De staat van het Belgische vrouwenvoetbal: ‘De inhaalbeweging is duidelijk ingezet’

In juli trekken de Red Flames naar Engeland, waar ze voor de tweede maal ooit deelnemen aan een EK. Maar waar staat het Belgische vrouwenvoet- bal nu eigenlijk in zijn evolutie? Sport/Voetbalmagazine schotelde Katrien Jans (manager vrouwenvoetbal bij de KBVB), Heleen Jaques (ex-international, tv-analiste en nu nationaal jeugdcoördinator) en Hannah Eurlings (the next big thing bij de Flames) vijf lichtjes provocerende stellingen voor.

1 Vrouwenvoetbal en mannenvoetbal zijn twee verschillende sporten.

Heleen Jaques: ‘Als je het puur conditioneel en fysiek bekijkt, zijn het inderdaad andere sporten. Net zoals in het tennis of andere disciplines trouwens. Maar technisch en tactisch vind ik dat er weinig verschillen zijn.’

Katrien Jans: ‘Het valt mij op dat er in het tennis toch minder op die verschillen gefocust wordt dan in het voetbal.’

Hannah Eurlings: ‘Idem bij atletiek. Uiteraard lopen de mannen sneller, maar toch hoor ik mensen zelden zeggen: dat is vrouwenatletiek of dat is mannenatletiek. In de jeugd speelde ik tegen jongens en op een bepaald moment merk je de fysieke verschillen, maar ik had nooit het gevoel dat we een andere sport speelden.’

Jans: ‘We mogen vooral niet vergeten dat het vrouwenvoetbal nog in de kinderschoenen staat. Als je al gewoon kijkt naar de evolutie die het vrouwenvoetbal doormaakte tijdens de voorbije WK’s in Canada (2015) en Frankrijk (2019), dan stel je vast hoe snel die intensiteit en kwaliteit van de wedstrijden toeneemt. De inhaalbeweging is duidelijk ingezet.’

Jaques: ‘Hetzelfde gebeurde bij de mannen, hè. Dat is ook moeten groeien. Vergelijk je het huidige voetbal met de generatie van Jan Ceulemans of Enzo Scifo, dan merk je evenzeer een verschil in snelheid en fysieke ontwikkeling. Met eenzelfde bril moet je naar vrouwenvoetbal kijken: eigenlijk lopen wij dertig jaar achter, het vergt dus tijd en geduld om diezelfde ontwikkeling door te maken.’

Eurlings: ‘Wij gebruiken bij de Red Flames nu professionele fysieke parameters, en terecht, maar die zijn aangepast aan de kenmerken van een vrouwenlichaam.’

Jans: ‘We zitten in een overgangsfase. De jonge talenten die er nu bij komen, hebben een heel andere opleiding en medische opvolging gekend dan bijvoorbeeld de speelsters van Heleens generatie. De professionaliteit zal alleen maar toenemen, met als gevolg dat ook de kwaliteit van het spel zal stijgen. Hoe groter de vijver wordt aan professioneel opgeleide speelsters, hoe meer concurrentie en hoe hoger het niveau. Tot nog toe ontbrak die dynamiek een beetje.’

Jaques: ‘Het probleem, zeker in mijn tijd, was dat je grote niveauverschillen hebt. Bij Anderlecht of de Flames werd er al professioneel gewerkt, met veel aandacht voor tactiek en fysiek, maar bij de rest veel minder. Zo speel je op verschillende snelheden. Bij de nationale ploegen bieden we de meisjes heel veel info aan, het wordt zaak voor de clubs om die lijn te volgen.’

Eurlings: ‘Bij OHL zitten we met veel speelsters die ook de topsportschool in Leuven doen en daar krijg je vanaf je veertiende voldoende tactische scholing mee. Ik merk nu bij de Flames dat ik daardoor vlotter de tactische info per wedstrijd kan verwerken. Het interesseert me ook wel: hoe gaan we druk zetten, hoe moeten de spitsen bewegen, gaan de backs overlappen of naar binnen knijpen? Heel boeiend.’

Jaques: ‘Het begint natuurlijk bij de trainingsmogelijkheden. Wij trainden vroeger maar twee of drie keer per week, nu is dat elke dag. Dan heb je al iets meer tijd om tactische training in te plannen.’

Jans: ‘Sommige speelsters krijgen pas tactische scholing eens ze bij een A-ploeg in de Scooore League aansluiten. En ja, dat vraagt dan enige aanpassing van de trainers. Ik kan me dus inbeelden dat iemand als Johan Walem, die uit het mannenvoetbal komt, even schrikt.’

Jaques: ‘Maar geef ons tijd om te groeien. De topsportscholen bieden alvast een goede basis.’

