Als hoofdonderzoeker van de Club Financial Control Body (CFCB) van de UEFA, die naar mogelijke inbreuken tegen de regels van de Financial Fair Play (FFP) speurt, beslist oud-premier Yves Leterme over een eventuele uitsluiting van Engels kampioen Manchester City uit de Champions League. (Her)lees een interview dat Sport/Voetbalmagazine met Leterme had over zijn functie bij de UEFA.
Dit artikel verscheen, zoals hieronder weergegeven, eerder in december 2017 in Sport/Voetbalmagazine naar aanleiding van de omstreden megatransfers van PSG
2017 duikt de voetbalgeschiedenis in als het jaar van de transfer van 222 miljoen euro. Namens de Europese voetbalbond onderzoekt Yves Leterme nog altijd of Paris Saint-Germain dit seizoen de regels vanFinancial Fair Playrespecteert. ‘In de lente zijn we rond.’
Paris Saint-Germain deed begin augustus wat niemand mogelijk achtte: de afkoopsom van 222.000.000 euro in het contract van de Braziliaanse aanvaller Neymar naar een rekening van FC Barcelona loodsen. Een ongezien bedrag voor een voetbalspeler. ‘Ik dacht dat de Financial Fair Play zulke situaties moest voorkomen,’ snauwde Liverpooltrainer Jürgen Klopp, ‘maar het is duidelijk meer een suggestie dan een regel.’
Even later deed de Parijse club er nog een schep bovenop door ook Kylian Mbappé te halen. Hem leent PSG tot medio 2018, waarna er een aankoopoptie is. Volgens de Franse sportkrant L’Equipe bengelt er aan Mbappé een prijskaartje van zo’n 180 miljoen euro. Javier Tebas, in Spanje voorzitter van de professionele voetballiga, reageerde boos. Hij hekelde de Qatarese steun die PSG geniet. Ook sakkerde hij dat de Franse club de hele markt meezoog in een steile, opwaartse beweging.
‘PSG plast in het zwembad en Neymar doet dat vanaf de duikplank’, fulmineerde hij. Yves Leterme smaalt. ‘Als je aan toppolitiek gedaan hebt, laat je je niet imponeren door zulke uitspraken’, zegt hij. ‘Mij gaat het om de cijfers, om de gegevens van het dossier.’
Leterme, voormalig premier van België, is hoofdonderzoeker bij de Club Financial Control Body (CFCB) van de Europese voetbalbond UEFA. Vanuit die functie speurt hij naar mogelijke inbreuken tegen de regels van de Financial Fair Play (FFP). Die FFP-regels moeten verhinderen dat clubs de schulden opeenstapelen in hun jacht naar sportief succes. Sinds de invoering van de FFP wil de UEFA dat de voetbalgerelateerde inkomsten en uitgaven van een club min of meer in evenwicht zijn.
PSG verleende tot nu toe een heel goede medewerking aan ons onderzoek.’ Yves Leterme
Enorme penetratiekracht
Heeft PSG afgelopen zomer de voetbalwereld definitief veranderd?
Yves Leterme: ‘Men is opgestapt naar een andere dimensie. Alles wijst erop dat dit de trend van de toekomst wordt. Ik ga niet zeggen dat we de komende jaren bij de top tien van transfers telkens overgangen van 200 miljoen euro zullen zien, maar de grens van 100 miljoen zal almaar vaker overschreden worden. En als je dat zuiver economisch bekijkt, is dat ook logisch. De groei van de inkomsten en de groei van de markten waarop die clubs actief kunnen zijn, is dusdanig dat je zo’n opwaartse stuwing krijgt, al zal er vroeg of laat ook wel een correctie komen.’
Bestaat de kans dat het op economisch vlak steek houdt om 222 miljoen euro te spenderen aan een voetballer?
Leterme: ‘Het is voor mij delicaat om over dat concrete geval een uitspraak te doen, maar los van de zaak rond Neymar denk ik dat we er rekening moeten mee houden dat de merkwaarde van voetbalspelers de komende jaren nog immens zal toenemen. Europees voetbal heeft een merkwaarde die in de top vier zit van dragers van commerciële reclame. De penetratiekracht van een voetbalclub en van een speler is enorm. De financiële waarde daarvan onderschat men nog, al heb je ook clubs die daar al uitdrukkelijk mee bezig zijn. Bij Suning Holding Groups, de Chinese investeerders die Inter overnamen, denken ze bijvoorbeeld goed na over wat het kan opleveren om in hun Chinese warenhuizen een rek te voorzien met Europese voetbalmerchandising.
