‘Zonder balans ben je als ploeg nergens’

© BELGAIMAGE

Na een turbulente herfst valt Bayern München weer in de juiste plooi. Het dichtte de kloof op Dortmund en wil woensdagavond ten koste van Liverpool de kwartfinales bereiken in de Champions League. Trainer Niko Kovac bleef rustig, ook toen hij in de vuurlijn van de kritiek terechtkwam.

Niko Kovac maakt zich na een training op voor dit interview. Hij oogt ontspannen, is goed geluimd, nipt af en toe van zijn glas water en praat over zijn voetbalfilosofie en andere zaken die hem bezighouden. Dat doet Kovac graag. Want de rust is hersteld bij de Beierse grootmacht, de opkomende fricties de kop ingedrukt. De 47-jarige Kroaat kende een moeilijke periode, maar reageerde nooit kribbig op stekelige vragen van journalisten. Ook niet wanneer hem gevraagd werd of hij na een reeks mindere uitslagen een ontslag vreesde. Kovac, die vorige zomer van Eintracht Frankfurt naar Bayern kwam om de iconische Jupp Heynckes op te volgen, bleef in zijn aanpak geloven. Hij straalt vertrouwen uit. Dat deed hij ook voor de heenwedstrijd in de 1/8 finale van de Champions League in Liverpool, een door de Duitse media zwaar uitvergrote wedstrijd. Niet alleen Liverpool, ook Jürgen Klopp moest worden verslagen. Hoe hij die match zou aanpakken, wilde iemand weten. Kovac praatte over het belang van een goeie defensieve organisatie, over het gegeven dat je alleen offensief kunt ageren als de verdediging en het defensieve middenveld na balverlies goed opgesteld staan. Het gaat erom, zei hij, een balans te vinden. Zeker tegen Liverpool, dat de counter zoekt en graag hoog druk zet.

Als trainer moet je je in iemand kunnen inleven. Ik heb cursussen gevolgd om te leren hoe je dat moet aanpakken.

Niko Kovac

Bayern München speelde op Anfield Road 0-0 gelijk. Dat biedt perspectieven om woensdagavond de kwartfinales in de Champions League te bereiken. Het wordt een duel tussen Kovac en Klopp. Terwijl de trainer van Liverpool alleen al door zijn aanwezigheid power uitstraalt, is Kovac bezadigder. Het hoort bij zijn karakter. ‘Al kan ik’, zegt hij, ‘ook impulsief reageren als het echt moet.’ Intussen imponeert de kampioen ook weer in de Bundesliga. Anderhalve week geleden pakte Bayern op het veld van Borussia Mönchengladbach uit met een demonstratie. Het werd 1-5, waarmee de ploeg op gelijke hoogte kwam van Borussia Dortmund. De heenwedstrijd verloor Bayern nog met 0-3, maar achteraf zei voorzitter Uli Hoeness dat hij zijn trainer door dik en dun zou verdedigen. Stabiliteit hoort bij de cultuur van de club. Ook zo werd Bayern München een machine, een garantie voor succes. Geleid door een trainer die de kans krijgt zijn denkbeelden over te planten.

‘Als trainer kun je proberen een aantal zaken aan te geven’, zegt Kovac bij het begin van het interview. ‘Ik doe dat ook door video’s te tonen. Maar het moeilijkste is en blijft om alles om te zetten. Iedere trainer heeft ideeën, maar beslissend is natuurlijk de individuele kwaliteit van de spelers. Hoe groter die is, hoe beter de ideeën van een trainer te zien zijn. Je kunt niets in een ploeg pompen als de spelers daarvoor de klasse niet bezitten.’

Wordt er te veel over de inbreng van een trainer gepraat?

NIKOKOVAC: ‘Je kunt het voetbal niet opnieuw uitvinden. De ene trainer zweert bij countervoetbal, de andere metselt achteraan alles dicht en rekent vooraan op het toeval en nog anderen leggen de klemtonen op andere zaken. Er zijn topteams waar je de signatuur van een trainer amper ziet. Het belangrijkste zijn de spelers.’

Hoe ziet jouw voetbalfilosofie eruit?

KOVAC: ‘Ik probeer in de eerste plaats balans in de ploeg te krijgen. Ik hou van een goede organisatie, van welomlijnde afspraken. Ik moet niet weten van anarchie op het veld. Er moet een duidelijke structuur zijn. Hoe moeten de posities ingenomen zijn als wij de bal hebben? Wat zijn de principes? Ik werk heel veel met principes.’

PRAGMATICUS

Een van die principes is duidelijk: evenwicht op het veld.

KOVAC: ‘Ja. Je moet een principe begrijpen om het op het veld te herkennen. Heel belangrijk is: we moeten in alle vier de fases van het spel oplossingen vinden. Wanneer ik de bal heb en de tegenstander is georganiseerd, wanneer ik de bal niet heb en mijn elftal is georganiseerd, wanneer ik de bal verlies en ik ben niet georganiseerd, of wanneer de tegenstander de bal kwijtraakt en ongeorganiseerd is. Je bent als ploeg compleet als je op al die situaties kunt inspelen. Daar werk ik aan. Je hoort vaak dat het spel alleen maar spectaculair is als je constant ten aanval trekt, maar dat kan nooit als er achteraan niets staat.’

Niko Kovac: 'Als mens ben ik niet veranderd. Ik bescherm mijn spelers nog altijd.'
Niko Kovac: ‘Als mens ben ik niet veranderd. Ik bescherm mijn spelers nog altijd.’© BELGAIMAGE

Hiaten zag je bij Bayern onder Louis van Gaal en Pep Guardiola. Is dat een verkeerd systeem als je veel balbezit wilt?

KOVAC: ‘Ondanks je eigen kwaliteiten moet je altijd rekening houden met die van de tegenstander. Je moet daar een recept tegenover stellen. Ik zeg nooit dat ik mijn eigen ding doe, dat zou zeer arrogant zijn. Natuurlijk zou ik liefst permanent aanvallen, maar daar komen andere elementen bij. In mijn periode bij Eintracht Frankfurt stonden we achteraan goed, maar in de aanval stokte het soms. Bij Bayern vallen we meer aan, maar we moeten ook terugplooien. Als we dat in de ploeg krijgen, gaan we veel bereiken. Het gaat om balans, ik kan het niet genoeg beklemtonen.

‘Met alleen offensief voetbal heb je geen succes. Real Madrid won de Champions League met veel balbezit, maar ook met goeie verdedigers. Ik ben op dat vlak een pragmaticus. Toen Bayern in 2013 de treble pakte, gaf balans de doorslag. Jupp Heynckes heeft dat op een schitterende manier gedaan.’

Was Barcelona onder Guardiola zo goed wegens zijn ideeën of door Lionel Messi?

KOVAC: ‘Door beide. PepGuardiola is de beste trainer van de wereld, maar het was uiteindelijk Messi die het verschil maakte. Het bevestigt mijn mening. Je kunt een idee hebben, maar het gaat erom wie met de bal iets kan waartoe anderen niet bij machte zijn.’

Wat is het belangrijkste voor een trainer: empathie of tactiek?

KOVAC: ‘Empathie wordt almaar belangrijker. Dat je als trainer je spelers begrijpt en hun achtergronden kent. Ik kan niet op dezelfde manier omgaan met een Zuid-Amerikaan dan met een Duitser. Het is belangrijk dat je je in iemand kunt inleven, in het voetbal, in de maatschappij. Je moet proberen iemand die anders denkt te begrijpen, je kunt niet verlangen dat iemand met een andere cultuur of religie meteen zo functioneert als een Duitser. Ik heb cursussen gevolgd om te leren hoe je dat moet aanpakken.’

COMPROMISSEN

Is het mogelijk om mensen goed te leiden als je in je spelersgroep zoveel ego’s hebt?

KOVAC: ‘Dat is niet gemakkelijk. Iedereen bij Bayern wil natuurlijk spelen. En als je over zoveel kwaliteit beschikt, is het niet simpel om de basisploeg en drie wisselspelers aan te duiden.’

Onder jouw leiding is Robert Lewandowski wel tot een leidende figuur uitgegroeid.

KOVAC: ‘Hij hoort al jaren bij de beste drie aanvallers ter wereld. In Polen is hij aanvoerder van de nationale ploeg, daar heeft hij een duidelijke status. Die moet hij hier ook krijgen. Robert Lewandowski presteert, hij gaat op dat vlak voorop. Dus moet hij op en naast het veld verantwoordelijkheid opnemen.’

Wat betekent het voor jouw autoriteit als iemand als Franck Ribéry voor de wedstrijd op Schalke ontstemd de training verlaat?

KOVAC: ‘We hebben hier een opeenhoping van vedetten. Als trainer moet je zien waarom er iets gebeurt en gedeeltelijk ook compromissen aangaan die je als privépersoon misschien niet zou maken. Als je, heel algemeen in de Bundesliga, in bepaalde situaties een speler zou sanctioneren, dan mag je na de heenronde je winkel sluiten.’

Jij bent geen voorstander van boetes?

KOVAC: ‘Neen. Ik overtuig liever met argumenten. En ook hier komt het erop aan te weten wat er in een speler leeft. Dat kan een situatie veranderen.’

INTERNE VREDE

Was je, vóór de crisis vorig jaar in november, te vriendelijk voor je spelers?

KOVAC: ‘Ik ben nog steeds vriendelijk.’

Maar je uitspraken zijn harder.

KOVAC: ‘Ik bescherm mijn spelers nog altijd. Ik zou natuurlijk met de vinger naar bepaalde spelers kunnen wijzen als er fouten gebeuren, maar ik doe dat niet. Dat levert volgens mij niets op.’

Ben je nu een andere trainer dan toen je bij Bayern begon?

