Mehdi Bayat gaat geen onderwerp uit de weg: ‘Rendez-vous op Wembley voor de finale’

Ex-bondsvoorzitter moeten we hem nu noemen, want Mehdi Bayat nam na de oefenwedstrijd tegen de Kroaten officieel afscheid van de Rode Duivels. Waarom vertrok hij? Mehdi Bayat legt alles uit.

Zijn naasten droomden er al van dat hij voorzitter van de Europese voetbalbond zou worden. Zij zagen in zijn ontwikkeling voortekenen van een uniek sprookje in onze contreien. Maar op 20 april, na zijn mislukte poging om toe te treden tot het Uitvoerend Comité van de UEFA, zijn ze een beetje van hun wolk gedonderd. Alhoewel, ze houden nog een slag om de arm. Het klopt dan wel dat ze hem niet direct aan de top van het Europese voetbal zullen zien, maar Mehdi Bayat (42) blijft een ambitieus voetballeider, die na een tegenslag niet direct alle ambities begraaft. Dat hij het Brusselse Glazen Huis van de voetbalbond inruilt voor het Zwarte Land, moeten we eerder interpreteren als een nieuwe start, dan als een terugkeer naar het oude huis.

Klopt dat? Tijd voor een babbel met de betrokkene, in de gebouwen van zijn ploeg, Sporting Charleroi. Want zijn beslissing om ermee te stoppen als bondsvoorzitter voor het EK was voor iedereen een complete verrassing. Waarom deed hij dat en, vooral, waarom nam hij die beslissing vóór het EK, en niet aan het einde ervan?

Mehdi Bayat: ‘Dat is een samenloop van omstandigheden die al een tijdje door mijn hoofd spookten. Het vertrekpunt, beken ik eerlijk, is dat falen bij de verkiezingen van de UEFA. Dat was hard om te verwerken, ik verwachtte dat niet. Niemand in feite. We dachten op veel steun te kunnen rekenen en waren ervan overtuigd dat we een goeie kiescampagne hadden gevoerd. Het resultaat ( er waren 9 kandidaten voor 8 vacatures en Bayat haalde met 14 stemmen het laagste aantal stemmen, nvdr) verraste ons. Goed, terwijl ik dat verwerkte, stelde ik me een persoonlijke vraag: hoe zou ik dat allemaal, gesteld dat ik was verkozen, hebben kunnen combineren? Een zitje bij de UEFA, mijn job als bondsvoorzitter, het werk bij Charleroi en de vernieuwingen die we daar van plan zijn, mijn taken binnen de Pro League en er ook nog eens zijn voor mijn vrouw en mijn twee dochters. Ik denk dat ik me toen bewust werd van de impact op mijn gezondheid. Ik ben nog jong, maar ergens moet je de grens trekken. Mijn gevoel was dat ik een stap terug moest zetten. Bij Charleroi kon dat niet, dus werd het de voetbalbond.’

Uw mandaat als bondsvoorzitter liep af. Was u op een of ander moment ook bang om niet herkozen te worden?

Bayat: ‘Nooit. Om de eenvoudige reden dat het zeker was dat ik opnieuw voor vier jaar zou zijn herkozen. Iedereen accepteerde me, zowel de profs als de amateurs. Die garantie had ik. Maar ik zit er niet om titels te verzamelen. Mijn bedoeling – dat heb ik ook duidelijk gemaakt – was om het slechts twee jaar meer te doen. Daarna wilde ik een verkiezing uitlokken, en de leiding in handen geven van onafhankelijken. Zij moesten op dat moment klaar staan. Het was nooit mijn bedoeling om me jaren aan die functie vast te klampen. Omdat ik op voorhand wist dat die job vaker een belemmering zou zijn, dan een zegen. Dat is trouwens bevestigd.’

U verwachtte verwijzingen naar uw dubbele pet. Waarom, en met welke ambitie heeft u zich dan in juni 2019 kandidaat gesteld?