‘Conjunctureel kun je vragen stellen bij gigantische bedragen die deze zomer gevallen zijn, maar er is wel een wereldwijde economie waarin je een gigantische toename ziet van het aantal mensen dat de armoede ontstijgt en een besteedbaar inkomen verwerft. Het aantal potentiële consumenten neemt heel snel toe. Wij hebben een continent met 500 à 600 miljoen inwoners. Daarvan kan het grootste deel voetbaldiensten, tv-abonnementen en merchandisingproducten kopen. De komende tien jaar zal het aantal mensen in die positie meer dan verdubbelen, gewoon door de mensen die er bijkomen in andere delen van de wereld.’
Je kan dus een link zien tussen de zware uitgaven van PSG en de mensen die op het Chinese platteland de armoede ontstijgen.
Leterme: ‘We zullen moeten bekijken hoe dat zich verder ontwikkelt. In China is de interesse voor voetbal mede gecreëerd door een beslissing van Xi Jingping (de president, nvdr) om die sport te promoten. Maar nu de Chinese consument heel erg geïnteresseerd blijkt in het Europese voetbal, is het duidelijk dat Europese clubnamen, clublogo’s en spelersimago’s daar zullen gebruikt worden als trendsettende reclamedragers. Dat heeft een rechtstreekse impact op het geld dat omgaat in het Europese voetbal en op de structuur van het voetbal in de Europese federaties. Het gaat trouwens niet enkel om China. Als we ons tot Azië beperken, gaat het ook nog om een miljard mensen in onder andere Indonesië, de Filipijnen, Thailand, Maleisië en Vietnam. Alles samen spreken we hier over twee miljard potentiële consumenten. En dan laten we India nog buiten beschouwing, waar voetbal wat minder populair is. Voor voetbalbedrijven die gebruik willen maken van de hefboom die in het Verre Oosten ligt, zijn er veel mogelijkheden. Iedereen die reist, merkt het: zelfs in de achterbuurten van Aziatische steden zie je souvenirshops met voetbalshirts van Europese ploegen.’
Heel grondig onderzoek
Heeft PSG afgelopen zomer de geloofwaardigheid van de UEFA en van de Financial Fair Play op het spel gezet?
Leterme: ‘Ik ben er echt van overtuigd dat de FFP-regels blijvend kunnen toegepast worden. Ook het geval van PSG zal grondig bekeken en getoetst worden. Op een bepaald moment zal ik een voorstel of uitspraak doen.’
Het algemene gevoel is dat jullie alles uit de kast zullen moeten halen om niet in jullie blootje gezet te worden.
Leterme: ‘Vandaar dat we het onderzoek heel grondig voeren. Als we een voorstel van beslissing zullen doen, zal dat stevig onderbouwd zijn.’
Wanneer komt dat voorstel?
Leterme: ‘Ik ben ex officio (ambtshalve, nvdr) een onderzoek gestart. In de lente zijn we rond. Op dat moment zal ik weten of de FFP-regels gerespecteerd zijn, inclusief het seizoen dat nu bezig is.’
Neymar tekende in Parijs een contract voor vijf jaar; PSG rekent erop dat hij ook na dit seizoen de club nog geld oplevert. Moet een club de volledige uitgaven van een reuzetransfer in het eerste seizoen meteen kunnen compenseren met voldoende inkomsten?
Leterme: ‘Ja. En we houden bij de break-evenvoorwaarde rekening met het saldo van de in- en uitgaande bewegingen inclusief alle bijkomende kosten.’
Rekenen jullie de inkomsten mee die clubs puren uit reclame die ze met spelers maken? Horen die bij de zogenaamde voetbalgerelateerde inkomsten?
Leterme: ‘Dat hangt af van hoe de contracten zijn opgesteld. We gaan na welke inkomsten ontvangen worden door de speler en wat voor de club is. In het voetbal vloeit het overgrote deel van de merchandising en de merkwaarde van een speler meestal naar de club.’
Geen commentaar
In het geval van Neymar wordt gefluisterd dat de emir van Qatar de speler geld zou gegeven hebben om zich vrij te kopen, wat een achterpoortje zou kunnen zijn om de FFP-regels te omzeilen.
Leterme: ‘Geen commentaar.’
