Hoe Zulte-Waregem een straf kreeg en toch zichzelf beloonde

Qua symboliek kan het tellen: Zulte Waregem behaalde de jongste 13 (gespeelde) wedstrijden 34 op 39. Of 30 (!) punten meer dan de 4 op 39 voor de winterstop, het diepste ravijn waarin Essevee ooit viel. Vanwaar die ommekeer?

Zou Ricardo Sá Pinto dezer dagen nog eens terugdenken aan die 18e augustus van 2017? Toen een swingend Zulte Waregem met liefst 4 goals in 19 minuten de zwalpende Rouches – nochtans met Edmilson, Emond, Marin, Mpoku… – vermorzelden? En hen, zo blijkt nu, de enige thuisnederlaag van het seizoen toedienden? Onur Kaya glundert nog altijd als hij aan zijn twee goals terugdenkt. Evenveel als die andere doelpuntenmaker, Nill De Pauw, na de match straalde: ‘Elke wedstrijd met deze ploeg tot nu toe was een plezier!’ Sander Coopman, en met hem vele analisten, loofde dan weer het sprankelende aanvallende combinatievoetbal van Zulte Waregem: ‘Met dit spel kunnen we véél ploegen pijn doen.’

Niemand die toen vermoedde dat de hoogvliegende Essevee-jet enkele weken later zou crashen: 4 op 39 tot aan de winterstop, de slechtste reeks die de fusieclub ooit had neergezet. Het degradatiegevaar konden Kaya en co na Nieuwjaar echter vlug bannen, maar voor play-off 1 kwamen ze uiteindelijk 7 punten tekort op… Standard. En dus volgde play-off 2, de eindronde die Francky Dury de voorbije jaren al meermaals omschreef als ‘een straf’, met name voor de clubs die in die vergeetput verdrinken. Met Zulte Waregem ging hij er ook zelf al tweemaal kopje onder: 4 op 18 in 2014/15 en 8 op 18 in 2011/12.

Groot is dan ook het contrast met de voorbije play-off 2-campagne: 25 op 27 (92,5%), of 28 op 30 (93,3%), de 5-0 forfaitwinst tegen Lierse op de slotspeeldag meegeteld. In beide gevallen qua puntenpercentage de beste play-off 2 sinds de invoering van het systeem – nog beter dan KRC Genk vorig jaar (26 op 30, 87%) en in 2009/10 (16 op 18, 89%).

Al even straf is de balans van de laatste 13 (gespeelde) matchen, inclusief de laatste 4 van de reguliere competitie, met 34 op 39. Alleen thuis tegen Anderlecht (29e speeldag, 1-3) werd er verloren, en in het eerste play-off 2-duel, thuis tegen OH Leuven, strandde Essevee op 2-2. Nota bene nadat Hamdi Harbaoui in de slotfase een penalty had gemist, anders had Zulte Waregem een perfecte 27 op 27 neergezet. Daarna boekte het liefst 8 zeges op rij, het dúbbele van het vorige clubrecord (sinds de fusieploeg in 2005/06 naar de Jupiler Pro League promoveerde).

Waarom drijft Essevee nu weer op een wolk van enthousiasme? En waarom kan het, als eerste team sinds KRC Genk in 2010, via play-off 2 een Europa Leagueticket afdwingen? Een analyse van de heropleving, aan de hand van vier redenen.

‘Gezien hoe zowat iedereen in Mouscron na de 1-2 van Peter Olayinka op hem sprong? In nochtans een sfeerloos stadion, maar dat maakte de opluchting na een moeilijke eerste helft (1-0) er niet minder om. Voor mij hét beeld van onze play-off 2, symbolisch voor de grote honger waarmee de hele groep eraan begonnen is.’ Aldus luidt de verklaring van fysiektrainer Bram De Winne voor de flow waarin Zulte Waregem nu zit.

‘Ja, we hebben tijdens de winterstage in Marbella en de weken erna keihard getraind om klaar te zijn voor ‘operatie redding’. Meer dan die kracht in de benen telt nu echter – zeker op het einde van het seizoen – de kracht in het hóófd. En daaraan heeft het deze groep nooit ontbroken. Spelers met een grote intrinsieke motivatie die zelfs tijdens die 4 op 39 er nooit met de pet naar gegooid hebben, zelfs niet op training. Ze wílden wel, maar misten de fysieke frisheid, door de belasting van de Europa League.’

‘Zodra de redding een feit was, hebben de leiders in de groep – Sammy Bossut, kapitein Davy De fauw, nieuwkomer Hamdi Harbaoui… – de anderen meegetrokken in het play-off 2-verhaal. Dat blijkt uit de gretigheid waarmee ze nog altijd trainen: hoge hartslagen en maximale sprintjes, de wil om diep te gaan.’

Dat bleek al tijdens de teambuilding na de reguliere competitie – mountainbiken in het Kluisbos -, bedoeld om iedereen fysiek weer op te warmen en de groepsdynamiek richting play-off 2 aan te wakkeren. Daarin, benadrukten coach Dury en algemeen manager Eddy Cordier, zou Essevee vól voor een Europees ticket gaan. De spelers kregen zelfs de garantie dat hun vakantie even lang zou duren mochten er na play-off 2 nog twee matchen volgen. ‘Ja, de Europa Leaguevoorronde is niet ideaal in combinatie met de competitiestart, maar het prestige, de stijging van de waarde van onze kern, de aantrekkingskracht voor nieuwe spelers en de centen bij een mogelijke kwalificatie voor de groepsfase mag je niet laten liggen. Eens je ervan geproefd hebt – zoals wij vorig jaar -, dan wil je meer, hé’, zegt Cordier.

Met het Europese ticket als wortel voor de neus galoppeerde het Esseveepaard door de play-off 2-hippodroom. Extra opgezweept door Dury die inspeelde op het eergevoel van zijn spelers door erop te wijzen dat ze eigenlijk in play-off 1 hoorden te spelen. Die lustige galop stond in schril contrast met het gestrompel van de fysiek en/of mentaal uitgebluste tegenstanders in play-off 2. En dus moet je de 25 op 27 ook relativeren, wat Dury en zijn spelers al meermaals deden. ‘We hebben nog geen echte graadmeter gehad’, gaf Sammy Bossut toe. De spelers van Lierse hadden immers andere zorgen en bij de drie eerste klasse A-teams – Waasland-Beveren, Mouscron en KV Kortrijk – was het bobijntje om uiteenlopende redenen al af. De grootste tegenstand kwam zelfs tweemaal van OHL, uit eerste klasse B.

2. Stabiliteit

Bij gelijk welke andere club was er na een 4 op 39 een halve orkaan opgestoken, maar op de Gaverbeek klotsten de golven slechts een klein beetje over de oever. Zelfs de media gaven amper tegenwind en stelden Dury’s positie nooit echt in vraag. Ook de Esseveefans floten zelden hun spelers uit, ze vulden bij de eerste cruciale wedstrijd na de winterstop zelfs het volledige bezoekersvak op KV Mechelen. Bij Dury liepen tijdens de crisis de frustraties wel soms hoog op – met name over het transferbeleid van vorige zomer -, maar die onvrede (te weinig geld uitgegeven, te veel huurspelers) bleef grotendeels binnenskamers. Ook al liet de sportief manager niet na om in interviews enkele prikken richting het bestuur uit te delen.

Algemeen manager Eddy Cordier predikte na de 4 op 39 niettemin de rust, onder meer met een open brief naar de fans. Liever dan op de verzachtende omstandigheden te wijzen (een jonge groep, blessures bij bepalende spelers als Bossut en Derijck, het geluk dat vaak de verkeerde kant koos, het belastende Europese schema – waarin Zulte Waregem wel 7 op 18 behaalde), benadrukte Cordier daarin dat ‘ieder van ons bewust is van zijn verantwoordelijkheid’. En dat de ploeg versterkt zou worden. In december had hij van de eveneens nooit panikerende hoofdaandeelhouder Tony Beeuwsaert daarvoor al het fiat en de euro’s gekregen. (zie punt 3)

Het degradatiegevaar was zo vlug gebannen, na zeges op KV Mechelen (0-2) en thuis tegen opnieuw Standard (2-1). Vanaf 20 januari zette Zulte Waregem zelfs nog een 17 op 27 neer, als derde beste ploeg na de winterstop. Of hoe de rust en luciditeit bewaren altijd rendeert.

Het keerde steeds weer terug, in de 13 matchen voor Nieuwjaar. Dury’s mannen speelden nooit slecht, hadden zelfs vaak overwicht qua balbezit (in 5 van zijn 11 verlieswedstrijden en in het enige gelijkspel op STVV meer dan 55 procent), maar zetten de kansen te weinig om in doelpunten. Jongeren als Leya Iseka (20) en Saponjic (20) toonden wel flitsen, maar acteerden te wisselvallig. En dus was prioriteit nummer één in de wintermercato: een ervaren, scorende spits. Die vonden Dury en Cordier met Hamdi Harbaoui (33), voor een klein half miljoen overgekocht van Anderlecht. De Esseveecoach merkte meteen de grote ambitie bij de Tunesiër, die hij van meet af aan belangrijk maakte en vergeleek met Mbaye Leye. ‘Ook zo’n leidersfiguur. En een nog grotere killer in de zestien!’

Dat bleek ook: de Tunesiër scoorde in de 6 reguliere competitieduels na zijn transfer (voor 3 was hij geschorst) evenveel keer. In play-off 2 deed hij daar 13 goals in 9 matchen bovenop. In totaal 19 treffers, waarvan wel 7 op penalty (zie ook kader). Cruciaal om het vertrouwen bij zijn medespelers weer op te krikken.

Eind januari werd nog een extra scheut talent aan de groep toegevoegd met Théo Bongonda, geleend van Celta De Vigo. ‘Technisch een van de besten in de Belgische competitie. Velen zullen schrikken als ze zien waar hij in mei zal staan’, voorspelde Dury. Toch duurde het een hele tijd eer de Karolinger gerodeerd was. Bij Trabzonspor, dat hem ook geleend had van Celta, had de flankaanvaller immers maanden amper gespeeld. Een conditionele achterstand die hij niet meteen kon dichtfietsen, want de 22-jarige Belg werd gehinderd door een voetblessure en daarna door een week ziekte. Pas na zes weken conditieopbouw begon hij in play-off 2 echt te renderen, met 5 goals en 2 assists en enkele technische hoogstandjes – al mag hij niet overdrijven met té veel show. ‘Eigenlijk is Théo te goed voor Zulte Waregem’, aldus Davy De fauw.

Samen met dat nieuwe koningskoppel leefde ook Peter Olayinka weer helemaal op: 3 goals en 4 assists in play-off 2. En ook Nill De Pauw, na Nieuwjaar nochtans naar de bank verdwenen, herontdekte zijn augustusvorm met 2 goals en 3 assists. Daarnaast vond meesterkoerier Onur Kaya eindelijk weer de juiste bestemming voor zijn passes (2 assists en 4 voorassists).

Al vele jaren is de 4-2-3-1 vaste prik bij Francky Dury, al week hij daar dit seizoen af en toe van af door naar een 5-4-1/5-3-2-systeem over te schakelen – meer defensieve zekerheid in moeilijke tijden. Thuis tegen Standard, in de cruciale tweede match na de winterstop, zette hij zelfs een 4-6-0 neer, zonder diepe spits – mede wegens de schorsing van Harbaoui.

De pijler van Dury’s 4-2-3-1 is zijn defensieve vierkant met twee verdedigende middenvelders en twee centrale verdedigers, als buffer voor zijn twee hoge backs. Een vierkant dat in het reguliere seizoen echter vaak figuurlijk vierkant draaide, waardoor Dury voortdurend naar het juiste evenwicht bij de omschakeling van balbezit naar balverlies zocht: liefst 21 verschillende combinaties , met 12 verschillende duo’s op het middenveld, plus ook 20 verschillende verdedigingen.

Op de 2e play-off 2-speeldag, tegen Waasland-Beveren, vormde hij het vierkant evenwel om in een driehoek: slechts één verdedigende middenvelder in een soort 4-1-4-1. ‘Deels een gedwongen keuze, door de kuitblessure van Gertjan De Mets en de klierkoorts van Damien Marcq ( de wintertransfer van één miljoen euro die zo nog niet rendeerde, nvdr). Veel alternatieven hadden we niet’, legt assistent-coach Eddy Van den Berge uit. ‘Eerst Idrissa Doumbia, en daarna Juliende Sart kweten zich echter voortreffelijk van hun taak. En dan houd je daaraan vast als je blijft winnen. Mede dankzij de offensieve spelers die beter dan ooit meeverdedigden, met als exponenten Olayinka en De Pauw.’

Die opereren op ongeveer dezelfde lijn: achter diepe spits Harbaoui, met Kaya op links en Bongonda op rechts. Al wisselen ze ook vaak van positie om verwarring bij de tegenstander te creëren – een van Dury’s stokpaardjes. Dat zeer offensieve spelsysteem wierp zijn vruchten af: gemiddeld ruim 18 (!) doelpogingen resulteerden in (de fictieve 5 treffers tegen Lierse niet meegeteld) 3,33 goals per play-off 2-match, waarvan 8 tegen Waasland-Beveren, de grootste zege ooit voor Essevee.

Dat heeft, inclusief de 9 reguliere competitiewedstrijden na de winterstop, nu ook al 18 keer op rij de nul van het bord geveegd (de forfaitwinst tegen Lierse niet meegeteld). Evenwel nog geen record, want de fusieploeg zette in 2013/14 een reeks van 20 duels neer waarin het telkens minstens één keer scoorde. Als Harbaoui en co echter in de play-off 2-finale (woensdag tegen Lokeren) én in de eventuele barragematch voor het Europa Leagueticket (zondag) de bal tegen de netten trappen, dan kunnen ze dat clubrecord nog evenaren.

Al zullen ze in die mogelijke barrage vooral willen/moeten bewijzen dat de 28 op 30 in play-off 2 niet alleen het gevolg was van het zwakke niveau van Waasland-Beveren en co, maar ook van hun eigen zwierige aanvalsspel. En dat dit hongerige Zulte Waregem in play-off 1 zeker niet had misstaan. Uiteindelijk zal de straf van play-off 2 dan een pleziertocht geweest zijn, mét een spetterend einde.

Harbaoui, eerste topschutter voor Essevee

De goals in play-off 2 meetellen in de algemene topschuttersstand, je kunt er een boom over opzetten, maar feit is: Hamdi Harbaoui kroonde zich tot dé doelpuntenmachine van de Jupiler Pro League, met 22 doelpunten (waarvan 3 voor Anderlecht en 19 in amper 15 matchen voor Zulte Waregem – of liefst 1,26 per wedstrijd). De treffers die hij in de POII-finale en in het eventuele barrageduel voor het EL-ticket zou scoren, tellen wel niet meer mee.

Een topschutter in éérste klasse is, ook in het verleden van het ter ziele gegane SV Waregem, een primeur voor de club. Verder dan een tweede plaats is een spits van Essevee nooit geraakt, zoals Mbaye Leye met 20 goals in 2015/16 (na Jérémy Perbet, 22), Hendrie Krüzen met 23 treffers in 1992/93 (na Josip Weber, 30) en Richard Niederbacher met 24 doelpunten in 1983/84 (na Nico Claesen, 27).