Jans: ‘Ik begrijp de frustratie daaromtrent ( er wordt door enkele Scooore League-clubs verwezen naar het voordeel dat OHL geniet door de samenwerking met en nabijheid van een topsportschool, nvdr), maar ik zeg dan tegen de clubs: als jullie een jong talent 20 uur voetbal per week kunnen aanbieden, dan met veel plezier. Maar zolang dat niet kan, heb je die meisjes beter bij een topsportschool, waar ze dat wel krijgen.’

2 Het EK halen is voor België al een succes op zich.

Jans: ‘Het EK halen was een belangrijke doelstelling, omdat daar veel mee samenhangt betreffende mediacampagnes, marketing en groeistrategie. Dat heeft onze vorige deelname aan een EK bewezen. De volgende doelstelling is nu om daar de tweede ronde te bereiken, ook al hebben we drie lastige tegenstanders in de poulefase ( IJsland, Frankrijk en Italië, nvdr).’

Jaques: ‘We moeten vooral zorgen dat we herhaaldelijk aanwezig zijn op de grote toernooien. Pas dan krijg je echt iets in gang. Van het EK in 2017 neem ik mee dat er veel stress heerste voor die eerste poulewedstrijd, alles was nieuw. Wij stonden daar ook iets te nederig, we mogen meer geloven in eigen kunnen. Zeker als we conditioneel in orde zijn, zoals nu. In de huidige lichting lopen nog een aantal speelsters van toen, die nemen die ervaring toch mee, een voordeel.’

Eurlings: ‘Als je daar bent, moet je gaan om te winnen. We hebben al mooie dingen getoond, zoals recent de zege tegen Polen in de WK-kwalificatiecampagne ( waar Eurlings ook scoorde, nvdr), dus ik denk dat we wel een tweede ronde mogen ambiëren. Ik speel ook liever tegen de grote ploegen, dan kom je meer aan voetballen toe. Spanje, Frankrijk en Engeland steken erbovenuit. In onze poule zal de eerste wedstrijd tegen IJsland cruciaal worden, die moeten we winnen. Het is ook wel leuk dat het EK plaatsvindt in Engeland, waar vrouwenvoetbal toch leeft.’

België is technisch en tactisch van een behoorlijk niveau, maar vorig jaar toonden duels tegen toplanden als Nederland, Noorwegen en Spanje aan dat er vooral fysiek en conditioneel een kloof gaapt.

Jaques: ( knikt) ‘Dat begint al bij de jeugd. Mijn speelsters zien ook dat bij de tegenstander meisjes lopen met benen die drie keer zo gespierd zijn. Basisconditie is zeer belangrijk en zeker na corona merken we dat daar een verhoogde controle op moet gebeuren. Gedurende negentig minuten een hoge intensiteit aanhouden, is voor ons nog een uitdaging. Ook het belang van high intensity runs moet ik nog vaak uitleggen – bij onze nationale U16 had bijna niemand daar al van gehoord. Je geeft hen die info mee en je traint daarop, en dan merken ze ook wel dat zoiets zijn vruchten afwerpt in de wedstrijden. Zo krijg je iedereen gaandeweg mee.’

3 Elke eersteklasser uit de Jupiler Pro League zou een vrouwenteam moeten hebben.

Jans: ‘Dat zou mooi zijn, maar vandaag is dat helaas niet realistisch. Simpelweg omdat de vijver nog niet groot genoeg is. Beter zou zijn om alle 24 Pro Leagueclubs te motiveren om een meisjesopleiding te hebben, ongeacht het niveau waarop die A-ploeg dan zou aantreden. Zoals Westerlo dat enkele jaren geleden met een jeugdopleiding startte en nu doorgroeit naar eerste klasse. Zoiets moet je stelselmatig opbouwen. Sommige profclubs hebben vrouwenvoetbal al verankerd in de clubstructuur. Dat is duurzamer dan nu iets verplichten dat niets oplevert. Dan wordt het te kunstmatig. Volgend seizoen komt KV Mechelen erbij in de Scooore League, dan zitten we met 11 teams, stap per stap kunnen we uitbreiden. Dat lijkt me de juiste manier. Antwerpen is de provincie met het hoogste aantal aangesloten voetballende meisjes, en toch hadden zij geen club op het hoogste niveau. Het is goed dat een breed gedragen club als KV Mechelen nu die leemte kan invullen.’

Eurlings: ‘Ook Club YLA heeft een mooi project, zij delen bijvoorbeeld de faciliteiten van de A-ploeg bij de mannen. Bij OHL voel je ook die betrokkenheid van het bestuur. Zij zijn bijna altijd aanwezig op onze wedstrijden en toen we recent een barbecue hadden om het seizoen af te sluiten waren ze daar ook bij. Ze luisteren naar onze verzuchtingen. We kregen bijvoorbeeld een wasdienst op de club, zodat we die voetbalkledij niet elke dag zelf moesten wassen thuis. Ook van de supporters voelen we steun. Bij aantrekkelijke affiches, zoals tegen Anderlecht, zit het stadion bijna vol.’

Elke ploeg moet vanaf volgend seizoen drie semiprofs in de kern hebben.

Jans: ‘Vijf van de tien clubs hadden al drie of meer semiprofs in de kern, dus zo groot is de stap niet.’

Jaques: ‘Ik denk dat tegenwoordig steeds meer meisjes kunnen leven van het voetbal. Zelfs als semiprof. Maar het is een beetje taboe om dat te zeggen. Je moet dus niet meer per se naar het buitenland om carrière te maken in het voetbal. In mijn tijd was dat wel nog zo. Bij Fiorentina en Sassuolo heb ik zelfs een beetje kunnen sparen, omdat ze er ook een appartement voorzagen. Maar bij mijn eerste buitenlandse club Potsdam verdiende ik 600 euro per maand, om soms drie keer te trainen per dag. Dat krijg je nu niet meer uitgelegd, denk ik. Ik begrijp wel dat niet elke club een budget heeft voor zo’n professionalisering.’

Eurlings: ‘Ik speel al vanaf mijn vijf jaar voetbal, het is altijd mijn passie geweest en ik zou niets anders willen. Aanvankelijk dachten mijn ouders dat het wel zou overwaaien, maar toen ze zagen dat ik het meende, zijn ze daarin meegegaan. Ik mocht naar de topsportschool en doe nu via afstandsonderwijs sport- en cultuurmanagement.’

Jans: ‘Ik verwacht niet dat we qua verloning ooit het niveau van de mannen zullen bereiken, maar er is een duidelijke evolutie. Mijn generatie, met Femke Maes als uithangbord, moest het in België met niets stellen.’

4 Pas als het merendeel van de trainers in de Scooore League vrouwelijk zijn, heeft het Belgische vrouwenvoetbal een stap gezet.

Jans: ‘Persoonlijk heb ik wat problemen met dat hokjesdenken. Je moet kijken naar de competenties, niet naar het geslacht. Mijn ideaal scenario is wel dat elke ploeg minstens een vrouw in de technische staf heeft.’

Eurlings: ‘Ik heb bijna altijd mannelijke trainers gehad, maar dat ervaar ik niet als een probleem. Bij de topsportschool heb ik Lenie Onzia als coach gehad, en bij de nationale jeugdploeg Tamara Cassimon. Is dat anders? Ja en neen. Met een man neem je misschien iets meer afstand. Maar het belangrijkste is toch dat je op voetbalvlak iets bijleert.’

Jans: ‘Er zijn gewoon ook nog te weinig vrouwelijke trainers om uit te selecteren; het heeft geen zin om iemand te snel voor de leeuwen te gooien.’

Jaques: ‘Ik heb bij de KBVB een mooi project voorgeschoteld gekregen. Ik ben nu zowel coach van de nationale U16 als assistent-coach van de U19, in beide functies leer ik veel bij. Het volstaat niet dat je zelf gevoetbald hebt, want voor een groep staan, omgaan met jeugd… dat zijn allemaal zaken die je al doende moet leren. Mijn UEFA A-diploma heb ik, maar ik moet nu wedstrijdmanagement onder de knie krijgen, in de praktijk, niet door theorie te studeren of analyses op tv te doen. Als coach probeer ik veel te communiceren met mijn speelsters, dat vond ik zelf ook belangrijk tijdens mijn carrière. Een sfeer van vertrouwen creëren. Dan pas kan je bevrijd spelen en evolueren.’

Is een menstruatiecoach een noodzakelijke toevoeging in het vrouwenvoetbal, zoals Club YLA nu gaat doen?

Jans: ‘Ook bij de bond werken we met een competente medische staf die daarmee bezig is, dat is dus niet helemaal nieuw.’

Jaques: ‘Bij de U16 hebben we daar ook informatiesessies rond. Er zijn bijvoorbeeld maar weinig meisjes die bij een gynaecoloog langsgaan, terwijl het toch belangrijk is om de juiste begeleiding te krijgen wanneer je bijvoorbeeld geen menstruaties hebt. Een menstruatiecyclus heeft nu eenmaal gevolgen voor een vrouwenlichaam, bijvoorbeeld op vlak van slaaptekort of krampen, een minder humeur… De eerste stap is al dat meisjes kunnen aangeven wanneer er wat problemen zijn op dat vlak. Naar wedstrijden toe hoeft dat geen beperking te zijn.’

Jans: ‘Bij sommige vrouwen heeft het ook effect op hun eetpatroon. Dat is niet onbelangrijk om rekening mee te houden bij evaluaties.’

Eurlings: ‘Onder de ploegmaats praten we daar open over, maar het is wel zo dat je daar minder snel mee naar een mannelijke coach stapt. Dan zal je bijvoorbeeld eerder naar de kine gaan. Maar ik weet niet of dat een probleem hoeft te zijn.’

5 Hannah Eurlings is de nieuwe Tessa Wullaert.

Eurlings: ‘Die stelling heb ik al vaker gehoord. ( lachje) Ik krijg daar wel een beetje stress van. Uiteraard keek ik als kind op naar Tessa, maar wij zijn andere types. We zijn eerder complementair dan dat we concurrenten zijn. Ik ben bijvoorbeeld goed met de rug naar doel en ga graag diep, terwijl zij veel snelheid heeft en graag de bal ophaalt. Ik denk wel dat ik net als zij een echte winnaar ben. En ambitieus: nu ik bij de Flames zit, wil ik niet gewoon blij zijn dat ik erbij ben. Een carrière als die van Tessa, daar teken ik direct voor.’

Jaques: ‘Hannah heeft zeker de kwaliteiten om in het buitenland te slagen, net zoals nog andere meisjes van haar lichting. De jeugd van nu staat verder dan wij op die leeftijd. Wederom: dat heeft te maken met het aantal trainingsuren.’

Jans: ‘Het is uiteraard belangrijk dat er rolmodellen zijn, maar vanuit de federatie stimuleren we eerder het idee dat alle Flames een gezicht moeten krijgen. Niet enkel Hannah of Tessa. Tessa doet dat natuurlijk heel goed, ze neemt veel initiatief om aandacht in de media te genereren. Daarmee helpt ze het vrouwenvoetbal vooruit. De samenwerking met de huidige generatie verloopt vlot, ik kijk echt uit naar de toekomst.’

Daarbij valt wel het gebrek aan diversiteit op. We zien enkel Kassandra Missipo als rolmodel voor de Belgische meisjes met een multiculturele achtergrond.

Jans: ‘Dat klopt, maar ook daar is verandering op komst. Onlangs was ik op bezoek bij RWDM Girls en daar zag je tussen de voetballende meisjes heel wat diversiteit. Je kan er natuurlijk niet omheen dat in bepaalde culturen de man-vrouwverhoudingen minder geëvolueerd zijn dan in onze cultuur. Dus daar krijgen jonge meisjes die willen voetballen nog meer af te rekenen met vooroordelen of kritiek, net zoals ik dat twintig jaar geleden te horen kreeg. Dat zal ook wel evolueren en daar kan ons voetbal wel bij varen, want er zit veel talent bij – hetzelfde zagen we gebeuren bij de Rode Duivels.’

Eurlings: ‘Ik heb vroeger ook nog geregeld te horen gekregen dat voetbal voor jongens was, maar echt problemen had ik daar niet mee. Ik voelde snel genoeg dat ik even goed of dikwijls zelfs beter kon voetballen dan die jongens. De voorbije jaren is het mij niet meer overkomen dat ik zulke denigrerende commentaren hoorde. Integendeel, tegenwoordig word ik vaak gevraagd om ergens te komen spreken, als uithangbord van het vrouwenvoetbal. Ik zie ook overal meisjesploegen opstarten, heel fijn!’

Jans: ‘Als we op het op dit EK goed kunnen doen, zal dat het Belgische vrouwenvoetbal sowieso een boost geven. Er komen nog enkele grote mediacampagnes aan, op het niveau van de Rode Duivels.’

Jaques: ‘Ik ben ervan overtuigd dat het vrouwenvoetbal enorm aan populariteit zal winnen, zowel naar supportersaantallen als ledenaantallen. Zeker als de Red Flames het op de komende toernooien goed kunnen doen. FC Barcelona – Real Madrid lokte afgelopen seizoen 91.000 toeschouwers en op het komende EK zullen zowat alle wedstrijden uitverkocht zijn. Zelf speelde ik met Fiorentina ook eens voor 45.000 man in het Juventus Stadium, dat was een gratiscampagne om aandacht te genereren. Zulke acties helpen. Club Brugge, Standard, Anderlecht en OHL zorgen ook dat de vrouwen soms in het stadion kunnen aantreden, dat beweegt dus wel.’

Jans: ‘Niet vergeten, tien jaar geleden speelden de Flames nog voor 600 man, vlak voor corona zaten we aan gemiddeld 7000. Dat toont dat er mogelijkheden liggen. Volgend jaar organiseren we in België het EK voor U19 en samen met Nederland en Duitsland proberen we de organisatie van het WK 2027 binnen te halen.’