‘Wie een strafschop miste, werd gefolterd’

Jacques Sys, hoofdredacteur van Sport/Voetbalmagazine en al 45 jaar in de journalistiek, diept iedere zondag een anekdote op uit zijn lange carrière.

Er zijn van die verhalen die je niet vergeet. Een interview met Bernd Stange bijvoorbeeld, in december 2004. De Duitser was bondscoach geweest van Irak. Hij vertelde schrijnende verhalen over zijn ervaringen als trainer in een oorlogsgebied, over de kritiek die hij kreeg toen hij medio 2001 dit aanbod aanvaardde. De trainer van de duivel werd Stange genoemd. Hoe kon iemand het moreel verantwoorden om in een dictatuur te gaan werken, in een land dat kreunde onder het schrikbewind van een president die Koerden vermoordde?

Stange waagde uiteindelijk de stap en kwam onder de indruk van de leergierigheid van de spelers. Hij verbaasde zich over de blinde gehoorzaamheid die er van hogerhand duidelijk was ingepompt: ze moesten alles doen wat hij hen vroeg, ze dienden zich als het ware aan hem te onderwerpen. Voetbal werd in Irak misbruikt om Saddam op een voetstuk te zetten en een systeem goed te praten. Toen de ploeg zich plaatste voor de Olympische Spelen werd Stange een held.

Maar er waren ook hallucinante verhalen. Van spelers die een strafschop misten, werden gefolterd en een tijdje zaten opgesloten. Van een jeugdploeg die na een nederlaag een week in de gevangenis werd gestopt, waar ze elke dag moesten voetballen. Niet met een bal, maar met stenen.

Toen de oorlog uitbrak verliet Stange het land. Hij zei tegen de spelers dat de trainingen zouden herbeginnen de eerste maandag na de oorlog. Om acht uur ’s morgens. Hij keerde uiteindelijk terug, maar moest even later op aanraden van de Duitse ambassade definitief vertrekken omdat het klimaat tegenover de buitenlanders in Irak zeer vijandig was geworden. Volgens Stange het gevolg van de houding van de Amerikanen die het hadden verzuimd de harten van de mensen te winnen, omdat ze geen ontzag hadden voor hun cultuur en de mensen in hun eer kwetsten.

Bernd Stange zou nog als een wereldreiziger aan de slag gaan in Wit-Rusland, Singapore en Syrië. Hij is vandaag 72 jaar en blijft een van de meest controversiële Duitse trainers. Hij was in totaal tien jaar bondscoach geweest van de vroegere DDR, trainde Hertha BSC, tot uitlekte dat hij vroeger contacten onderhield met de Stasi, de Oost-Duitse geheime dienst waarvoor hij dertien jaar werkte. Zelfs zijn vrouw wist dat niet. Stange beschouwde dat achteraf als ‘moreel verwerpelijk’ maar zei dat hij geen keuze had. Hij moest bij Hertha BSC ontslag nemen en zou in de Bundesliga nooit meer aan de bak komen.