Bayat: ‘Om op een of andere manier te vermijden dat iemand kapot zou maken wat Bart Verhaeghe en ik in de steigers hadden gezet. En om Peter Bossaerts als CEO de tijd te geven die hij nodig had om de onderneming die de voetbalbond is, in handen te nemen. Dat is de enige echte reden.’

Zijn er parallellen tussen het vertrek van Bart Verhaeghe in juni 2019 en het uwe twee jaar later?

Bayat: ‘Bart is een heel pragmatisch iemand die binnen het Belgisch voetbal zeer vaak misbegrepen wordt. Op een gegeven moment wilde hij zijn tijd niet meer verliezen met aan politiek te doen. Bart wilde de profwereld vooruit helpen. Dat heeft hem, jammer genoeg, met het beeld opgezadeld dat hij te sterk werd. Te invloedrijk. Te groot voor België. Bij een club, Club Brugge, die op dat moment op weg was om de eerste van het land te worden. Dat heeft gezorgd voor jaloezie en alles wat daaruit is gevolgd. Een zekere opstandigheid.

‘Bart voelde een gebrek aan vertrouwen en erkentelijkheid voor zijn werk en dat zoiets zijn herverkiezing voor het uitvoerend comité van de KBVB kon hypothekeren. Daarom nam hij de vlucht vooruit, en trok hij zich terug. Dat heeft niks te maken met mijn situatie, want ik herhaal het: ik was zeker van een herverkiezing. Toen ik aankondigde dat ik zou stoppen, reageerde men zeer emotioneel. Er werd zelfs geweend. Ik denk, menselijk gezien, dat ik een goed beeld heb achtergelaten binnen de bondsinstanties.’

Dubbele pet

Welk bilan maakt u op van uw jaren als bondsvoorzitter?

Bayat: ‘Ik heb onlangs ons nationaal centrum in Tubeke laten zien aan Davor Suker. Hij blies een keer. Wat de Belgische voetbalbond nu ter beschikking heeft, is wereldtop. Dat zie ik een beetje als mijn erfgoed. Ik herinner me nog goed mijn eerste gesprek met Marc Wilmots, die zei dat geen enkele Rode Duivel een voet zou zetten in Tubeke zo lang hij bondscoach was. Dat wantrouwen begreep ik niet. Nu ben ik blij dat we dat hebben overstegen.

‘Toen ik vier jaar geleden bij de bond kwam, was de situatie catastrofaal. Vandaag is de KBVB een oorlogsmachine. De CEO Peter Bossaerts is wereldtop, onze technisch directeur Roberto Martínez heeft wereldfaam. Ik ben als voorzitter geworden wie ik wilde zijn: het hoofd van een administratie die zich opende voor de buitenwereld. Dat hebben we op 5 juni gezien met de aanstelling van twee onafhankelijke leden: Pascale Van Damme en Paul Van den Bulck. Een vrouw en iemand met een migratieachtergrond. Daar ben ik heel trots op.’

De Rode Duivels vliegen voor dit EK elke keer vanuit Charleroi, uw stad. Waarom was u als bondsvoorzitter niet op de persconferentie van 27 mei die dat aankondigde?

Bayat: ‘Omdat ik geen zin had om voor de zoveelste keer iemand de kans te geven om mijn dubbele pet in vraag te stellen. ‘ Non, merci. ‘ Ik zou op dat moment de aandacht hebben afgeleid van iets waarvan we vonden dat het goed was voor de voetbalbond. Ik kon ze op voorhand al horen zeggen: ‘Bayat en Paul Magnette, hoe verrassend…’ Of: ‘Mehdi Bayat en Charleroi: tiens tiens…’

‘Ik geef toe, dat soort commentaren begon te wegen. Ik ben blij dat ik door op te stappen opnieuw mijn verbale vrijheid van weleer kreeg. Niet dat ik ooit een stap verkeerd zette, ik heb altijd alles gedaan in het belang van het Belgische voetbal. Vaak bemiddelaar gespeeld. Mensen die me de voorbije vier jaar van dichtbij aan het werk zagen, weten dat. En hebben me daarvoor bedankt.’

