Belgisch-Nederlandse WK-bid in 2010 bij voorbaat kansloos: Rusland kocht FIFA-bobo’s om
Tien jaar geleden investeerden Nederland en België samen 10 miljoen euro om het WK 2018 binnen te halen. Maar nu duiken er harde bewijzen op dat Rusland destijds smeergeld betaalde aan FIFA-kiesmannen.
Tien jaar geleden poogden België en Nederland samen het WK 2018 binnen te halen. Daarvoor werd een hele batterij aan coryfeeën ingeschakeld – van Paul Van Himst tot Johan Cruijff – maar nadat Sepp Blatter de namen Rusland en Qatar uit de enveloppen had getrokken, dropen de KBVB en de KNVB gedesillusioneerd af. Inmiddels weten we waarom.
Zürich zindert die dag in 2010. Bijna duizend journalisten zijn ter plaatse om verslag te doen van de uitkomst van de race om de WK-huisvesting in 2018 en 2022. De Nederlands-Belgische organisatie heeft jaren gewerkt en hoopt als outsider te verrassen.
Maar de geruchten rond omkoping worden steeds sterker. KNVB-voorzitter Michael van Praag moet niets weten van de aanhoudende beschuldigingen dat de WK-toewijzingen niet eerlijk verlopen. Vlak voordat hij naar binnen gaat, stuit hij op de NOS.
‘Gaat het wel eerlijk?’ Van Praag: ‘Dat gevoel heb ik sowieso, dat had ik altijd al. Ik weet dat er een notaris bij is die precies kijkt hoe alles gaat. Ik weet dat als meneer Blatter met zijn envelop het toneel op loopt, hij ook niet weet wat erin zit. Daar heb ik vertrouwen in.’
Even verderop stapt de nieuwe premier Mark Rutte nog half wakker uit een busje. ‘Ik heb er een goed gevoel over. Wij zijn een betrouwbare partner.’
Een paar uur later zetten dertien mannen een kruisje bij Rusland. Zeven bij Spanje en Portugal en slechts twee bij Nederland en België. Een van hen is FIFA-bestuurslid Michel D’Hooghe. Duizenden mensuren zijn voor niks geweest, miljoenen euro’s gaan in rook op. De maanden en jaren daarna wordt steeds duidelijker dat het een ongelijke strijd is geweest.
Rapport Garcia
Lange tijd ontbraken de harde bewijzen. Eerst werd de Amerikaanse advocaat Michael Garcia ingeschakeld om namens de ethische commissie van de FIFA uitgebreid onderzoek te doen. Na twee jaar had de New Yorker een rapport af van ruim 350 pagina’s, maar de FIFA publiceerde alleen een samenvatting. Uit protest stapte de auteur op.
Pas na jaren externe druk van de media en Garcia zelf, publiceerde de FIFA de volledige versie in 2017. Nederland en België bleken brandschoon. Over de winnaars Rusland en Qatar vermeldde Garcia vele details die hun integriteit in twijfel trokken, maar de smoking gun ontbrak.
Dat was ook niet zo heel vreemd. Garcia kon als onderzoeker niet veel meer dan de betrokkenen interviewen en was afhankelijk van medewerking van de hoofdrolspelers. Die waren niet altijd even hulpvaardig, viel in het eindrapport te lezen. De Russen konden geen data leveren doordat de computers waren vernietigd en er geen toegang meer was tot e-mailaccounts.
Actie FBI
Na de afronding van het Garcia-rapport (in 2014) leek de discussie over de WK’s afgesloten. Leek, want in 2015 zorgde de FBI voor een historische episode. Tijdens een gezamenlijke actie met de Zwitserse autoriteiten werden tal van bestuurders opgepakt en afgevoerd. Mannen die hadden beslist over de WK-toewijzingen haalden alle internationale nieuwsstations en bleken samen verantwoordelijk voor een kluisroof van 150 miljoen dollar.
De Amerikaanse justitie kwam met twee uitgebreide aanklachten tegen tal van FIFA-mensen en functionarissen van mediabedrijven die betrokken waren bij de grote voetbalroof, maar niemand werd aangeklaagd vanwege verkochte stemmen aan Rusland of Qatar.
In de loop der jaren werden in de rechtbank voormalige voetbalbestuurders veroordeeld, een aantal bobo’s bekende, een enkeling werd vrijgesproken, meerdere hoofdrolspelers verzetten zich succesvol tegen uitlevering aan de VS en een paar kopstukken overleden.
