Christian Vandenabeele schreef samen met Thomas D’havé het boek ‘Zo word je een oersterke voetballer‘ over een nieuw domein in de sport: levensstijl als prestatiebevorderende en blessurebestendigende factor. “Het zijn de trainers die verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van de spelintelligentie van de spelers.”
Onlangs van Lorenzo Staelens gelezen in Het Nieuwsblad: ‘Waar ik gek van word, zijn spelers die niet meer kunnen nadenken. Ze trainen op een systeem, maar als de tegenstander de tactiek wijzigt, kijken ze panikerend naar de coach. Los dat toch zelf op. Klamp je niet vast aan dat ene patroon als het niet werkt. Denk na!’
Als de tegenstander de tactiek wijzigt, kan je dat als coach natuurlijk zelf ook doen, als antwoord op de strategische zet van je collega in de andere dug-out. Maar we begrijpen wat Staelens bedoelt: de Jupiler Pro League is geen FIFA-videogame waarbij je spelers met een controller aanstuurt. Spelers moeten op het veld zelf beslissingen nemen op basis van de eigen waarneming. Een coach langs de lijn kan dat in het moment zelf niet voor hen doen, daarvoor gaat het spel te snel.
Al valt in voetbal de snelheid van het spel nog wel mee. In de NBA bijvoorbeeld, de meest prestigieuze basketbalcompetitie ter wereld, is er voor spelers zelfs geen tijd meer om tijdens de wedstrijd bewust na te denken. De concentratie van absolute topatleten op een kleine ruimte met de tijdsdruk om binnen de 24 seconden te scoren, zorgt voor zo’n hoge intensiteit en zo’n grote betrokkenheid van elke speler op elk moment dat je er alleen nog maar op intuïtie kunt spelen. Dat betekent: vanuit je onderbewustzijn, waar alles wat je leerde opgeslagen ligt en op basis waarvan je door zintuiglijke perceptie onbewuste keuzes maakt.
Het is de richting waarin ook het voetbal evolueert en het is deze richting die Arsène Wenger, Head of Global Football Development van de FIFA, uitdrukkelijk aangeeft. ‘De informatieverwerking in de hersenen maakt het verschil,’ zegt hij in zijn biografie. ‘Het is dus van belang spelers oefeningen aan te bieden die deze cognitieve functie versterken.’ Met andere woorden: het zijn de trainers die verantwoordelijk zijn voor de ontwikkeling van de spelintelligentie van de spelers.
De sportief directeur van de wereldvoetbalbond vergelijkt het hoofd van een topspeler met een radar en pleit ervoor om in de jeugdopleiding meer aandacht te besteden aan de waarneming en de besluitvorming die aan de uitvoering voorafgaat. ‘We zijn in het voetbal aan het einde gekomen van de verbetering van de fysieke snelheid’, aldus Wenger in The Guardian. ‘De volgende stap zal zeker zijn: de snelheid van de hersenen verbeteren.’ De neurowetenschap noemt hij daarom de volgende gamechanger.
Hersentraining
Exponent van die ontwikkeling is Julian Nagelsmann (33), de coach van RB Leipzig die na dit seizoen naar Bayern München verhuist (en voor wie de Duitse recordkampioen een recordafkoopsom van zo’n 25 miljoen euro betaalt). Voetbaltraining is voor hem hersentraining: training die gericht is op het sneller nemen van betere beslissingen in telkens weer andere omstandigheden.
‘Hij laat spelers veel nadenken door hen altijd uit hun comfortzone te halen’, aldus zijn vroegere assistent (bij TSG 1899 Hoffenheim) Alfred Schreuder in de Volkskrant. ‘Zijn redenering is om de hersenen niet lui te maken. Trage hersenen leren niet snel. Zeker nieuwe spelers zijn in het begin na een training doodmoe in hun hoofd.’
De jonge Duitse trainer, in 2020 met RB Leipzig verrassend halvefinalist in de Champions League, traint meer de hersenen van zijn spelers dan hun voeten. Het zijn tenslotte de hersenen die op basis van de informatie over de context die ze via de zintuigen binnenkrijgen bepalen wat je als speler het best doet. En het zijn ook de hersenen die via de bewegingszenuwen opdracht geven aan de spieren om die beslissingen uit te voeren.
Dus biedt Nagelsmann zijn spelers oefenvormen aan die hun hersenen onder stress zetten en maximale aandacht en energie vergen. Van zodra ze de oefening meester zijn, dus wanneer die leerervaring structureel in hun brein is opgeslagen en ze intuïtief kunnen handelen, past hij ze aan om hun hersenen weer in een nieuwe stresssituatie te brengen.
Door telkens de omstandigheden te veranderen, prikkelt hij zijn spelers constant om zelf nieuwe situaties en patronen in te schatten, om zelf na te denken en om zelf te beslissen wat te doen. Zo traint hij hun waarnemingsvermogen, hun denkvermogen, hun besluitvormend en hun probleemoplossend vermogen en breidt hij hun bagage almaar verder uit met nieuwe leerervaringen. De training wordt zo voor hun brein complexer dan de wedstrijd, waardoor de wedstrijd gemakkelijker wordt.
Het is een eindeloos proces: voetbal is neurologisch een heel complexe sport en onze hersenen zijn een heel dynamische structuur die zich door het verwerven van nieuwe kennis kunnen blijven ontwikkelen.
Máár: een brein dat niet meer voldoende uitgedaagd wordt, gaat achteruit. Want neuroplasticiteit, de kneedbaarheid van onze hersenen, werkt volgens het principe ‘use it or lose it’. Wat zou dat kunnen betekenen voor de intelligentie en de creativiteit van een voetballer van wie het brein onvoldoende wordt uitgedaagd?
Levensstijl
Natuurlijk, het brein van een voetballer wordt ook gevormd door zijn gedrag buiten het voetbal. Ook daar is de uitdaging: hoe blijf je je brein prikkelen? En: hoe zorg je ervoor dat je brein in zoveel mogelijk verschillende omstandigheden blijft domineren om zo op elk moment de juiste beslissing te kunnen nemen?
Dat is een nieuw domein, levensstijl als medicijn en prestatiebevorderende factor, en daarom schreven we er een boek over op basis van de nieuwste inzichten van de klinische psycho-neuro-immunologie.
De klinische psycho-neuro-immunologie bestudeert hoe het lichaam als geheel werkt en definieert gezondheid niet als de afwezigheid van ziekte, maar als de mentale, lichamelijke en sociale capaciteit om je aan te passen aan veranderende omstandigheden.
Is dat niet precies wat een neurologisch complexe en veeleisende sport als voetbal van zijn ambitieuze beoefenaars vereist?
Bent u geïnteresseerd in het boek ‘Zo word je een oersterke voetballer’? Dan kan uhierterecht voor een exemplaar.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier