Het Brugse afscheid van Ivan Leko: hoe de droom een nachtmerrie werd

Ivan Leko had een droom: een contract van vijf jaar binnenrijven bij Club Brugge en enkele trofeeën winnen. Intussen is hij met een enorme kater wakker geworden. Of hoe een droom een nachtmerrie werd.

De tranen blijven achterwege op Sclessin. Wellicht uit schroom. In plaats van zijn emoties de vrije loop te laten, maakt Ivan Leko met nog één match te gaan liever de balans op van het seizoen. Door de nederlaag in Luik mag Club Brugge een kruis maken over een tweede opeenvolgende titel. De Kroaat heeft de aanblik van een man die middenin zijn droom op brutale wijze wordt wakker geschud. Zijn ogen staren in het oneindige. Alsof hij in een flits de strijd met Genk herbeleeft. Deze keer met een happy end. Met een krop in de keel probeert hij tevergeefs complimenten en felicitaties uit te delen in een Nederlands dat hij in de loop van zijn contacten met de pers verstaanbaar heeft gemaakt.

Twaalf maanden eerder had Leko op datzelfde Sclessin met gebalde vuisten richting de zomerse hemel zijn eerste Belgische landstitel gevierd. In de Luikse perszaal vuurde de Kroatische oefenmeester, zichtbaar aangedaan door wat hem net was overkomen, met horten en stoten zijn discours af. Zijn monoloog sloot hij af met een wens: in de Champions League uitkomen tegen Real Madrid. De coach van blauw-zwart kon eindelijk opgelucht ademhalen na een stresserende eindspurt in de play-offs, die gekleurd werden door een comeback van een Standard dat niet te stoppen leek.

In de zomer van 2017 leeft Leko onbezorgd toe naar een nieuw avontuur. Tussen Antwerpen en Brugge neemt hij contact op met zijn assistenten van STVV. Hij staat, compleet onverwacht, op het punt om in het Venetië van het Noorden een contract te tekenen en hij polst bij zijn meest loyale bondgenoten of ze bereid zijn om samen hun avontuur voort te zetten. De namen van Frank de Boer, Francky Dury en Felice Mazzu circuleren bij Club Brugge, maar het is uiteindelijk Leko die door de Brugse directie wordt uitverkozen om Michel Preud’homme op te volgen. Er spookt van alles door het hoofd van de veertiger. Hij dagdroomt over hoe het zou zijn om vijf jaar in de dug-out te zitten in Jan Breydel en in dat tijdsbestek drie titels te winnen.

Spaans golfparcours

De voorbereiding is voor Leko een realitycheck. Zijn bazen hebben een ploeg gebouwd voor een 4-3-3-systeem. Maar in Garderen, waar Club de gewoonte heeft om zijn zomerkamp op te bouwen, komt Leko tot de vaststelling dat de groep die hem ter beschikking wordt gesteld enkel competitief zal zijn met een driemansverdediging. Bovendien wordt er geen erfgenaam aangeduid voor Timmy Simons, die in staat was om op zijn eentje de achterhoede te bewaken, en dat verplicht Leko om een systeem op te zetten dat de kleedkamer doet huiveren. Enkele sterkhouders van de ploeg tekenen openlijk bezwaar aan tegen het ontwerp van hun trainer en de krachtmeting krijgt tijdens de verplaatsing naar AEK Athene haar beslag wanneer Leko zijn ploeg met vier verdedigers aan de aftrap laat komen. Negentig minuten en drie tegendoelpunten later is de Europese campagne van Club Brugge al voorbij.

Leko zit op dat moment al in een zwakke positie. Het bestuur is gerustgesteld door de perfecte competitiestart en behoudt alsnog het volledige vertrouwen in zijn trainer. Leko van zijn kant toont meer dan eens zijn erkentelijkheid ten opzichte van Vincent Mannaert en Bart Verhaeghe omdat ze hem een unieke kans hebben gegeven om een van de beste clubs van België te trainen. Al beseft hij ook dat de twee sterke figuren van de club zich bijzonder opdringerig kunnen opstellen en zich graag in de onmiddellijke omgeving van de kleedkamer ophouden. Bij Preud’homme, aan wie Mannaert en Verhaeghe alle sportieve volmachten hadden gegeven, konden ze zich bepaalde zaken niet permitteren. Bij Leko, in hun ogen een trainer die het nog allemaal moet bewijzen, kunnen ze iets meer hun gang gaan. Leko laat begaan en stuurt nu en dan zijn grieven door. Tijdens de winterstage is hij ziedend omdat er kostbare tijd verloren gaat om zich van het hotel te verplaatsen naar een reeks oefenvelden die precies zijn ingericht voor polo.

In een cruciaal play-offduel in Charleroi speelt Leko even met vuur wanneer hij geen beroep doet op Hans Vanaken. Maar de Kroaat, die door de opkomst van de jonge Vanaken bij Lokeren naar de bank verdween en uiteindelijk met pensioen ging, weet hoe hij zijn meesterknecht moet prikkelen. Wanneer hij de oorverdovende gezangen in Jan Breydel niet hoort, toont de Limburger te vaak tekenen van apathie. In Charleroi doet een losgeslagen Vanaken de wedstrijd helemaal kantelen. Vanaken gaat goed om met de druk die zijn trainer hem oplegt en wordt net als Ruud Vormer geregeld door Leko op zijn verantwoordelijkheden gewezen. Aan zijn twee middenvelders herhaalt hij vaak hetzelfde: ‘Jullie zijn de barometers van mijn elftal.’ Club wint wanneer Vormer en Vanaken in de match zitten en de ploeg dreigt te verdrinken wanneer het water hen aan de lippen staat.

Onverkiesbare plaats

Ondanks alle spanningen pakt Leko de titel en mag hij zijn tweede seizoen in Brugse loondienst aanvatten met meer krediet. In de loop van de zomer ziet hij met veel plezier Siebe Schrijvers, Mats Rits en Clinton Mata neerstrijken in het Jan Breydelstadion. Tegelijkertijd worden er onderhandelingen opgestart om het contract van de Brugse kampioenenmaker te verlengen. Leko weigert de uitgestoken hand van Verhaeghe, die dat als een affront beschouwt. Meer nog dan het salaris, dat nog ver beneden dat van bepaalde trainers uit eerste klasse ligt, is de duur van het contract een probleem voor de Kroaat. Met de landstitel op zak vond Leko dat hij beter verdiende dan een contract van één jaar, met een optie op een bijkomend seizoen als Club op het podium zou eindigen. Hij is van mening dat het aanbod van te weinig respect getuigt voor het werk dat hij al verricht heeft bij blauw-zwart.

Door de opschorting van de onderhandelingen en het losbarsten van operatie Propere Handen zou de permanente sfeer van onrust tot het einde van het seizoen in de catacomben van Jan Breydel blijven hangen. Bij momenten lijken de coach en het bestuur verwikkeld te zijn in een koude oorlog. Tussen Mannaert en Leko, die beiden een sterk karakter hebben, is de situatie ontvlambaar. Mannaert had gehoopt dat hij een zekere controle zou kunnen uitoefenen op een jonge coach aan wie hij een eerste kans had gegeven aan de Belgische top, maar de general manager komt meer dan eens in aanvaring met een man die vervuld is met zelfvertrouwen. Soms op het arrogante af.

De maanden gaan voorbij en Brugge blijft op koers voor de titel. En het laat van zich horen op de Europese scène met een paar gesmaakte uitstapjes in de Champions League. Maar over een contractverlenging wordt er met geen woord meer gerept. Het voorgevoel van veel mensen wordt bevestigd: na twee seizoenen is er voor Leko geen toekomst meer bij Club Brugge.

Tijdens de winterstage in Qatar begrijpt Leko voor het eerst wat er aan de hand is. Terwijl de andere ploegen uit de top zes de wapens opnemen voor de eindspurt krijgt hij geen gehoor op de vraag om de defensieve sector, die kwalitatief tekortschiet en extra personeel kan gebruiken, te versterken. Voor hem is dat het teken dat zijn verhaal er bijna opzit en hij beslist om in zijn laatste maanden te werken rond een inderhaast ontworpen driepuntenplan. De focus ligt op het geven van de best mogelijke trainingen, de aandacht vestigen op de voorbereiding van de eerstkomende wedstrijd en niet omkijken naar wat de concurrentie doet. Zijn nieuwe mantra laat hem toe om de dagelijkse chaos bij Brugge te overleven en boven de kritiek te staan die geregeld terugkomt in de kranten. Zo krijgt hij op een dag te lezen dat hij onvoldoende scoort op het vlak van psychologie. Het verwijt verrast hem. Voor de play-offs had hij Mata ervan overtuigd dat hij ook performant zou kunnen zijn rechts in een verdediging met drieën. En had hij ook niet als enige gepleit voor het behoud van Emmanuel Dennis terwijl de rest van de staf hem al lang had opgegeven? In de loop van het seizoen zagen de stafleden vooral de gebreken van de Nigeriaanse winger. Leko leek gelijk te krijgen, want Dennis was in het begin van de play-offs meermaals beslissend.

Leko maakte uiteraard ook fouten. Hij heeft Arnaut Danjuma ongetwijfeld té belangrijk gemaakt door hem tijdens zijn blessure bij elke gelegenheid te bewieroken. Misschien heeft hij Jelle Vossen, vorig seizoen auteur van de goal die de titel opleverde, te veel verwaarloosd. De voormalige Rode Duivel haalt al maanden zijn beste niveau niet meer, maar hij had beter verdiend dan een onverkiesbare plaats achter Loïs Openda.

Leko’s leger

In de kleedkamer neemt Leko geen blad voor de mond. Tijdens de rust in Genk wijst hij zonder aarzelen zijn beschermeling Schrijvers met de vinger omdat die als een zombie over het veld slofte. ‘ Play with your balls’, herhaalt Leko voor elke match. Hij eist van zijn spelers dat ze blijk geven van veel temperament en bovenal mag niemand schrik hebben om de bal te vragen. Het is het soort aanmerkingen dat hij doorheen het seizoen zorgvuldig heeft zitten aanwakkeren om de natuur van onder anderen Schrijvers en Rits te veranderen.

Met zijn energie, die naarmate het seizoen exponentieel toeneemt, wil hij de staf, de spelers en het bestuur naar een ultieme climax brengen in de vorm van een tweede titel op rij. Zijn batterijen herlaadt hij keer op keer bij zijn familie. Sinds de pijnlijke episode in de gevangenis is hij tot het besef gekomen dat hun aanwezigheid een helende uitwerking heeft. Hij profiteert ook van de luchtigheid van zijn keeperstrainer Tomislav Rogic, die als geen ander de kleedkamer van de technische staf aan het lachen kan brengen met een aangebrande grap of met het zoveelste knotsgekke verhaal waar hij in verzeild is geraakt.

Leko benut optimaal de onvoorwaardelijke steun van het publiek. Hij wordt een keer uitgefloten wanneer hij de bijna legendarische aanvoerder Vormer op de bank zet, maar vanuit de tribunes wordt hij vooral toegejuicht met zijn persoonlijke song ‘ Ivan Leko’s Bruges Army‘ . Tegen Waasland-Beveren, de eerste wedstrijd na het uitbreken van ‘de affaire’, kan Leko op de bank maar net zijn tranen bedwingen. Hij stelt zich strijdbaar op voor zijn publiek, zijn spelers en zijn staf en hij is vastberaden om de obstakels die op zijn weg liggen te omzeilen.

Aan de vooravond van de finale sprint oogt Leko sereen. Hij wil nog een keer alles op alles zetten en kiest ervoor om zijn ploeg met een vleugje arrogantie te laten voetballen. Hij stapt af van het idee dat zijn flanken bevolkt moeten worden met ervaren vleugelverdedigers, hij posteert Mata in de achterhoede en vertrouwt de zijkanten toe aan Dennis en Krépin Diatta. Hij gaat all-in en bewijst daarmee dat het spelletje ook een kwestie van durven is . De verlossende zege tegen Genk, op 180 minuten van de seizoensontknoping, lijkt vreemd genoeg een averechts effect te hebben op het gemoed van Leko. De stress maakt zich meester van de trainer omdat hij gewaarwordt dat zijn droom plots realiteit kan worden. Op Sclessin zakt alles in elkaar.

Hoewel er tegen Antwerp geen sportieve inzet meer is, wil Leko in schoonheid afscheid nemen van een publiek dat hem tot de laatste dag gesteund heeft. Leko zal Brugge verlaten met een Belgische titel en enkele opvallende Europese prestaties. Maanden aan een stuk heeft hij zijn toekomstplannen in de koelkast gestopt opdat zijn persoonlijke belangen niet in de weg zouden staan van zijn tot in de puntjes uitgewerkte matchvoorbereidingen. De afgelopen maanden wordt zijn naam aan enkele clubs gelinkt, maar het blijft bij losse geruchten.

Leko zal hoe dan ook met een brede glimlach terugkijken op zijn periode bij Club Brugge. Goed beseffend dat hij een gouden kans heeft gekregen en dat hij die kans met beide handen gegrepen heeft. Zijn balans is behoorlijk en hij weet dat het ook dankzij hem is dat de Brugse kas deze zomer gespijsd zal worden met flinke transferbedragen.