De FIFA krabbelde intussen op en de geruchtmakende WK-stemming van 2010 leek de geschiedenisboeken in te gaan als een van de vele dubieuze episodes uit de historie van de wereldvoetbalbond waarvan het ware verhaal nooit boven tafel zou komen.
Het eerste van de twee toernooien is zelfs al gespeeld en het was dan ook best verrassend toen de Amerikanen eerder deze maand, vijf jaar na de invallen, alsnog met een nieuwe serie aanklachten kwamen. Voor het eerst staan daarin nu ook harde aantijgingen te lezen over de WK’s die naar Rusland en Qatar gingen. Beide organisaties hebben volgens justitie smeergeld betaald aan FIFA-bestuurders om zo het grootste voetbaltoernooi op aarde binnen te halen.
Smeergeld
Volgens de Amerikanen betaalden de Russen zes miljoen dollar aan twee stemgerechtigden. Dat is in euro’s ongeveer de helft van het totale budget dat Nederland en België (tien miljoen euro, waarvan drie miljoen overheidssubsidie) te besteden hadden. Rafael Salguero uit Guatemala wordt aangeklaagd voor het accepteren van een miljoen dollar van de Russen. Jack Warner uit Trinidad en Tobago kreeg zelfs vijf miljoen.
Warner stond overigens ook vóór de invallen van de FBI in 2015 al bekend als een dubieus figuur, die zich niet zou laten overtuigen met een verhaal over korte afstanden tussen de meest noordelijke speelstad Heerenveen en de zuidelijkste speelstad Charleroi. Warner werd door de Russen betaald via meer dan tien brievenbusmaatschappijen in onder meer Anguilla, Cyprus en de Britse Maagdeneilanden. Toen in 2011 het laatste deel van de vijf miljoen was gestort, werd Warner gevraagd een briefje te schrijven met de bevestiging dat al het geld binnen was, zoals afgesproken.
Achteraf zette dit tweetal het Holland Belgium Bid dus op ongekende wijze buitenspel. Anno 2020 blijkt overigens dat slechts 6 van de 24 kiesmannen zonder kleerscheuren de laatste tien jaar zijn doorgekomen. Met andere woorden: 75 procent van het kiescomité is achteraf in meer of mindere mate corrupt gebleken.
Tom Knipping
BOBO DOMINO
Met een investering van tien miljoen euro wilden Nederland en België tien jaar geleden het FIFA-bestuur ervan overtuigen het WK 2018 in de Lage Landen te organiseren. Wat is er geworden van de 24 kiesmannen?
AMOS ADAMU (NIGERIA)
Al vóór de verkiezing gediskwalificeerd, nadat hij bereid was gebleken zijn stem te verkopen aan undercoverjournalisten die simuleerden voor het Amerikaanse bid te werken.
JACQUES ANOUMA (IVOORKUST)
Een klokkenluider stelde dat Qatar anderhalf miljoen dollar had betaald aan de Ivoriaan. De Amerikaanse onderzoeker Garcia nam het op in zijn eindrapport, maar omkoping is in zijn geval (nog) niet bewezen.
MOHAMMED BIN HAMMAM (QATAR)
Held in eigen land na het binnenhalen van het WK. Wilde vervolgens de troon van Sepp Blatter aanvallen, maar werd levenslang geschorst vanwege het kopen van stemmen.
FRANZ BECKENBAUER (DUITSLAND)
Werd voor twee weken geschorst en beboet, omdat hij weigerde mee te werken aan het onderzoek naar de WK-toewijzingen van 2018 en 2022. Later startten de Zwitserse autoriteiten een onderzoek naar mogelijke fraude rond het WK van 2006 dat Der Kaiser binnenhaalde voor Duitsland. Dat onderzoek loopt nog.
CHUCK BLAZER (VERENIGDE STATEN)
FBI-mol die het grootste schandaal in de geschiedenis van het mondiale voetbalbestuur aan het rollen bracht. Veroordeeld en geschorst. In 2017 overleden.
MICHEL D’HOOGHE (BELGIË)
Kwam even in opspraak vanwege een schilderij dat hij meekreeg van de Russen. Inmiddels vrijgesproken. Is nog altijd actief in het FIFA-bestuur.
JULIO GRONDONA (ARGENTINIË)
De controversiële Argentijn bleek achteraf een van de spilfiguren, maar overleed een jaar voor de FBI-acties.
ISSA HAYATOU (KAMEROEN)
Was na de schorsing van Sepp Blatter even de baas. Berispt door het IOC voor het aannemen van steekpenningen en verdacht van het aannemen van steekpenningen voor een stem op Qatar.
MARIOS LEFKARITIS (CYPRUS)
Nam met opgeheven hoofd afscheid. Met vrijspraak. Jarenlange voor-wat-hoort-wat-geruchten konden niet worden bewezen, bleek uit het onderzoeksrapport van Garcia.
ÁNGEL MARÍA VILLAR LLONA (SPANJE)
De voormalige profvoetballer van Athletic de Bilbao werd in 2017 gearresteerd voor fondsenverduistering en legde zijn functies bij de FIFA en UEFA neer.
NICOLAS LEOZ (PARAGUAY)
Verscheen op de wanted-lijst van Interpol. Aangeklaagd en geschorst. Vertraagde met zijn advocatenteam uitlevering dermate lang, dat hij vóór zijn overlijden – vorige zomer – niet meer kon worden berecht.
SEPP BLATTER (ZWITSERLAND, FOTO)
Bleef buiten schot van de FBI, maar kreeg wel een zesjarige schorsing aan zijn broek vanwege een onderhandse miljoenenbetaling aan toenmalig UEFA-voorzitter Michel Platini. Wordt al jaren onderzocht door justitie in Zwitserland, maar is niet veroordeeld.
WORAWI MAKUDI (THAILAND)
Zijn jarenlange schorsing voor valsheid in geschrifte werd herroepen door het CAS. Helemaal onschuldig verklaard werd hij niet, maar het bleef bij een reprimande en een geldboete.
SENES ERZIK (TURKIJE)
Niet alleen in geen enkel onderzoek schuldig bevonden, maar zelfs nooit in opspraak gekomen. Vanaf deze plaats van harte gefeliciteerd.
MONG-JOON CHUNG (ZUID-KOREA)
De motor achter het Koreaanse WK-bid voor 2022. Hield zich niet aan de spelregels en werd daarom geschorst.
VITALY MUTKO (RUSLAND)
Geschorst door het IOC voor zijn aandeel in het Russische doping-programma als minister van Sport. Mocht daarom niet meedoen aan de FIFA-verkiezingen van 2017.
JUNJI OGURA (JAPAN)
Een van de uitzonderingen. Kon met een gerust hart en – voor zover bekend – met een schoon geweten met pensioen.
MICHEL PLATINI (FRANKRIJK)
Stemde op Qatar, maar dat was niet de reden voor zijn val. Een kleine twee miljoen euro die hij ontving van Sepp Blatter werd hem fataal. Zijn schorsing is voorbij.
HANY ABO RIDA (EGYPTE)
De enige stemmer van 2010 die nog altijd zetelt in het FIFA-bestuur.
RAFAEL SALGUERO (GUATEMALA)
Bekende in de rechtbank schuld aan betrokkenheid bij corruptie. Kreeg een miljoen voor zijn stem op het WK 2018 in Rusland.
RICARDO TEIXEIRA (BRAZILIË)
Er is bijna geen omkoopdossier waarbij Tricky Ricky de afgelopen decennia niet was betrokken. Samen met zijn schoonvader en Blatter-leermeester João Havelange drukte hij tientallen miljoenen achterover. Levenslang geschorst, maar wist uitlevering aan de Verenigde Staten te voorkomen.
REYNALD TEMARII (TAHITI)
Trapte net als collega Adamu in de val van journalisten en werd uitgesloten van de stemming. Daar kwam later een achtjarige schorsing overheen, omdat hij de diskwalificatie van de verkiezingen juridisch aanvocht met drie ton van de Qatarees Mohammed Bin Hammam, die op zoek was naar WK-stemmen.
GEOFF THOMPSON (ENGELAND)
Maakte een verboden stemafspraak met Mong-Joon Chung: zijn steun aan het WK-bid van 2022 in ruil voor zijn stem op Engeland in 2018. Maar niet gestraft.
JACK WARNER (TRINIDAD EN TOBAGO)
De verpersoonlijking van de verziekte FIFA-top. Kreeg volgens de Amerikanen vijf miljoen voor zijn stem op Rusland. Een nieuwe regel op zijn gigantische smeergeld-cv. Vecht vanuit Trinidad al jaren succesvol tegen uitlevering aan de VS.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier