Het voetbalevangelie van Vincent Kompany

© BELGAIMAGE
Guillaume Gautier
Guillaume Gautier Journalist bij Sport/Voetbalmagazine en Sport/Footmagazine.

Van extreem balbezit in den beginne tot een tegenaanval met z’n drieën en bewegingen tussen de lijnen: het paars-witte spel lijkt voortdurend aan verandering onderhavig sinds de komst van zijn nieuwe leidsman. Een lezing van het voetbalevangelie van Vincent Kompany.

Kwam het doordat het kwik met de dertig graden flirtte terwijl de maand juli haar laatste adem uitblies? In de tribunes van het stadion dat net de nieuwe naam Lotto Park had gekregen, denken sommigen naar een luchtspiegeling te kijken. Sporting Anderlecht, sinds enkele weken geleid door Vincent Kompany en zijn veldtrainer Simon Davies, serveert in de zomer van 2019 tegen Oostende een poëtisch voetbal dat lijkt te spotten met de wet die zegt dat elke revolutie tijd nodig heeft. Die illusie, bekroond door een doelpunt van Michel Vlap om de score te openen, duurt net geen twintig minuten. Dan volgt de gelijkmaker van Ronald Vargas en even later verliest Anderlecht zelfs nog, ondanks 75 procent paars-wit balbezit

Na de wedstrijd en voor de microfoons wuift Vincent Kompany de nederlaag op het scorebord weg om zieltjes te winnen voor zijn ideeën. ‘We hebben twintig minuten fantastisch voetbal gespeeld, het doel is om dat negentig minuten vol te houden’, zegt de nieuwe sterke man van Neerpede. ‘We moeten de basis leggen van ons spel en daarom moeten we extreem zijn in onze aanpak.’ Vince The Prince stelt zijn voetbal voor aan België en zijn inspiratie is duidelijk. Hij zegt het ook expliciet, al sinds de persconferentie bij zijn aanstelling een maand eerder: ‘Ook al moet ik mijn eigen verhaal schrijven, er is een naam die ik vaak ga citeren: Pep Guardiola. Ik heb het geluk gehad om te mogen samenwerken met, wat mij betreft, de beste trainer aller tijden. Dankzij Pep ben ik het voetbal op een andere manier gaan bekijken.’

‘We moesten ons in één zomer het spel van Pep Guardiola eigen maken.’

Sebastiaan Bornauw

‘We moesten ons in één zomer het spel van Guardiola eigen maken’, bevestigt Sebastiaan Bornauw, die al snel aan FC Köln werd verpatst om de Brusselse kas te spijzen. Het resultaat is te zien in de statistieken: met 61 procent balbezit, een kruissnelheid van 591 passes per wedstrijd en 17,68 balwisselingen per minuut balbezit is Anderlecht een Europese referentie op dat gebied. Kompany zet zelfs een flankverdediger in het centrum om het spel op gang te brengen, waarmee hij het dogma van Guardiola volgt: ‘Ik wil geen backs die langs de lijn lopen, ik wil backs die naar het centrum trekken. Ik wil middenvelders die op de positie van flankverdediger spelen.’ De jonge Sieben Dewaele doet dienst als proefkonijn. Paars-wit doet dus alles zoals Guardiola. Alles, behalve winnen.

Het voetbalevangelie van Vincent Kompany
© BELGAIMAGE

De parameter Vercauteren

‘Voor Vinnie en voor mij is het de beste manier om een wedstrijd te winnen, maar het is ook de moeilijkste om aan te leren’, legt Simon Davies uit wanneer hij naar een reden zoekt voor het hobbelige begin van het Kompanybal op de velden van de Pro League. Hoewel hij onverzettelijk is in zijn ideeën, krijgt de nummer 4 van paars-wit nochtans snel de bijstand van Frankie Vercauteren. Die moet zijn ervaring en pragmatisme toevoegen aan het voetbal van Kompany, dat die aspecten schromelijk mist. Want dat Guardiola balbezit wil, komt meer door zijn obsessie voor controle dan door liefde voor het spektakel.

En de statistieken tonen aan dat de manschappen van The Prince dat geenszins onder de knie hebben: ze scoren veel te weinig (0,67 goals per wedstrijd), vooral omdat ze niet in staat lijken om gevaar te scheppen (3,56 gekadreerde schoten per match), en ze geven meer kansen en goals weg dan ze zelf creëren. Het nieuwe Brusselse voetbal lijkt de voeling met de Belgische realiteit kwijt te zijn en Vercauteren moet zorgen voor net dat aspect, dat aan de strikt afgebakende ideeën van Kompany lijkt te ontsnappen.

Het spel neemt vervolgens een andere wending. Het aantal passes daalt van 591 naar 466 per wedstrijd, maar het aantal doelpunten stijgt van 0,67 naar 2 per match. Anderlecht zet minder druk en is minder vaak aanwezig in de vijandelijke backlijn, maar creëert meer gevaar. Het voetbal van paars-wit mag weer directer zijn en neemt gaandeweg afstand van de lange choreografieën die een aanval inleiden.

In mijn spelsysteem moet de flankaanvaller wachten, zoals een doelman die soms veertig minuten lang niets te doen.’

Pep Guardiola

‘Je kunt wel van achteren uit opbouwen, maar je hebt een evenwicht nodig tussen de risico’s die je neemt en mooi voetbal’, legt Vercauteren uit. Het doel van een korte opbouw is vaak dat de tegenstander gedwongen wordt om snel een blok te vormen en zich terug te trekken, maar Anderlecht mist dan nog het efficiënt gebruik van de ruimte om die voortdurende dreiging in zijn voordeel om te buigen.

Bij terugkeer van de winterstage lijkt Sporting de perfecte samensmelting te zijn geworden van de filosofieën van zijn beide leermeesters. De doelpunten zijn talrijker dan ooit (2,6 per wedstrijd) en de aanpak is iets minder defensief dan voor de feestdagen. Het tempo bij balbezit gaat weer de hoogte in, net als het aantal keren dat de vijandelijke backlijn wordt bereikt en de kwaliteit van de pressing. Maar dat is nog steeds te weinig in de ogen van Vincent Kompany, die kort na de aftrap van het seizoen 2020/21 de macht grijpt. Zonder Vercauteren, zonder Davies en voortaan ook zonder voetbalschoenen beschouwt Kompany zichzelf als klaar om de nieuwe trainer van Anderlecht te worden.

Kompany wou het zelf voor het zeggen hebben en nam begin dit seizoen de macht over van Frank Vercauteren
Kompany wou het zelf voor het zeggen hebben en nam begin dit seizoen de macht over van Frank Vercauteren© Belga Image

De bal en het balbezit

Het voetbal houdt opnieuw beloftes in. ‘De club zal een identiteit hebben. De volgende coach moet hier niet verdedigend komen spelen in een 3-5-2 met lange ballen’, voorspelt de voormalige kapitein van de Rode Duivels bij zijn aanstelling. Dat zijn Anderlecht vaker dan ooit de lange bal hanteert (in 9,71 procent van de gevallen), is vooral om Jérémy Doku aan te spelen, die op links altijd geduldig tegen de zijlijn plakt als een skiër boven aan de piste net voor hij aan een reuzenslalom begint.

Ook daar heeft men de mosterd duidelijk bij de coach van Manchester City gehaald. Peps woorden laten er geen twijfel over: ‘In mijn spelsysteem moet de flankaanvaller veel tijd alleen doorbrengen, tegen de zijlijn en zonder aan de bal te komen. Bijna zonder te bewegen. Hij moet wachten, zoals een doelman die soms veertig minuten lang niets te doen heeft en dan opeens een bijna miraculeuze tussenkomst moet doen.’

Op welk punt wordt een zinvol idee absurd wanneer je het uit een kleedkamer haalt die miljarden waard is.

Door Vercauteren te lozen heeft Anderlecht wel weer de bal opgevist. Het balbezit, dat tot 52 procent was gezakt ten tijden van het duo Frankie-Vincent, is weer gestegen naar gemiddeld 56 procent. Toch moet men zich de vraag stellen, gezien het beperkte gevaar dat Anderlecht in balbezit creëert: hebben de Brusselaars de bal omdat ze hem willen of omdat de tegenstander hem cadeau doet?

Club Brugge, de enige tegenstander in de eerste zeven wedstrijden onder Kompany die echt de bal wilde, sloot zijn zege tegen Sporting af met 56,2 procent balbezit en dat is meer dan het gemiddelde van dit seizoen (53,7 procent). En de Leuvenaars van Marc Brys legden beslag op de bal wanneer het scorebord erom vroeg en verlieten de hoofdstad met 44,8 procent balbezit, ruim boven hun gebruikelijke ritme (39,4 procent). Het leek alsof Anderlecht de bal wel wilde, maar niet in staat was hem bij te houden wanneer de tegenstander dat balbezit begon te betwisten.

Tegelijk met de topper in Brugge noopte het vertrek van Doku de coach van paars-wit ertoe om nog maar eens een nieuw plan uit te werken. Het is een bekend refrein voor veel trainers, die gewend zijn aan de grillen van een transferperiode, maar het bemoeilijkt de taak van Kompany, die coach lijkt te willen zijn voor hij er klaar voor is.

Met het vertrek van Jérémy Doku verloor Kompany een belangrijke schakel in zijn elftal
Met het vertrek van Jérémy Doku verloor Kompany een belangrijke schakel in zijn elftal© Belga Image

Ondanks zijn discours op de persconferenties begint de aanvankelijke weg van het spel steeds meer af te buigen. De stevige principes blijven, zoals de opbouw in twee linies (van drie en twee), tegen OH Leuven ingevuld door het terugtrekken van Marco Kana tussen de centrale verdedigers, maar de bewegingen kunnen variëren in functie van de tegenstander. Die maatregel moet toelaten om in alle veiligheid de middellijn over te steken en een zekere bescherming te bieden van de eigen rechthoek zodra de bal bij de offensieve helft van de ploeg belandt, maar hij kent een bescheiden succes wat die tweede opdracht betreft: Anderlecht geeft 1,57 goals per wedstrijd weg, dat is meer dan ooit sinds de terugkeer van Kompany naar Brussel.

Leider tot tien minuten voor tijd

Het is een uitspraak waar al veel inkt over gevloeid is. Na een nieuw puntenverlies in de laatste minuten, dit keer tegen OH Leuven, haalde Vincent Kompany zijn rekenmachine boven en zei: ‘Op basis van de wedstrijden tot de tachtigste minuut staat Anderlecht aan kop met drie punten voorsprong.’ De jeugdzonden verklaren dus alles?

De parameter ‘wedstrijdverloop’ uitsluitend in het voordeel van het paars-witte verhaal uitleggen zou nochtans niet de hele waarheid weergeven. Een blik op de expected goals (xG), een indicatie voor de kwaliteit van de gecreëerde kansen, toont dat als Anderlecht beter scoort dan de xG doen verwachten, dat voor een stuk ook te danken is aan meeval. Aan de rust tegen OHL, bijvoorbeeld, stond paars-wit met 2-0 voor, terwijl de xG een status-quo tonen (0,70 voor Anderlecht en 0,72 voor OHL). Toen Anderlecht de score opende tegen Eupen had het slechts 0,23 xG tegenover 0,83 voor Eupen, dat dus gezien de kansen niet verdiende om in het krijt te staan. Idem voor de openingswedstrijd op KV Mechelen, dat al aan 1,19 xG zat zonder de netten te raken toen Jérémy Doku de score opende, een actie waarmee de Brusselaars aan 0,56 xG kwamen.

Anderlecht staat dus wel vaak op voorsprong tien minuten voor affluiten, maar verdient dat niet altijd. Soms is een late gelijkmaker rechtvaardig gezien het ganse wedstrijdverloop.

Het idee en de tijd

Om voor beweging en ruimte te zorgen in de buurt van de vijandelijke rechthoek lijkt Vincent Kompany voortaan te rekenen op zijn backs, die getransformeerd zijn tot rasechte vleugelspelers nadat ze twaalf maanden geleden hun sporen eerder centraal moesten verdienen. Amir Murillo kreeg door zijn vermogen om voortdurend te lopen en te slalommen langs de lijn al de sleutel van de rechterflank in handen, terwijl Doku die van de linkerflank bezat. Na het vertrek van de jonge Rode Duivel naar Rennes zijn die sleutels overgegaan naar Bogdan Michajlitsjenko, die beschikt over een voorzet die al een glansrol toebedeelde aan het voorhoofd van Percy Tau.

De choreografie heeft niks revolutionairs meer: een verdedigende middenvelder die afhaakt om een linie van drie man te vormen voor de opbouw, vleugelverdedigers die oprukken op de zijkanten en vrijgelaten worden door de flankaanvallers, die zelf tussen de linies lopen. De initiële 4-3-3 transformeert zich op die manier in een 3-2-5 in balbezit. Dat is een herneming van de WM-formatie die uit haar decennialange slaap was opgewekt door Pep Guardiola – alweer hij – toen die enkele jaren geleden Bayern München coachte. Voor de Catalaan was een opbouw met drieën een belangrijke troef: ‘Met twee centrale verdedigers voor de opbouw moet je soms een heel lange bal trappen, want er is veel ruimte tussen hen. Met zijn drieën kunnen de passes korter gehouden worden, waardoor ze sneller en preciezer zijn.’

In het nieuwe systeem van Kompany is er een belangrijke plaats weggelegd voor de flankspelers, met onder meer deze Amir Murillo
In het nieuwe systeem van Kompany is er een belangrijke plaats weggelegd voor de flankspelers, met onder meer deze Amir Murillo© Belga Image

Tegen OHL werd deze methode toegepast door het afhaken van Kana, maar het tempo van paars-wit bij balbezit (15,3 passes per minuut) lag amper hoger dan dat van de gasten uit Leuven (15,2). Opnieuw een teken dat Kompany soms wat verloren lijkt tussen enerzijds de efficiëntie van de methodes van Guardiola zoals hij die als speler heeft gekend en anderzijds de moeilijkheid om de correctheid en het belang ervan over te dragen op zijn eigen spelers nu hij zelf coach is geworden. ‘Pep legt de moeilijkste principes heel eenvoudig uit’, vertelde de Brusselaar bij zijn terugkeer naar de heimat. Misschien zit daar het verschil?

Toch bevestigt Sebastiaan Bornauw dat hij er zeker van is ‘dat ze er met wat meer tijd wel zullen geraken’. Aanvoerder Hendrik Van Crombrugge verdedigt de methodes van zijn coach met het argument dat ‘een lastige weg niet per se een slechte weg is’. Het slotwoord is eens te meer voor Pep Guardiola. Zo luidde diens antwoord aan Patricio Ormazábal, jeugdcoach van Chili: ‘Als je idee zinvol is, volg het dan tot het eind. Als het absurd is, moet je het aanpassen, maar als het goed is en je gelooft erin, ga dan tot het gaatje. Als het niet goed afloopt, moet je niet het idee wijzigen, maar meer en harder werken. En kopieer vooral niet. Doe wat je gevoel je ingeeft, want dat doen zij die winnen.’

Dan blijft nog te bezien in welke mate hetgeen Kompany voelt, ingegeven is door zijn laatste successen als Citizen, en op welk punt een zinvol idee absurd wordt wanneer je het uit een kleedkamer haalt die miljarden waard is.

Alle quotes van Pep Guardiola komen uit het boek La Metamorfosis van Marti Pearnau.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content