Waarom Ajax-sensatie Frenkie de Jong zo goed is

Frenkie de Jong, het nieuwste exemplaar uit de onuitputtelijke talentenfabriek van Ajax, is de perfecte belichaming van het romantische en het moderne voetbal. Ontdekkingsreis door het leven van een tijdloze voetballer.

F renkie de Jong komt de bal andermaal ophalen in de voeten van zijn centrale verdedigers en overbrugt vliegensvlug de afstand die hem scheidt van de rechthoek van de tegenstander. Met zijn baltoetsen geeft hij de toeschouwers een inkijk in het verleden. Bij elke pas die hij zet, krijg je zomaar een flashback te verwerken. Zelfs zijn haarsnit is een knipoog naar de jaren zeventig, een periode waar hij model voor staat.

Even terugspoelen naar 1974. Het WK voetbal wordt die zomer op het grondgebied van West-Duitsland gespeeld en kent zijn apotheose in München met de finale tussen de Duitsers en Nederland. De Jong, het wonderkind van Ajax, had in beide kampen kunnen spelen. Zijn stijl is gewaagd, zelfs een tikkeltje arrogant, en past helemaal bij Oranje. Zijn dubbelganger draagt echter het shirt van het gastland. ‘Frenkie is een verbeterde versie van Franz Beckenbauer. Hij is snel en vindt gemakkelijk de oplossingen’, zegt Arie Haan, die een bevoorrechte getuige was van de offensieve uitbraken van Der Kaiser.

Fan van La Pulga

Zijn jonge jaren brengt Frenkie door in Arkel. In de streek supportert iedereen slaafs voor PSV, maar het gezin De Jong heeft trouw gezworen aan Feyenoord. Niemand die evenwel onder de indruk is van Frenkies voetballende kwaliteiten. ‘De trainers smeekten mij om mijn spel te vereenvoudigen. Het ging het ene oor in en het andere weer uit’, vertelde de Nederlander aan het magazine Santos. De Jong speelt niet zomaar, hij creëert. ‘Ik voetbal op instinct. Dat is mijn grootste eigenschap en tegelijk mijn kracht. Ik kan dat niet doodleuk negeren. Anders zou ik een speler zijn zoals er nu duizenden rondlopen’, aldus De Jong, die de kleren van het lijf wordt gerukt door alle Europese topclubs.

Als kind van een geglobaliseerde voetbalwereld kijkt Frenkie over de grenzen heen om zijn passie na te jagen. Midden de jaren 2000 – hij is dan een jaar of tien – wordt hij net als iedereen op het oude continent besmet door het Barça van Frank Rijkaard en Ronaldinho. Voor De Jong is de Braziliaan niet meer dan een tweederangsvoetballer. Na een vakantie in Spanje steekt er een shirt met het rugnummer 30 van Lionel Messi in zijn valiezen. Hij is fan van het eerste uur van Messi en daarmee onderscheidt hij zich van de doorsneesupporter.

Zijn bewondering voor la Pulga is groter dan zijn liefde voor de Nederlandse clubs die hem sinds zijn geboorte omringen. Uiteindelijk kiest Frenkie de Jong voor Willem II. Zijn eerste contacten met Ajax dateren van begin 2010 wanneer hij door Marc Overmars gelokaliseerd wordt tijdens een match met de U16 van Nederland in Arnhem. Het zal tot 2015 duren voor hij naar de hoofdstad afzakt – hij heeft bij de club uit Tilburg dan al zijn debuut gemaakt in de Eredivisie. Ajax verhuurt hem meteen terug aan Willem II, maar zijn speelkansen zijn er zo schaars dat hij tijdens de winter gerepatrieerd wordt naar Ajax. Vandaag denkt De Jong te weten waarom zijn carrière even stilstond bij Willem II. ‘Misschien was mijn manier van spelen niet safe genoeg voor een ploeg die voor het behoud moest vechten.’

Slowmotion

Het soort voetbal dat het nieuwe Nederlandse fenomeen uitoefent, is niet voor hartlijders. Voormalig Ajaxtrainer Marcel Keizer posteerde De Jong een paar keer achterin – de praktijk had nochtans aangetoond dat zijn defensieve capaciteiten ontoereikend waren om een topcarrière te maken als verdediger – en zelfs op die positie voerde hij rustig zijn nummertjes op. Hij maakt de bal onbespeelbaar, provoceert de aanvallers door zich langs hen te slingeren op enkele meters van het doel of hij flaneert over de eigen speelhelft tot hij een puntgave opening ziet in het vijandelijke blok. Zijn karakteristieken konden dus niet beter tot uiting komen dan in Amsterdam.

Beetje bij beetje, zeker na zijn drie assists in een tijdsduur van 45 minuten tegen Roda JC in november 2017, verdient De Jong zijn strepen in het basiselftal. In geen tijd palmt hij ook zijn ploegmakkers in. Zelfs zijn tegenstanders hebben veel ontzag voor hem. ‘Hij is de jongste kerel op het veld, maar iedereen geeft hem de bal. Als voetballer kan je geen mooier compliment krijgen’, vertelt Ryan Thomas van PEC Zwolle aan televisiekanaal ESPN.

Dat iedereen hem wil aanspelen, heeft De Jong te danken aan zijn uitzonderlijke balvaardigheid. Aan de bal is hij zo elegant dat hij in slowmotion lijkt te voetballen. Het omgekeerde is waar. Hij kan op een dusdanige manier met zijn heupen wiegelen dat hij met een dribbel of richtingsverandering systematisch zijn belager neutraliseert. Als hij eenmaal het spel voor zich heeft, zoekt de twintiger het zwakke punt in de afrastering. Met een naar arrogantie neigende speelsheid slaagt hij er daarna in om door de verdedigingsgordel te breken. In eerste instantie verbrijzelt hij de linies door spelers naar zich toe te trekken die hem de bal afhandig willen maken. En plots worden de ruimtes groter, zijn passing doet de rest. Noem het gerust een krachttoer. Het moderne voetbal wordt immers gekenmerkt door een permanent streven om de ruimtes in te krimpen.

Verzamelkast Mbappé

Zijn stijl kan soms extravagant overkomen, maar zijn acties zijn zelden overbodig. Ergens tussen zijn blonde lokken en zijn schoenen heeft de international een bijna wetenschappelijke benadering van het spelletje ontwikkeld. Vader en zoon De Jong houden ervan om te debatteren over de grootsheid van Johan Cruijff en Lionel Messi. Frenkie is zo gebeten door voetbal dat hij ooit een Valentijnsetentje vroegtijdig beëindigd heeft om een achtste finale in de Champions League op televisie te kunnen volgen. Maar het is hoofdzakelijk de speelwijze van Messi & co die hem fascineert.

Hoewel De Jong bovenaan de shortlist van Barcelona, Manchester City en PSG staat, laten de geruchten over een verhuis naar de andere kant van het Europese vasteland hem onverschillig. Hij wil eerst en vooral vooruitgang blijven boeken. Hij ontdekt de Champions League met Ajax en leert de Nations League kennen bij Oranje. Sinds de start van het seizoen zit hij aan drie selecties, waarvan een opgemerkte invalbeurt tegen Peru. Zijn kordate balrecuperatie op de helft van de Peruanen, gevolgd door een geniale assist, is voor Ronald Koeman voldoende om hem in de daaropvolgende match tegen Frankrijk aan de aftrap te brengen.

Na affluiten van die wedstrijd wordt De Jong aangeklampt door een speler van Les Bleus. De Fransman maakt met een ondubbelzinnig gebaar duidelijk dat hij zijn shirt met hem wil wisselen. De speler in kwestie weet dan al dat De Jong een van de sterren van morgen zal worden en hij heeft zijn naam met een denkbeeldige markeerstift omcirkeld. Nu ligt het truitje van Frenkie veilig opgeborgen in de persoonlijke verzamelkast van Kylian Mbappé.