Ook bij Mbappé leek het opzetten van een huurcontract een manier om de FFP-regels te omzeilen.
Leterme: ‘Geen commentaar.’
De CFCB kan clubs uitsluiten van Europese competities, geldboetes opleggen en spelerslijsten voor Europese competities inperken. Maar straks zijn er clubs die een boete van zestig miljoen euro peanuts vinden.
Leterme: ‘Op dit moment blijft dat voor elke club toch een behoorlijk bedrag. Maar het klopt dat een financiële sanctie minder snijdt dan een sportieve. Uitsluiting is het meest doeltreffende. Toch probeer je die sanctie te vermijden, omdat je zo de sportieve waarde van de competitie verlaagt. Maar soms moet het.’
Misschien denken sommige clubs: dat durven ze niet met ons.
Leterme: ‘Ik denk dat de meeste clubs intussen weten dat we ons niet laten sturen door namen.’
Zijn er nieuwe regels nodig na wat afgelopen zomer in Parijs gebeurde?
Leterme: ‘Ik weet niet of het samengaat met de zaak van Neymar en het dossier van Mbappé, maar topclubs zijn aan het bekijken hoe de reglementering kan verbeterd worden. Dat proces wordt gedragen door alle topclubs, inclusief PSG.’
PSG wekte nochtans de indruk niet echt wakker te liggen van de FFP.
Leterme: ‘PSG verleende tot nu toe een heel goede medewerking aan ons onderzoek.’
Dat PSG steun krijgt van een regime waarover ook een en ander te zeggen valt, …
Leterme: (onderbreekt) ‘Daar doe ik geen uitspraken over.’
Maar algemener: wanneer een club gesteund wordt door een regime dat verdacht wordt van steun aan terroristische organisaties…
Leterme: (onderbreekt weer) ‘Wij gaan de cijfers en de juridische herkomst van het geld na. Wij checken of dat geld voldoet aan alle fiscale regelgeving en witwasregelgeving. De rest hoort niet bij onze opdracht.’
Veel geld in economie
Bij de lancering van de FFP was een van de intenties om de transfersommen en de spelerssalarissen te temperen. Dat lijkt niet te lukken.
Leterme: ‘Door de explosieve groei van de terugverdiencapaciteit van investeringen in het voetbal, zijn de bedragen die omgaan in het voetbal zeer sterk toegenomen. Maar de FFP-regels blijven onverkort toegepast, met groot succes trouwens: we komen van bijna twee miljard schulden en zitten intussen aan hoogstens enkele honderden miljoenen.’
Was de groei van die terugverdiencapaciteit vijf à tien jaar geleden nog niet te voorspellen?
Leterme: ‘Men zag wel al een opwaartse stuwing, maar nog niet de omvang ervan. Het volle effect van het aanwenden van voetbal als drager van reclameboodschappen in de merchandising was vijf jaar geleden nog niet heel precies in te schatten, net als de mate waarin Aziatische consumenten hun inkomen zouden besteden aan voetbal. Ook was er die plotse keuze van Xi Jinping om voetbal te promoten. Als zoiets gebeurt in een samenleving die veel waarde hecht aan de oriëntatie die een leider neemt, dan is de impact groot, zeker in het licht van de groeiende koopkracht en de globalisering van de economie. Intussen brak hier de betaaltelevisie helemaal door, verbeterde de verslaggeving rond voetbal, groeide het internet en kwam er de doorbraak van technologische ontwikkelingen, allemaal binnen hetzelfde decennium. Bovendien zit er momenteel veel geld in de economie. Ook in de showbusiness, de tv- en de filmwereld is er een exponentiële groei van de opbrengsten. Zelfs in de kunstsector zie je nu recordbedragen voor schilderijen.’
Een probleem dat jullie met de FFP niet kunnen verhelpen, is dat een club als Real Madrid nog steeds op een schuldenberg zit.
Leterme: ‘Real Madrid voldoet aan al onze criteria. Naar de toekomst toe valt af te wachten hoe bepaalde schulden al dan niet doorwerken op de jaarrekening.’
Maar u hebt niet de tools om een club te taxeren op zo’n schuldenberg.
Leterme: ‘Nee.’
Nog een intentie van de FFP die niet gehaald wordt, is het verkleinen van de kloof tussen de grote en de kleine clubs.
Leterme: ‘Ik denk niet dat dat aan de FFP ligt. De aanzet tot de verbreding van die kloof kwam vooral vanuit de tv-gelden. De reglementering die ik moet toepassen, is niet in staat om die kloof helemaal te dichten.’
Zou het in dat opzicht een goede zaak zijn om het verschil in prijzengelden tussen de Champions League en de Europa League uit te vlakken?
Leterme: ‘Dat is nu onder meer het voorwerp van akkoorden met de ECA (European Club Association, een organisatie van grote Europese clubs, nvdr). Wij stellen vast wat is afgesproken.’
Vrij hoopgevend
Wie heeft nog de macht in het voetbal, de bonden of de emir van Qatar?
Leterme: ‘Het hangt ervan af wat u bedoelt met macht.’
Wie bepaalt wat kan en wat niet?
Leterme: ‘Ik denk dat de UEFA nog altijd sterk bepaalt wat er op en rondom het veld gebeurt. De UEFA heeft verhoudingsgewijs meer impact op voetbalclubs dan een modale regering op grote multinationals.’
In het Duitse blad Der Spiegel stond nochtans dat ook hoge UEFA-functionarissen afgelopen zomer, na de PSG-transfers, schreven: ‘Wij zijn de controle kwijt.’
Leterme: ‘Het is normaal dat er even geschrokken wordt als men zulke bedragen ziet. Maar we gaan de FFP-regels toepassen die het Uitvoerend Comité van de UEFA in 2015 vastlegde. We gaan ons mandaat scrupuleus nakomen.’
U hebt niet het gevoel dat de controle weg is?
Leterme: ‘Als ik de ernst en de professionaliteit zie waarmee de clubs met ons meewerken om de regels te laten toepassen, vind ik dat vrij hoopgevend. Maar nog eens: dat voetbal hot is en dat zich in die sport een enorme groei voltrekt, kunnen en willen wij niet tegengaan.’
Trial-and-error in België
Volgens Yves Leterme weten de Belgische clubs nog niet goed welke rol zij kunnen spelen nu het Europese voetbal stap voor stap wordt ingebed in een wereldmarkt. ‘Belgische clubs zoeken nog waar er voor hen win-winsituaties liggen. Misschien kan België als kweekvijver van talent dienen of als een plaats waar Chinese spelers, trainers en clubbestuurders worden opgeleid. Of misschien wordt België vooral een plaats waar investeerders clubs kunnen opkopen en zo inkomsten kunnen genereren. Op dit moment is het nog vaak trial-and-error van beide kanten. Sowieso denk ik dat het meeste duurzame model er een wordt waarbij de investeerder de eigenheid van de club behoudt. Daarbij kan hij het economische zelf goed beheren, maar tegelijkertijd een duidelijk mandaat geven aan andere mensen voor de dagelijkse en sportieve leiding. Nu heb je nog fenomenen waarbij een Chinese eigenaar een club opkoopt en zich gaat moeien met wie op het veld staat. Dat zijn overgangsfenomenen, denk ik.’
Of Belgische clubs in Belgische handen een rariteit worden, hangt af van hoe de voetbalwereld reageert op wat zich ontrolt, zegt Leterme. ‘Maar als clubs een bedrijfsmatige logica volgen, moeten ze beseffen dat ze steeds meer onderworpen worden aan economische wetten. Als je werkt met een economische en commerciële bovenbouw, is het logisch dat het aandeelhouderschap in niet-streekeigen handen kan komen.’
‘Ik ben streng maar rechtvaardig’
De Italiaanse Gazzetta dello Sport schreef onlangs dat Yves Leterme zich streng opstelde tijdens een hoorzitting rond de situatie bij AC Milan. ‘Ik ben streng maar rechtvaardig’, reageert Leterme. ‘In zo’n zitting gaat het over de financiële huishouding van die ene club, maar ook over een voetbalpatrimonium. De waarde en de aantrekkelijkheid van het Europese voetbal hangt ook samen met de geschiedenis en de haast emotionele waarde van een aantal grote clubs. Dus wil je toch nauwkeurig nakijken of die zaak echt in goede handen terechtkomt. En het is belangrijk om ook rekening te houden met het maatschappelijke belang van een club. Ik beschouw het als een deel van mijn mandaat om eraan mee te werken dat het prestige en de waarde van het Europese voetbal intact blijven. Als er elk seizoen malversaties of ontspoorde situaties zouden zijn, zou dat vroeg of laat wegen op de economische sterkte en de leefbaarheid van het hele systeem.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
