een celstraf.

Bij zijn aantreden was de meest gemompelde kritiek dat Infantino, ondanks zijn onbekendheid, al tot het voetbalestablishment behoorde. Hij draaide op dat moment al decennia mee bij de UEFA, onder meer als secondant van Platini, nu persona non grata. Verbaast het iemand dat wie bij de hond slaapt, zijn vlooien krijgt?