Een en ander moet nog worden bevestigd als in andere landen het voetbal achter gesloten deuren herneemt, maar in de Bundesliga is iets opmerkelijks aan de hand: het thuisvoordeel is weg.
Een na een hernemen in onze buurlanden de competities in het voetbal. Dat gebeurt overal achter gesloten deuren, uit gezondheidsoverwegingen. In Duitsland zijn ze al een paar weken bezig, in Portugal sinds deze week.
Vanaf 11 juni wordt er weer gevoetbald in Spanje, vanaf 17 juni hervat de Premier League. Daar kregen de clubs gisteren groen licht om voordien nog oefenwedstrijden te spelen, om in het ritme te komen.
Zo’n voetbal achter gesloten deuren is financieel een sof voor de clubs, maar biedt wel interessante nieuwe data. Zoals: wat is het effect van spelen zonder publiek op het thuisvoordeel?
Daar is al onderzoek naar gedaan, maar fragmentarisch. Op de website van The Conversation, een algemene nieuwssite, verscheen op 15 mei een interessant artikel over het thema. Heel veel studies gebeurden al naar het effect van het thuisvoordeel bij matchen mét publiek.
Zo blijkt uit data dat refs wat langer extra laten doorspelen als de thuisploeg op het einde van een wedstrijd op achterstand staat. Langer dan wanneer ze leidt.
Uit data blijkt ook dat bij wedstrijden mét publiek de thuisploeg gemiddeld 46 procent van de duels wint. De uitploeg wint gemiddeld 26 procent van de matchen, 28 procent van de matchen eindigt op een gelijkspel.
Onderzoek voor corona
Nog voor corona vroegen sporteconomen zich af wat het effect is van het thuisvoordeel op matchen zónder publiek. Verandert er iets als wedstrijden achter gesloten deuren moeten worden gespeeld? Zij onderzochten dat soort wedstrijden en gingen daarvoor terug tot Wereldoorlog II. Alle matchen die sindsdien zonder publiek werden gespeeld, werden bekeken. Ze kwamen aan 191 duels in diverse competities. Vooral Italiaanse en Franse duels, maar ook uit andere landen.
Vaak bleek een match achter gesloten deuren een straf, na rellen of om andere redenen. Opvallend: in Duitsland en Engeland vonden ze geen enkele wedstrijd, in La Liga slechts eentje. En het is een vrij recente sanctie: de meeste wedstrijden kwamen ze tegen na 2002.
Wat bleek? Het voetballen zonder publiek hakt in op de resultaten van de thuisploeg. De gemiddelde winst van de thuisploeg zakt van 46 naar 36 procent van de tijd. De gemiddelde winst van de uitploeg stijgt: van 26 procent met fans naar 34 procent zonder fans. Er zijn ook iets meer gelijke spelen (30 procent van de tijd in plaats van 28 procent).
De resultaten zijn ook anders: gemiddeld werd minder gescoord in wedstrijden zonder fans, dan met. En ze vonden nog een andere opvallende statistiek: een wedstrijd achter gesloten deuren levert de bezoekende ploeg gemiddeld 0,5 gele kaarten per wedstrijd minder op.
Neutrale stadions
Een en ander is interessant in het licht van een discussie de voorbije weken in onder meer Portugal en Engeland. Om de risico’s zo klein mogelijk te maken en het reizen te beperken, dachten de diverse overheden in beide landen aan een beperkt aantal venues om de wedstrijden te organiseren. Er zouden geen ’thuiswedstrijden’ meer komen in de echte zin van het woord.
Gevolg: veel protest, begrijpelijk in het licht van de bovenstaande studie. Een van de voorgangers in de protesten in Portugal was Marítimo, nog verwikkeld in een strijd tegen de degradatie. Toen bleek dat de Portugese profliga eerst zes en daarna acht vaste stadions wilde selecteren voor de rest van de competitie, ging de club op haar achterste poten staan.
Marítimo had nog vijf thuismatchen te goed en wilde die op Madeira afwerken. Een eiland, zo’n 1000 km van het vasteland, met een korte, vrij beruchte landingsbaan. Ook al mocht er geen publiek bij zijn, de ploeg oordeelde dat de relatief verre verplaatsing en de eventuele angst bij een turbulente landing, gevolgd door een lastige nacht op hotel in haar voordeel moest blijven spelen. Bovendien: in hoog tempo alles op het vasteland afwerken zou dan weer nadelig zijn voor de eigen kern, die gescheiden moest leven van de familie.
Het protest kreeg uiteindelijk steun van anderen en gehoor, de liga liet het plan varen, al is er wel een uitzondering. Er doet in de hoogste afdeling in Portugal nog een andere eilandploeg mee: Santa Clara, met thuisbasis op de Azoren. Nog 500 kilometer verder vliegen. Die ploeg werkt haar thuiswedstrijden wél op het Portugese vasteland af.
In Engeland werd het voorstel van de regering (of de eis) om op neutraal terrein te spelen, ook op veel protest onthaald. Het duurde weken voor de clubs dat lieten varen, pas gisteren gingen ze akkoord met de keuze van neutral venues om er vanaf 17 juni in te spelen.
Uitvoordeel
Hoe gaat het straks de rangschikking beïnvloeden? Dat is voer voor interessant studiemateriaal. Voorlopig kunnen we ons alleen baseren op de Bundesliga (1e en 2e) en een eerste speeldag in Portugal.
Sinds de herstart in de eerste Bundesliga werden tot vandaag 37 wedstrijden afgewerkt: 8 daarvan eindigden op winst voor de thuisploeg, 10 op een gelijkspel en 19 (!) resulteerden in winst van de bezoekers. Dat zijn cijfers die beduidend anders liggen dan in de eerder vernoemde studie van sporteconomen.
Naar de reden van zoveel uitwinst is het nog zoeken. Geven de waardeverhoudingen van de kernen een beter beeld in wedstrijden zonder ‘storende factoren’ als publiek (voor de uitploeg) of ‘motiverende factoren’ als publiek (voor de thuisploeg)? Dat zou een reden kunnen zijn. Hertha BSC won zijn twee thuiswedstrijden tegen lager gerangschikte ploegen. Bayern uiteraard ook, maar ook Dortmund, Hoffenheim en B. Mönchengladbach. Als de thuisploeg won, stonden de bezoekers steevast lager in de rangschikking.
Maar: waarom kon een topploeg als RB Leipzig dan twee keer thuis niet winnen van lager gerangschikte ploegen en een staartploeg als Düsseldorf wél van een hoger gerangschikte ploeg? En omgekeerd: waarom wonnen bezoekers ook bij ploegen die hoger stonden?
In de tweede Bundesliga is het dan weer totaal anders: van de 34 wedstrijden die daar al werden afgewerkt ging de zege 14 keer naar de thuisploeg, 14 keer eindigde een wedstrijd op een gelijkspel en 6 keer slechts won de uitploeg.
Valt er al iets uit te concluderen? Neen. Er zijn meer data nodig. Uit andere competities. De pas gestarte Portugese competitie bevestigt ook de gedachte niet dat de sportieve waarde het makkelijker haalt. Porto verloor als leider bij Famalicão (5e) en coleider Benfica kwam thuis niet verder dan 0-0 tegen Tondela (13e.
Conclusie: andere competities zullen moeten bevestigen, of nuanceren, dat spelen achter gesloten deuren eerder de uitploeg bevoordeelt dan de thuisploeg.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier