Bijna vier jaar geleden kwam er een einde aan het tijdperk van Marc Wilmots als bondscoach van de Rode Duivels. ‘Zelfs al waren we Europees kampioen geworden, dan nog zou het niet goed genoeg geweest zijn.’
Hij heeft voor- en tegenstanders. De eerste groep ziet in hem een strenge trainer maar vooral een verbindende factor, iemand die als geen ander een team kan smeden. De tweede groep verwijt hem een te simplistisch visie op het hedendaagse voetbal. Een geniale natuurlijke leider of een verguisde coach met achterhaalde ideeën? De waarheid ligt wellicht in het midden, maar dat Marc Wilmots niemand onverschillig laat, is wel duidelijk.
Wilmots ontvangt ons in Bordeaux, meer bepaald in het Golf du Médoc Resort, ook de uitvalsbasis van de Rode Duivels tijdens het EK 2016. Hier gaf hij als bondscoach zijn laatste instructies alvorens met zijn manschappen naar Rijsel te vertrekken om er Wales te bekampen. Bijna vier jaar later maakt hij voor ons de balans op van zijn periode aan het hoofd van de nationale ploeg, sereen en overtuigd van zijn kwaliteiten.
Meningsverschil
Deze stad is voor u veel meer dan het symbool van uw EK. U was hier voor het eerst tijdens het WK in 1998 als speler van de Rode Duivels.
Marc Wilmots: ‘Er heerste een hittegolf, het was 46 graden en we verloren twee punten tegen Mexico. Ik zei bij mezelf: hier kom ik nooit meer terug, het is hier om te sterven, zo heet. Maar toen Girondins de Bordeaux mij na het EK in 2000 een aanbod deed, moest ik op mijn woorden terugkomen. Nochtans was ik al tot een mondelinge overeenkomst gekomen met Rudi Assauer om nog vier jaar langer bij Schalke 04 te blijven. Als ik mijn akkoord geef, dan staat dat normaal gezien gelijk met mijn handtekening. Maar op het einde van mijn laatste seizoen bij Schalke had ik een tactisch meningsverschil met Assauer. Daarom zei ik niet onmiddellijk neen tegen het voorstel van Bordeaux. ‘Stuur een fax naar Schalke en we zullen zien hoe ze reageren’, was mijn antwoord. De volgende dag werd ik bij Assauer geroepen. ‘Marc, wat doen we met die fax?’, kreeg ik te horen. ‘Als je wilt, vertrek ik per direct’, antwoordde ik, en het was geregeld.’
Wie informatie lekt, wordt in bescherming genomen door de pers. Tot zulke praktijken heb ik me nooit verlaagd.
Bij Bordeaux liep het echter niet zoals u gehoopt had.
Wilmots: ‘Ik was helemaal weg van Bordeaux, maar de trainer stelde mij niet op mijn beste positie op. Ik was binnengehaald als nummer 10, zoals bij Schalke, maar ik moest op de flank spelen. Ik had geen snelheid, geen goede voorzet, geen dribbel… maar ik moest spelen, want ik had geld gekost. De weelde vooraan was enorm: Laslandes, Dugarry, Pauleta, Feindouno. Ik heb een jaar lang mijn plan getrokken op de flank en deed het niet eens zo slecht: ik scoorde elf keer. Op het einde van het seizoen stapte ik naar het bestuur met de boodschap dat er een jaar later een WK op het programma stond en dat het zo niet verder kon. Ik wilde op mijn beste plaats opgesteld worden en daarom ben ik teruggekeerd naar Schalke. Maar ik wist dat ik op een dag weer naar Bordeaux zou komen.’
Puinhoop
Twintig jaar later vinden we u inderdaad in Bordeaux terug, op de plaats waar uw avontuur als bondscoach van de Rode Duivels tot een einde kwam. Wat doet dat met u?
Wilmots: ‘Ik ben geen emotioneel persoon. We verblijven hier tijdelijk omdat er werken bezig zijn in mijn huis in Saint-Aubin-de-Médoc. Ik ga uit van het eenvoudige principe dat wat voorbij is, voorbij is. Ik heb hier drie weken van mijn leven doorgebracht en EK-wedstrijden voorbereid. We hebben mooie momenten beleefd en minder mooie. Mocht het mijn eerste toernooi geweest zijn, dan zou die uitschakeling mij misschien getraumatiseerd hebben, maar het was al mijn vijfde. Euforie en drama: ik kende het al, had het al meegemaakt. Ik heb die zaken altijd kunnen nuanceren en relativeren. Bovendien wist ik al een jaar dat het voor mij gedaan was na het EK. Vooral omdat er veel hommeles was aan het hoofd van de bond en de Pro League. Iedereen wilde zijn stukje van de taart. Het was een puinhoop. Mij interesseerde alleen maar het toernooi, niets anders. Ik heb tot het einde een onderscheid proberen te maken tussen mijn kerntaken en alles wat eromheen gebeurde, maar ik wist dat ze achter mijn rug klaar stonden om mij af te maken. Zelfs al waren we Europees kampioen geworden, dan nog zou het niet goed genoeg geweest zijn.’
Rekening houdend met dat ongezonde klimaat, met de zware strubbelingen met sommige mensen binnen de voetbalbond en met de lynchpartij waarvan u wist dat die zou volgen, waarom hebt u uw ontslag niet aangekondigd op de persconferentie meteen na de wedstrijd tegen Wales?
Wilmots: ‘Ik lag nog twee jaar onder contract. Ik vond dat een beetje respect op zijn plaats was na al wat ik gedurende zeven jaar gedaan had bij de voetbalbond. Moet je dan, omdat je een wedstrijd in moeilijke omstandigheden verliest, alles in één klap met de grond gelijkmaken? Dat is kortzichtig en oneerlijk, zowel ten opzichte van mezelf als ten opzichte van de staf. Bovendien was er ook de contractuele kwestie. Ik zie dus niet in waarom ik ontslag had moeten nemen. Na onze terugkeer naar België ben ik samen met mijn vrouw rond de tafel gaan zitten met Bart Verhaeghe, Pierre François en Mehdi Bayat. Na een uur vroeg Bart Verhaeghe aan de twee anderen om de kamer te verlaten. Met ons drieën was de zaak op vijf minuten geregeld.’
De wedstrijden tegen Japan en Brazilië op het WK heb ik zelfs niet bekeken.
Olifantenvel
Als bondscoach werd u eerst aanbeden om uiteindelijk te verworden tot het symbool van het mislukte EK. Hoe hebt u dat op menselijk vlak beleefd?
Wilmots: ‘Ik heb een olifantenvel. Ik wist op voorhand dat ik het gevecht tegen bepaalde media niet kon winnen. Zoiets raakt mij niet. Mijn vrouw en mijn kinderen trokken het zich wel aan en dáár had ik het moeilijk mee. Had ik het gekund, dan had ik hen beter beschermd. Weet je, op een bepaald moment heb ik twee nieuwe sloten laten installeren. Ik was niet paranoïde geworden, maar ik wilde weten hoe bepaalde informatie naar buiten kwam. Het werd op den duur een spelletje. Toen ik in 2014 aankondigde dat Divock Origi bij de selectie zat, was het, denk ik, de eerste keer dat de journalisten niet op voorhand over de spelerslijst beschikten. Ik heb nooit aan vriendjespolitiek gedaan en daar hebben velen zich aan gestoord. Ze hebben ook mij proberen te beïnvloeden, maar dat heeft nooit gewerkt. Ik sloot alles af als in een bunker. Het enige wat me gek maakte en wat ik nooit onder controle kreeg, was dat na de theorie de opstelling meteen bekend raakte. Was ik speler geweest en wist ik wie de opstelling had gelekt, dan had ik die kerel op zijn gezicht geslagen. Zoiets heet immers verraad. Als trainer had ik hem gewoon uit de selectie gezet, maar ik heb nooit geweten wie het was. Iemand beschuldigen zonder bewijs doe ik niet. Wie informatie lekt, wordt in bescherming genomen door de pers, maar ik heb altijd geweigerd om me te verlagen tot zulke praktijken.’
Hoe kijkt u naar de huidige selectie Rode Duivels?
Wilmots: ‘Daar spreek ik me niet over uit. Er werkt een nieuwe bondscoach en diegene die vertrokken is, moet zijn mond houden. Als bondscoach sta je alleen op de wereld. Je maakt keuzes zonder te weten of ze goed uitdraaien. Zolang je die keuzes in eer en geweten maakt, kun je daar niets op zeggen. Ik had er na het EK nood aan om afstand te nemen van de nationale ploeg. Tijdens het WK in Rusland was ik met vakantie met mijn gezin in Napels en weet je wat? Ik heb de wedstrijden tegen Japan en Brazilië zelfs niet gezien. Dat heeft niets te maken met verbitterd zijn, maar als ik een knop omdraai, doe ik dat volledig. Op dat moment waren de Rode Duivels niet meer mijn prioriteit. De wedstrijd tegen Frankrijk heb ik hier in Bordeaux gezien samen met een aantal vrienden, maar daar houdt het op. Ik ga niet met pompons staan zwaaien voor die wedstrijden.’
Sleutels
Jordan Lukaku uitte onlangs in een interview met Eleven Sports zware kritiek aan uw adres. Hij had het over een gebrek aan tactische richtlijnen tijdens het EK 2016. Raakt het u nog dat uw kwaliteiten telkens weer in vraag gesteld worden?
Wilmots: ‘Ik heb nagedacht over zijn woorden en wat me stoort, is dat hij het werk van een volledige trainersstaf in vraag stelt. Al die mensen worden in diskrediet gebracht. Als ik Jordan bezig hoor, heb ik maar van één ding spijt: dat ik hem niet naar huis heb gestuurd toen hij voor de tiende keer te laat was tijdens het EK. Zelfs zijn broer pakte hem erover aan. Ik heb het nagerekend: bij ons heeft hij, sinds de vriendschappelijke wedstrijd tegen Portugal in maart 2016 tot aan die kwartfinale tegen Wales, in totaal negen theoretische wedstrijdbesprekingen meegemaakt. Zelf speelt hij al tien jaar als linksachter en met Vital Borkelmans zat er een gewezen linksachter bij de technische staf. En die jongen heeft dan het lef om te zeggen dat hij niet wist wat hij moest doen? Toch bizar dat Jan Vertonghen en Thomas Vermaelen op dezelfde positie wel altijd begrepen wat hun opdracht was. Die wedstrijd tegen Wales was nochtans een schoolvoorbeeld, want we opteerden voor dezelfde tactiek als België op het WK 2002 tegen Brazilië: hoog spelen om hun flankverdedigers het opkomen te beletten. Zijn taak kwam er grosso modo op neer om ervoor te zorgen dat Eden Hazard niet het hele terrein moest oversteken. Hij moest Eden zo snel mogelijk in de diepte sturen. Met zijn uitspraken bewees hij dat hij de theorie totaal niet begrepen had. Hij heeft zitten slapen. Zo is Jordan. Een goede voetballer, maar hij speelt puur op intuïtie. Zulke spelers kun je best zo weinig mogelijk richtlijnen geven.’
Als ik Jordan Lukaku hoor, heb ik maar van één ding spijt: dat ik hem niet naar huis heb gestuurd toen hij voor de tiende keer te laat was tijdens het EK.
Men zou u kunnen verwijten dat u niet zag dat hij het niet begrepen had.
Wilmots: ‘Als ze alleen maar dat willen onthouden, dan is dat oké voor mij… Ik heb andere dingen gezien, dat Axel Witsel tactisch de intelligentste speler van allemaal was, bijvoorbeeld. Dat vind ik een belangrijke kwaliteit voor een trainer. Dat ik Witsel deed inzien dat hij een positie lager moest spelen om op topniveau te kunnen voetballen, daar ben ik trots op, ja. Ik heb hem de sleutels gegeven tot de basis van het spelletje. Hij heeft die aangenomen omdat hij een heel bescheiden persoon is. Hoewel hij ook doelpunten wilde maken, was hij zonder morren bereid om zich op te offeren voor anderen.’
Project
De vraag die momenteel veel mensen bezighoudt: kan België het EK winnen zonder Eden Hazard?
Wilmots: ‘Hij is er misschien wel bij, hé. Ik heb ooit mijn enkel gebroken en twee maanden later stond ik terug op het veld. Los daarvan, er zitten geen twee spelers zoals hij in de selectie, maar als ik de kwaliteiten van de groep bekijk, dan denk ik dat ze beter iemand vooraan geblesseerd zien uitvallen dan achteraan.’
Hebt u op uw 51e nog het vuur en de ambitie om trainer te zijn?
Wilmots: ‘Natuurlijk! Weet je hoe vaak ik ontgoocheld was tijdens mijn carrière? Ik heb de hemel gekend, maar ook de hel. Na het WK 1994 werd ik door iedereen met de grond gelijk gemaakt. In 1997 won ik een Europabeker met Schalke en kwamen ze me smeken om me weer beschikbaar te stellen. Voetbal is een passie en die zullen ze mij nooit afnemen. Sinds november, het einde van mijn bondscoachschap van Iran, kreeg ik vier voorstellen, twee van nationale ploegen en twee van clubs. Ik heb ze alle vier afgewezen omdat ik niet het juiste gevoel had. Ik kan je verzekeren dat mijn telefoon nog geregeld overgaat.’
‘Gewerkt als een gek in Iran’
Uw twee laatste opdrachten waren in Ivoorkust en Iran. Dat wijst erop dat u ver buiten de landsgrenzen, zelfs buiten Europa, aan de slag wilde gaan.
Marc Wilmots: ‘Ik heb dertig jaar in Europa gewerkt en bij wijze van spreken alle uithoeken van het continent gezien. Na het EK in 2016 maakte ik voor mezelf uit dat ik op zijn minst vijf jaar niet meer in België wilde werken. Ik heb een break genomen. Ik vond dat ik nog een goede vijftien jaar in het vak kon blijven en wilde wel eens iets anders zien, op menselijk vlak avonturen beleven. Sindsdien ben ik in Afrika en in Azië geweest en dat beviel me.’
In Iran wilde u op lange termijn werken, maar dat bleek niet te lukken. Na een half jaar was het avontuur al voorbij.
Wilmots: ‘Als je na vijf maanden nog geen euro hebt gezien, dan heb je helaas geen andere keuze. Sinds november heb ik een rechtszaak voor ernstige fouten lopen tegen de Iraanse voetbalbond. Het dossier is in handen van mijn advocaat en ligt voor bij de FIFA, wat maakt dat ik er weinig over kan zeggen.’
Toen u in Iran tekende, was u op de hoogte van de Amerikaanse sancties tegen dat land. Wat overtuigde u om toch in te gaan op het voorstel?
Wilmots: ‘Zoals iedereen had ook ik mijn twijfels, maar toen ik poolshoogte nam ter plaatse zag ik een heel rustig land. Ik zag vrouwen met de auto rijden, op café en naar de bioscoop gaan, hand in hand over straat wandelen met hun echtgenoot. Kortom, Iran is niet hetzelfde als Saoedi-Arabië. Ik heb ook het geluk gehad om het historische duel te leiden tegen Cambodja ( 14-0-overwinning voor Iran, nvdr), de wedstrijd waarin voor het eerst in veertig jaar vrouwen naar het stadion mochten komen. Daarnaast waren er ook de uitstekende werkomstandigheden. Het voetbalcomplex in Teheran is vijftien hectare groot, heeft een stadion dat plaats biedt aan 80.000 toeschouwers en beschikt over terreinen als biljartlakens. Carlos Queiroz, die voor Manchester United en Real Madrid gewerkt heeft en gedurende twee jaar bondscoach was van Portugal, is er niet toevallig acht jaar lang gebleven.’
Hoe gaat het in zijn werk als iemand een nationale ploeg onder zijn hoede neemt aan de andere kant van de wereld, waar hij geen enkele speler kent?
Wilmots: ‘Dat vormt een extra uitdaging. Ik heb er gewerkt als een gek. Toen ik er aankwam, heb ik een grote landkaart gevraagd. Die legde ik open op mijn bureau en ik duidde aan waar de grootste voetbalclubs zich bevonden: Sepahan, Tractor-Sazi, Esteghlal, Persepolis. Hadden er camera’s op mij gestaan, de mensen zouden me gek verklaard hebben. Ik zat dagenlang twaalf uur na elkaar op mijn hotelkamer in Teheran naar voetbalwedstrijden te kijken. Daarna heb ik me laten bijstaan door Manu Ferrera en Kevin Miny en vanaf dat moment gingen we de ploegen in het stadion bekijken en hun tactische systemen analyseren. We legden alle spelers onder de loep. Zo kwam ik tot enkele verrassende ontdekkingen, jongens die in de tweede afdeling speelden en die niemand kende. Het was een fantastische ervaring. We speelden een wedstrijd tegen het Zuid-Korea van Paulo Bento voor 60.000 fans. Er heerste een ongelooflijke spanning voor een simpele vriendschappelijke wedstrijd. Op zo’n moment weet je waarom je de uitdaging bent aangegaan.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