KOVAC: ‘Als mens ben ik niet veranderd. En in mijn grondmanier van denken als trainer in wezen ook niet. Maar ik heb in die acht maanden een hoop geleerd. De moeilijke periode heeft me verder gevormd. Ik heb de rust bewaard en ben authentiek gebleven, rustig. Maar op voetbalvlak zijn we vooruitgegaan, omdat de spelers nu meer begrijpen wat we willen. Daardoor hebben we ons ontwikkeld.’

Heb jij straks inspraak in de transferpolitiek? Op dat vlak hield jij je tot dusver op de achtergrond.

KOVAC: ‘Bij Bayern zit er veel competentie. Natuurlijk zal ik erbij zijn als er over volgend seizoen wordt gesproken. Wij proberen voor verjonging te zorgen, zodat de ploeg in een concurrentiële sfeer op niveau blijft.’

Op welke posities is er versterking nodig?

KOVAC: ‘Je moet eerst afwachten wie er vertrekt. En dan zien welke posities je dient op te vullen. Een kader van 25 man betekent 14 ontevredenen en onrust. Bovendien: niet alle goeie spelers kun je naar Bayern halen. Er worden veel namen met Bayern in verbinding gebracht. Maar ook hier is ‘balans’ het sleutelwoord.’

Je bedoelt ook de interne vrede in de club.

KOVAC: ‘Dat is inderdaad het kardinale punt. Nieuwe topspelers kosten veel geld, ze zorgen voor onvrede. Al die mensen die nu van buitenaf zeggen dat we nieuwe vedetten moeten aantrekken, zouden eens een week in onze kleedkamer moeten leven. Dan zou je zien dat het allemaal niet zo simpel is. Bovendien heb je nu ook te maken met de sociale media. Die richten zich amper op het voetbal op zich, maar wel op randverschijnselen. Zelfkritiek bestaat bij de meesten niet. In het voetbal – en nu praat ik heel algemeen en niet over Bayern – kijkt iedereen alleen naar zichzelf. Het is: ik, ik, ik. En glamour en zelfprofilering.’

FAKE NAMEN

Wat denk je dan als iemand als Mats Hummels – het kan ook iemand anders zijn – de data van zijn persoonlijke prestaties twittert?

KOVAC: ‘Ik ben geen grote vriend van de sociale media, zeker niet als je anoniem of met fake namen meningen ventileert. Daarmee zet in het ergste geval ook haat in de wereld. Je moet niet alles willen becommentariëren. Het is beter om je alleen op je job te richten. Misschien ben ik ouderwets, dat is dan maar zo. Maar ik ben wel eerlijk.’

Wanneer zul je op het einde van het seizoen tevreden zijn?

KOVAC: ‘Wij zijn hier om titels te pakken. Dat moet bij Bayern.’

Eventueel is de beker een troostprijs.

KOVAC: ‘Dat is het kwaadaardige in mensen, dat die trofee gedevalueerd wordt. Zo simpel is het niet om die beker te winnen. In Spanje zien ze dat bijvoorbeeld heel anders, daar wordt een enorme waarde gehecht aan de supercup. Helaas is onze maatschappij zo geëvolueerd. Eerst wordt alles naar beneden gehaald, er is niets positiefs. Ik ben ook blij als het met anderen goed gaat. Maar het stoort me vreselijk dat sommigen gelukkig zijn omdat anderen ongelukkig zijn.’

Maar Bayern verwacht natuurlijk meer dan alleen de beker.

KOVAC: ‘Er zijn hier veel trofeeën behaald, maar dat wil niet zeggen dat de beker niets betekent. Natuurlijk wil je altijd meer. Wij kunnen in de drie competities de titel pakken. Belangrijk is hoe je dat allemaal intern evalueert. Op een realistische manier, zonder fantasieën. Het is niet dat je Liverpool zomaar opzij zet. Daarvoor heb je ook wat geluk nodig.’

Karl-Heinz Wild

Grote aanpassing

Niko Kovac houdt het graag filosofisch. Vaak strooit hij met levenswijsheden. Dat een mens leert tot hij sterft, is een van de uitspraken die hij geregeld doet. Ofschoon Kovac tussen 2001 en 2003 voor Bayern voetbalde, heeft hij zich als trainer moeten emanciperen en positioneren. Het moest hem duidelijk worden wat het is om trainer te zijn van een Europese grootmacht. Hij moest zijn autoriteit afdwingen en duidelijk maken dat het alleen de trainer is die beslist.

Daar is Niko Kovac in geslaagd. Zijn aanvankelijk te vriendelijk optreden, waarmee hij bij de bepalende spelers pluspunten wilde verzamelen, heeft hij vervangen door kordaatheid. Al ruilde Kovac het door hem geprefereerde 4-3-3-systeem wel in voor het door de ploeg gefavoriseerde 4-2-3-1-concept. Het zorgde voor meer stabiliteit. Na een zeer moeilijke heenronde heeft Kovac Bayern München op sportief vlak onder controle. Hij moest bepaalde weerstanden overwinnen om het hoogste doel te bereiken. Voor Kovac zou dat het behalen van de Champions League zijn. En de titel in de Bundesliga uiteraard. Daar hangt voor hem veel vanaf, daarop zal hij worden beoordeeld.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content