De manager van ons voetbal: bondscoach Martínez en zijn werken bij de voetbalbond

© belgaimage
Peter t'Kint
Peter t'Kint Redacteur bij Sport/Voetbalmagazine

De impact van Roberto Martínez op het Belgische voetbal is oneindig veel groter dan het werk dat we zien bij de A-ploeg. Zijn verdienste is dat hij de KBVB mee in het modern management sleurde. Het verhaal van een bondscoach die bruggenbouwer werd.

Drie anekdotes om de impact van Roberto Martínez te duiden.

Een: we schrijven juni 2019. De U17 van België neemt in Ierland deel aan het EK. De jonge Duivels zijn in de groepsfase ingedeeld in een poule met Tsjechië, Griekenland en gastland Ierland. Op de tribunes een paar honderd mensen, onder wie de Belgische bondscoach. Hij wil weten welke aanstormende talenten zich hier tonen, op en naast het veld. Eentje die hij extra in de gaten houdt, is Jeremy Doku. Twee jaar later is hij de verrassende youngster in zijn EK-selectie.

Twee: in de lange aanloop naar dit EK doet Voetbal Vlaanderen, de Vlaamse amateurvleugel van de voetbalbond, op vraag van Roberto Martínez een oproep. Wie interesse had om toe te treden tot de staf van de nationale ploeg als data-analist kon zijn kandidatuur indienen. Er kwamen wat gesprekken en één iemand, die in het ‘normale’ leven voor een amateurclub werkt, trad toe tot de datacel van de Rode Duivels. Heel de amateurwereld is trots.

Drie: om de paar weken verzamelt Roberto Martínez alle bondscoaches van de nationale jeugd. Ook Ives Serneels, coach van de Red Flames, zit dan mee aan tafel. Op de laatste vergadering voor het EK ging het over het doorschuiven van de ploegen en de evaluatie van elk talent. Op andere meetings wordt aan bondscoaches vooraf gevraagd na te denken over een thema. Opbouw van achteruit, hoe doe je dat? Analyseer eens het voetbal van Manchester City zonder vaste 9. Op die presentatie volgen evaluatie en discussie. Martínez coördineert en luistert. Op die manier vergroot eenieders kennis. De zijne, al heeft hij een duidelijk beeld over welk voetbal hij wil brengen met de A-ploeg, maar ook die van de aanwezige coaches. Zij bespreken of een nieuwe trend goed is en discussiëren vanaf welke leeftijd erop kan worden getraind.

Hij heeft de eenheid van denken en het samenwerken over de verschillende departementen heen veranderd.’

Bob Browaeys

Engels model

Toen Roberto Martínez tekende als bondscoach werd heel snel duidelijk dat hij vanuit zijn ervaring als manager in Engeland een heel andere visie had op het invullen van zijn job dan zijn voorgangers. Bob Browaeys, coach van de U17: ‘Hij heeft de eenheid van denken en het samenwerken over de verschillende departementen heen veranderd. De bruggenbouwer, zou ik zeggen. Vroeger was alles nogal redelijk geïsoleerd, tenzij misschien in de periode van Georges Leekens. Georges was ook een bruggenbouwer, betrokken bij de trainersopleiding, de UEFA Pro, de scouting. De lesgevers scouting van de trainersschool mochten toen ook scouten voor de A-ploeg.’

Martínez bracht een en ander naar een next level, een veel hoger niveau. Nog voor hij de duobaan bondscoach-technisch directeur officieel op zich nam, na het WK in Rusland, ging hij al in het spoor van technisch directeur Chris Van Puyvelde langs bij de clubs en was hij aanwezig op vergaderingen van de jeugdcoördinatoren van de bond. Jelle Schelstraete (KV Kortrijk) leerde hem daar kennen. ‘Roberto gaf er zijn ideeën, op een actieve manier. Ons eerste formele contact was toen hij samen met Chris elke jeugdopleiding bezocht. Ook die van KV Kortrijk. Daar heb ik onze opleiding en onze manier van werken uit de doeken gedaan.’

Roberto Martínez is bovenal bondscoach, maar houdt zich als technisch directeur ook met het complete voetbal in België bezig.
Roberto Martínez is bovenal bondscoach, maar houdt zich als technisch directeur ook met het complete voetbal in België bezig.© belgaimage

Dat bezoeken van de clubs blijft hij doen. Voor het EK was Martínez onder meer nog te gast op de académie van Standard, met in zijn spoor Jacky Mathijssen en Wesley Sonck. Vinger aan de pols houdend: waar zijn jullie mee bezig, waar liggen de klemtonen? Omgekeerd legden zijn jeugdcoaches ook uit waar zij mee bezig waren. Negentig procent van hun tijd brengen voetballers door in hun club, niet bij de nationale ploeg. Bruggen bouwen is essentieel, vindt de bondscoach.

Na het vertrek van Van Puyvelde erfde Martínez officieel diens pet. Dat was eerst niet de bedoeling, er werd gedacht aan een opvolger voor de Waaslander. Jelle Schelstraete, KV Kortrijk: ‘Ik heb toen gesolliciteerd. Niet met de idee dat ik die job ging hebben, ik was 29 op dat moment, maar vooral om eens op gesprek te gaan en zien hoe alles daar in zijn werk ging.’

Uiteindelijk kwam er geen opvolger en nam Martínez de taken erbij. Toen diens contract als bondscoach medio 2020 werd verlengd, was er tegelijk wel sprake van de komst van een assistent-technisch directeur. Een jong profiel. Een paar uur na de bekendmaking van dat nieuws stuurde Schelstraete een mailtje naar Martinez. Kort erna mocht hij naar Tubeke komen.

Data

Indrukwekkend is het analyse- en datadepartement dat onder Martínez enorm werd uitgebreid. Er is op dat vlak een echte Belgische community gegroeid, inclusief transfers. Wie het bij de ene club goed doet, wordt weggeplukt door de andere. Ook elke ploeg van de KBVB heeft ondertussen een videoanalist. Er is 100 procent ondersteuning naar het vrouwenvoetbal en het meisjesvoetbal. De camera’s in het stadion, het Hudlproject, werd doorgetrokken naar het amateurniveau, waar ze met de centen van het WK ook werden uitgerust met camera’s en ondersteuning krijgen. Elke ploeg in eerste en tweede amateur kan ermee aan de slag.

Het bewust maken in het amateurvoetbal en in de jeugdacademies van het belang van beeldmateriaal was een intensief werkpunt. Ook het opleiden van mensen die ermee kunnen werken. ‘Filmen en wat clipjes maken om ze op een platform te zetten is één, je moet ook beelden bij de spelers brengen en omzetten in trainingsvormen’, stipt Kris Van Der Haegen, directeur trainersopleidingen en assistent bij de Red Flames, aan.

Martínez gebruikt data vooral in functie van zijn selectie. Tussen interlands door bekijkt hij heel veel wedstrijden, vaak drie per dag. Elke maandag bekijkt hij op kantoor de data van alle internationals. Die zijn onderverdeeld in drie categorieën: de geselecteerden die u nu en in afgelopen interlands bezig zag, voetballers op een watch list en voetballers op een shadow list. Wekelijks worden meer dan honderd spelers opgevolgd. Evoluties worden afgetoetst. Een speler die op een schaduwlijst staat en verschillende positieve rapporten krijgt, kan na overleg een stapje verder, richting watch list.

Als bondscoach selecteert Martínez vooral in het nu. Als technisch directeur is hij bezig met morgen. Project 2026. Dat is een soort van preselectie van spelers die de KBVB intensief aan het opvolgen is. Wie in die selectie zit, krijgt extra ondersteuning op vlak van videomateriaal, voeding en fysieke begeleiding, in overleg met de clubs. Yari Verschaeren en Charles De Ketelaere zijn dat soort futures. Targets op de lange termijn, die Martínez niet wil loslaten, om ze niet te verliezen. Vandaar hun geregelde aanwezigheid in de A-selectie. Nog niet voor dit EK, maar met het oog op later.

'Het is bijna mission impossible deze taak op dezelfde manier als Roberto te doen', aldus Kris Van Der Haegen.
‘Het is bijna mission impossible deze taak op dezelfde manier als Roberto te doen’, aldus Kris Van Der Haegen.© belgaimage

Browaeys: ‘Roberto weet waar hij naartoe moet gaan om de toekomst van het Belgische voetbal te verzekeren. Hij is niet enkel bezig met de korte termijn, wat eigenlijk normaal is als coach in het algemeen en bondscoach in het bijzonder, omdat je afhangt van het onmiddellijke resultaat. De match van morgen. Die ontwikkeling op de lange termijn, met een visie die eigenlijk niet hoeft voor zijn eigen carrière, daar is hij altruïstisch bezig, vind ik. Zeer waardevol, want de grote uitdaging is na deze generatie het succes bestendigen. Een heel moeilijke opgave, kijk maar naar Frankrijk, Duitsland of Spanje. Op een gegeven moment moet je vernieuwen, maar die nieuwe spelers hebben niet zoveel interlands op de teller. Onze huidige generatie is een beetje bevoordeeld door het feit dat ze na een ‘verloren’ generatie kwam. Nagenoeg allemaal stonden deze jongens in de A-ploeg op 18, 19 jaar, zodat ze nu ongelooflijk veel caps hebben. Die ervaring is de sterkte van het team. Maar op een gegeven moment ga je moeten vervangen en vallen 300, 400 of meer interlands weg. Daarom geeft Roberto andere jongens speelminuten zodra dat kan. Vaak in de kwalificatiematchen.’

Jeugd

Ook de sportieve lijn van de nationale jeugdploegen helpt Roberto Martínez mee bepalen, Ariël Jacobs assisteert hier in communicatie en connectie met de jeugdwerking in de profclubs.

Martínez maakt een onderscheid tussen de leeftijdsgroep 15 tot 17 en ouder. De eerste groep voetbalt nog altijd volgens de opleidingsfilosofie van de KBVB, vanuit de 4-3-3. Vanaf U18 legt hij de nadruk op tactische flexibiliteit. Andere systemen implementeren, als ze al de basis van de 4-3-3 kennen, is een volgende stap. Hoe verdedigen met drie in plaats van met vier? Hoe voetballen met twee diepe spitsen in plaats van met één? Wat verandert voetbal met twee pockets in plaats van met een gewone driehoek in het middenveld?

Het analyse- en datadepartement werd onder Martínez enorm uitgebreid.

Beloftencoach Jacky Mathijssen probeert met zijn U21 dicht aan te sluiten bij de speelwijze van de Rode Duivels, omdat dat de wachtkamer is van de Duivels. Leidraad in alles: open communicatie, leadership vanuit discussie. Martínez is geen technisch directeur die zegt: zo moet het. Wel zegt hij: zo zie ik het, wat denken jullie ervan, hoe gaan we dat vastleggen en waar gaan we voor op de lange termijn?

Ook het amateurvoetbal voelt de aanwezigheid van de bondscoach. Een stuk van de winst van het vorige WK ging naar de vleugels. In Wallonië werd onder meer ingezet op meisjesvoetbal, omdat daar een grote achterstand was. Foot Elite, een sportschool voor meisjes, moet die helpen wegwerken. Voetbal Vlaanderen vroeg Martínez om lid te worden van de topsportcommissie, waar het beleid in de topsportscholen wordt bepaald. Hij is geregeld aanwezig op vergaderingen en neemt daar duidelijke standpunten in. Er is gratis Hudl voor de amateurclubs in eerste en tweede afdeling én onder impuls van de bondscoach was er al een communitydag voor scouts, waarop hij aanwezig was en een introductiespeech hield. Browaeys: ‘Martínez deelt zijn kennis, staat open voor kennis, toont een ontzettend grote betrokkenheid en creëert voor iedereen een goeie werkomgeving met vrijheid, verantwoordelijkheid én vertrouwen om ons te ontwikkelen.’

Een internationale werkomgeving bovendien: in zijn staf op dit EK zitten Spanjaarden, Britten en een Fransman. Schelstraete: ‘Dat vond ik het aantrekkelijke. Op alle vlakken werken met toppers. Onafhankelijk van nationaliteit, niet alleen in de staf van de A-ploeg, ook elders. Je moet je eigenheid proberen te bewaren, maar er ook voor zorgen dat spelers de best mogelijke begeleiding krijgen. Af en toe kom je dan bij een internationaal profiel uit dat je eigen mensen kan inspireren.’

Browaeys: ‘De mix is nu ideaal, denk ik. Martínez gebruikt maximaal de mensen uit de vleugels en wie al werkt voor de KBVB, maar laat zich ook omringen door mensen die hij kent van vroeger. Voor ons is dat zeer interessant, die invloeden uit het buitenland.’

Van Der Haegen: ‘Roberto wilde het bondscoach zijn combineren met een rol van technisch directeur, het Engelse model. Roberto is eigenlijk de manager van de KBVB. Hij managet het hele voetbal in ons land.’

Eén man, twee opvolgers

Vraag is: wat als straks de wegen van Roberto Martínez en de voetbalbond scheiden en de bondscoach opnieuw bij een topclub aan de slag gaat? Jelle Schelstraete: ‘De idee is dat ik in een opvolgingstraject zit om de rol van technisch directeur op te nemen. Maar stel dat het gebeurt, dat hij vertrekt, dan moet de evaluatie gemaakt worden door Peter Bossaert en gaan we zien of ze me daar klaar voor achten.’

Het zijn wel grote schoenen om te vullen.

Schelstraete: ‘Absoluut.’

Kris Van Der Haegen: ‘Eigenlijk heb je twee mensen nodig. Een bondscoach én een technisch directeur. Jelle is bij alles betrokken. Opvolgen van staf, evaluaties, opvolgen van vacatures, uitschrijven ervan, alles in samenspraak met Roberto. Als die steun wegvalt, wordt dat een ander verhaal, veel moeilijker voor de clubs. Hun technisch directeurs komen allemaal uit het voetbal, meestal als coach. Als je die achtergrond niet hebt, is het niet zo simpel om het vertrouwen van de clubs te krijgen. Het is bijna mission impossible die taak op dezelfde manier als Roberto te doen.’

Schelstraete: ‘Er is al veel evolutie gebeurd, en de omstandigheden zijn zeker aantrekkelijk, maar dit op dezelfde manier invullen als Roberto, kan ik niet. We zijn totaal andere profielen.’

Bob Browaeys: ‘Het zal een serieuze uitdaging zijn om een vertrek op te vangen.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content