Antwerp City Pirates: ‘Wij houden 800 jongeren van de straat’

SC Merksem stond goed tien jaar geleden op de rand van het faillissement. De club slaagde er echter in om de woelige periode te overleven, veranderde haar naam in City Pirates en schrijft tegenwoordig een opmerkelijk verhaal in vierde klasse. Een reportage.

In 2005 schrijft SC Merksem een van de donkerste pagina’s uit de clubgeschiedenis, want voor de tweede keer in zijn bestaan dreigt de gewezen tweedeklasser te degraderen naar derde provinciale. Tien speeldagen voor het einde staat de club troosteloos laatste en neemt speler Philip Van Dooren het roer over als coach. Veel hoop op een goede afloop heeft hij niet: ‘Dat kwam omdat de club er in haar geheel niet goed voorstond: spelers kregen hun centen niet, het gras werd niet gemaaid, we hadden amper vier ballen om te trainen… Dat had onvermijdelijk zijn invloed op de sportieve resultaten.’

En tóch handhaaft SC Merksem zich dat jaar in tweede provinciale. ‘Dat is nog altijd het grootste mirakel dat ik in het voetbal heb meegemaakt’, aldus Van Dooren. ‘Een van onze spitsen scoorde amper of niet, maar in de laatste wedstrijden vloog alles binnen en waren we onoverwinnelijk. Die redding was onwaarschijnlijk.’

Van Dooren – tegenwoordig technisch coördinator in Merksem – vertelt het verhaal op het prachtige complex van de club die ondertussen ‘City Pirates’ heet en in de loop der jaren fel veranderde. De grootste verandering gebeurt net na de onverklaarbare redding in 2005, wanneer Michel Pradolini de nieuwe voorzitter wordt. De gewezen jeugdtrainer van de club is ook bekend buiten het Jef Mermansstadion – genoemd naar de Merksemse bombardier van Anderlecht die in 1960 zijn carrière afsloot in Merksem – want wanneer enkele buurten in Merksem eind jaren 90 af te rekenen krijgen met zware wateroverlast, werpt Pradolini zich op als de man die de belangen van de buurtbewoners verdedigt. Hij zal er later zelfs een onderscheiding voor krijgen van het Merksemse districtsbestuur.

Pradolini weet van aanpakken. Dat merken de mensen binnen SC Merksem al snel. ‘Hij begon de club te leiden zoals zijn bedrijf, IFS (International Food Services). Structuur en openheid waren daarbij de sleutelwoorden’, zegt Van Dooren. ‘Michel tekende een duidelijk organigram uit en iedereen kon onze boekhouding inkijken, wat toen vrij uniek was in het provinciaal voetbal.’

Pradolini investeert aanvankelijk ook eigen kapitaal, maar is geen typische voetbalmecenas die geld in een club pompt en die vervolgens gebruikt als zijn hobby. ‘Maar zijn financiële inbreng was wel heel belangrijk,’ maakt Van Dooren duidelijk, ‘want daardoor werden schulden aangezuiverd en kon de trein vertrekken. Michel maakte wel vanaf het begin duidelijk dat de sportieve resultaten van ondergeschikt belang waren. Het sociale project primeerde op alles. De boodschap is nu nog steeds dezelfde als toen: jongeren kansen geven door middel van voetbal, werken aan de diversiteit die Antwerpen rijk is en vechten tegen racisme, verbittering, verarming en vereenzaming.’

Tien jaar na Pradolini’s entree als voorzitter is de balans uitermate positief. ‘Hij heeft zijn droom verwezenlijkt’, meent Van Dooren. ‘Niet alleen wat betreft jongeren kansen geven, want dankzij de uitbouw van de accommodatie werd ook de buurt opgewaardeerd. En daarenboven spelen we nu in vierde klasse. Michel Pradolini is dan ook de belangrijkste mens in de clubgeschiedenis.’

SOCIALE CONTROLE

Op het kantelpunt in 2005 telt de club 170 spelende leden, anno 2015 is dat aantal meer dan verviervoudigd, verdeeld over zo’n 75 nationaliteiten. Veel spelers hebben is één ding, ze allemaal in het gareel houden is een ander paar mouwen. Toch kan City Pirates daarover niet klagen. ‘Als je het aantal meldingen procentueel bekijkt, dan hadden wij begin jaren 2000 makkelijk twintig keer zoveel incidenten in vergelijking met nu’, weet Van Dooren. ‘Maar uiteraard kun je niet alle problemen verhinderen.’ Dat bleek onder meer toen de club vorige zomer Khalid M. aantrok. Hij probeerde zijn carrière te herlanceren bij de vierdeklasser, maar belandde in oktober in de cel op verdenking van lidmaatschap van de terroristische organisatie IS.

City Pirates doet wel zo veel mogelijk om ongeregeldheden te voorkomen. Zo zijn vier diversiteitsmedewerkers bijna voltijds aan de slag bij de club. ‘Onze vinger aan de pols van de jeugdspelers’, verduidelijkt de gewezen trainer van het Merksemse A-elftal. ‘Ze doen enorm veel huisbezoeken, zodat we weten hoe het er bij onze jonge voetballers aan toegaat. Hoe zijn de schoolresultaten? Wat is de financiële situatie in het gezin? Welke taal spreken ze thuis? En vooral, onze diversiteitsmedewerkers kijken voortdurend waarmee wij die gezinnen kunnen helpen: huiswerkbegeleiding, opvolging van kinderen met gedragsproblemen, enzovoort…’

Ook de diverse samenwerkingen bevorderen het gedrag van de jonge piraten. City Pirates werkt samen met scholen, andere sportclubs en openbare diensten zoals trein, tram en bus. ‘Op wedstrijd- en trainingsdagen dragen onze spelertjes het trainingspak van de club, met op de achterkant het grote, herkenbare piratenlogo. Als een van hen op die dagen iets mispeutert op de bus, kun je er zeker van zijn dat wij ten laatste een dag later al weten wie dat was, waarna we via onze diversiteitsmedewerkers ingrijpen. Zo zorgen zelfs onze trainingspakken voor extra sociale controle’, weet Van Dooren.

UITBREIDING

Dat City Pirates ondertussen zo veel leden telt, komt onder meer omdat de club zich niet alleen focust op het eigen Jef Mermanscomplex. Sinds kort zijn de Merksemnaren ook aan de slag op de terreinen van het failliete VC Linkeroever (het vroegere Sint-Anneke). In de Luchtbalwijk wordt er al iets langer onder de vlag van City Pirates gevoetbald. ‘En we hebben ook nog een verregaande samenwerking met derdeprovincialer Olympic Deurne’, vult Van Dooren aan.

Het epicentrum van de club blijft uiteraard in Merksem liggen. Daar kan City Pirates rekenen op een goed geoliede machine met meer dan 160 vrijwilligers, iets wat op de andere locaties nog niet het geval is. ‘Logisch,’ weet Van Dooren, ‘want ook in Merksem hadden we aanvankelijk wat problemen bij de opstart van het project. Ouderparticipatie was bijvoorbeeld een ramp, terwijl dat een van de belangrijkste zaken is. Denk maar aan spelers naar uitwedstrijden voeren, de toog bemannen… Dat is hier geleidelijk aan gegroeid en dus moeten we ook op de andere locaties niet proberen te lopen vooraleer we fatsoenlijk kunnen wandelen.’

Dat City Pirates momenteel bezig is met de structuur op de andere locaties op punt te zetten, wil niet zeggen dat de club de ogen sluit voor andere mogelijkheden. ‘Borgerhout is ook een plek waar ons project absoluut kans op slagen heeft’, begint Van Dooren. ‘Maar voor we aan zoiets nieuws beginnen, moeten we wel zeker zijn dat er niet te veel lijken uit de kast zullen vallen. Zo’n samenwerking mag onze ondergang niet worden.’

BRUGSE INTERESSE

Een sociale pijler binnen de werking van een voetbalclub is in het buitenland vaak de normaalste zaak ter wereld. Niet zo in België. ‘We lopen mijlenver achter’, trekt Van Dooren aan de alarmbel. Hij haalt een anekdote aan om de situatie te illustreren: ‘Vorig jaar werd ik uitgenodigd voor het Voetbal Social Lab in Rotterdam. Er kwamen vertegenwoordigers spreken van clubs die veel doen inzake communitywerking: Barcelona, Celtic, Manchester United,… En ik vertegenwoordigde ons land met City Pirates, een vierdeklasser. Een grote eer, maar tegelijk tekenend voor de grote achterstand van ons land op dat vlak.’

Stilaan lijkt het sommige Belgische profclubs wel te dagen dat ze actie moeten ondernemen. Na enkele bezoekjes aan het Jef Mermansstadion is Club Brugge zeer geïnteresseerd om samen te werken met City Pirates. Van Dooren: ‘Hoewel we zeer vereerd zijn met de Brugse interesse, zijn we er nog niet uit, want we vinden het Antwerpse draagvlak ook heel belangrijk. Daarom kijken we wat mogelijk is met de Antwerpse protagonisten, Antwerp en Beerschot Wilrijk.’

Wat bij zo’n samenwerking ook cruciaal is: ‘De drijfveer van de andere partner moet juist zijn. Lees: ondersteuning van het sociale project. De samenwerking mag er niet komen omdat de andere partij wil profiteren van ons spelerspotentieel, al zal dat altijd wel een van de redenen zijn’, aldus de technisch coördinator. Op het gebied van toekomstig talent heeft City Pirates inderdaad veel potentieel. ‘Op Luchtbal en Linkeroever was er tot voor kort niks. Het waren mogelijk de enige gebieden in Antwerpen die onder de radar van scouts bleven. Je had er alleen de pleintjes. Maar de grote clubs weten ook dat daar talenten zitten. Moussa Dembélé en Radja Nainggolan hebben zich daar ontwikkeld. We zijn dan ook heel blij dat Radja begin dit jaar peter werd van de City Pirates. Een jongen die vroeger in dezelfde omstandigheden opgroeide als veel van onze jeugdspelers. Zij kijken naar hem op.’

NAAMSVERANDERING

Ondertussen voetbalt de club voor het tweede seizoen op rij in vierde klasse onder City Piratesvlag. ‘Die naamsverandering was een doordachte zet’, verklaart Van Dooren. ‘Zo zijn we als club niet meer verbonden aan één plaats en is het makkelijker om elders een project onder dezelfde noemer uit de grond te stampen.’

Wanneer de voorzitter in 2014 de nieuwe naam bekendmaakt, zijn de lacherige reacties niet ver weg. ‘Dat is altijd als je iets nieuws begint. Maar dat lachen is de meesten ondertussen wel vergaan. Vooral bij de jeugd heeft dat iets teweeggebracht: een enorm groepsgevoel. Speler zijn van Merksem of piraat zijn, die gastjes weten het wel’, aldus Van Dooren. Anno 2016 is City Pirates trouwens al goed ingeburgerd. ‘Uiteindelijk kan niemand negeren dat we op heel korte tijd van de bodem van tweede provinciale naar de subtop in vierde klasse zijn gegaan. Dat vinden ook die mensen leuk.’

Dat de club uitpakt met het piratenthema, is trouwens niet toevallig. ‘De Antwerpse haven ligt redelijk in de buurt en is een groot commercieel ontginningsgebied voor ons. IFS, het bedrijf van Michel, is ook actief in de haven en onze andere grote sponsor, Heavy, heeft eveneens nauwe banden met de sector. Bovendien werkte onze voorzitter lange tijd als zeeman’, aldus Van Dooren, die denkt dat City Pirates ook op dit vlak een voorloper kan zijn. ‘In de Amerikaanse sporten zie je het vaker: Cleveland Cavaliers, Chicago Bulls,… Dat is een trend die niet tegen te houden is.’

Een van de inspiratiebronnen voor City Pirates blijkt de Duitse cultclub St. Pauli. ‘Zij hebben ook een piratenvlag als symbool en zijn anders dan de rest. Dat is bij ons ook het geval. Elk seizoen zie ik daar voorbeelden van. Vorig seizoen speelden we op het Kiel tegen Beerschot-Wilrijk, net na de aanslag op Charlie Hebdo. Het bezoekersvak was uitverkocht en het merendeel van onze fans waren allochtone en autochtone jeugdspelers. Toch toonde iedereen daar het bordje ‘Je suis Charly’. Op zulke momenten denk ik: we zijn goed bezig, we hebben een positieve invloed op die gastjes. Het is ook niet toevallig dat de Latijnse spreuk Velle est Posse (Willen is kunnen, nvdr) in ons stadion hangt.’

St. Pauli staat er ook om bekend politiek (links) georiënteerd te zijn. City Pirates heeft die ambitie niet. ‘Het is niet omdat we enorm sociaal geëngageerd zijn dat we uitgesproken links zijn. Maar we willen de politieke situatie ook niet negeren en daar op een actieve en positieve manier iets aan doen. Onze relatie met het huidige stadsbestuur is goed, net als met het vorige. Zij zien ook dat wij 800 kinderen van de straat houden. Daar kan niemand tegen zijn.’

DE TOEKOMST

Rest de vraag: waar ligt het plafond voor deze Antwerpse club? ‘We zouden liever met allemaal jeugdspelers in vierde klasse spelen, dan in tweede afdeling met haast allemaal aangetrokken voetballers’, vertelt Van Dooren. ‘Let wel: de jeugdspelers moeten iets hebben om van te dromen. Derde of vierde klasse, dat is toch al een zeker niveau. De eerste ploeg moet dus het uithangbord zijn, maar mag nooit belangrijker worden dan het project.

‘Tien jaar geleden had ik nooit gedacht dat we dit allemaal zouden kunnen bereiken, dus ik heb geen idee waar we over tien jaar zullen staan’, kijkt Van Dooren vooruit. ‘Wel is duidelijk dat de sociale werking van de club het sportieve overstijgt en dat we beschikken over een pak knowhow en ervaring om de zwaksten onder ons verder te kunnen helpen. Er staan dan ook een heel pak vernieuwende projecten op stapel, zoals het begeleiden van jongeren naar geschikt werk, maar ook om jongeren financieel en strategisch te helpen als ze bijvoorbeeld als zelfstandige een zaak willen starten. Once a pirate, always a pirate, niet?’

Philippe Crols