Dat de Duivels tijdens dit EK met een Litouwse lowcostmaatschappij vliegen, Klasjet, zorgde ook voor polemiek. Vanwaar die keuze, terwijl Brussels Airlines uw partner is?

Bayat: ‘Pragmatisme. De Belgische voetbalbond is een vereniging die regels volgt en offertes uitschrijft. Het is de verantwoordelijkheid van het management om bestekken te vergelijken in functie van onze noden en dan de beste optie te kiezen. Niemand binnen de KBVB is op een ochtend opgestaan met de idee: laat ons nu eens in Litouwen een vliegtuig charteren voor deze trips. Wat we wél nodig hadden, in deze tijden van pandemie, was een speciaal vliegtuig om in de beste omstandigheden van bubbel naar bubbel te vliegen. Sportieve criteria gaven de doorslag. En gezondheidscriteria. Spelers moesten tijdens al die vlieguren kunnen recupereren. SN stelde ons geen type vliegtuig voor waar we nood aan hadden. We hadden een grote Boeing A340 moeten nemen. Onbetaalbaar en ecologisch absurd. Je neemt toch geen vliegtuig dat geschikt is voor 300 mensen, om een groep van 70 te vervoeren. Je houdt als bond rekening met alles, maar geld gaan we niet verbranden.’

Waals sportpaleis

U plooit nu terug op Charleroi. Uw nieuw stadion is gepland voor de zomer van 2024. Speelde dat project ook mee in uw beslissing?

Bayat: ‘Dat is een project dat inderdaad veel tijd opslorpt. Ik denk dat we eerder moeten mikken op het einde van 2024. Het wordt geen voetbalstadion, maar ‘de tempel van Wallonië’. Een concurrent voor het Antwerpse Sportpaleis. Ja, we gaan erin voetballen, maar we gaan er ook andere dingen doen: concerten, basketbalwedstrijden, … Binnenkort gaan we concreter communiceren over de plannen. Het zal indrukwekkend zijn, het eerste stadion met een vast dak dat toch voldoende licht doorlaat om op natuurlijk gras te spelen. Dat bestaat nergens ter wereld behalve in Nieuw-Zeeland. Het stadion is een Europese primeur. In voetbaloutfit zal het plaats bieden aan 21.000 fans, met 2500 vipplaatsen.’

Was het niet vreemd dat u uw afscheid als bondsvoorzitter aankondigde tijdens de presentatie van uw nieuwe trainer Edward Still. Wij vonden dat een verrassende timing, u kaapte zijn moment, leek het wel.

Bayat: ‘Ik wilde hem dat cadeau doen. Ik had zelfs expliciet opgedragen om hem niks te zeggen. De ochtend erna stuurde Karim Belhocine me een berichtje. Bij wijze van boutade vroeg hij waarom ik dit niet vroeger had gedaan. Waarom hij niet de kans had gekregen om elke dag te werken met een Mehdi Bayat die voor 150 procent was gefocust op Charleroi.’

U praat op een opgewonden toontje als u het over Edward Still heeft. Vanwaar die liefde?

Bayat: ‘Ik noem Edward mijn mooiste professionele ontmoeting, ja. Van hetzelfde niveau als Roberto Martínez. In mijn carrière als sportleider heb ik heel veel trainers ontmoet. Ik moet u niet herinneren aan de grote trainershonger van mijn oom Abbas op dat vlak. Vaak was ik hun vertrouwenspersoon. Uit die contacten heb ik heel veel geleerd, maar niemand heeft me zo ‘verleid’ als Edward. Tenzij Roberto. Nooit heb ik zo’n goeie connectie gevoeld tussen de staf die we hebben samengebracht en mijn ideeën. Eigenlijk moeten die jongens niet naar mij luisteren. Uit de gesprekken blijkt dat we mekaar begrijpen, dat we het over alles eens zijn. Ze hebben maar één wens: dat we hen alle middelen geven om die ideeën in de praktijk om te zetten. Dat is wat we nu volop doen, onze werking zijn we revolutionair aan het veranderen.’

Zou u, indien Edward Still niet spontaan zijn kandidatuur had gesteld, ooit spontaan aan hem hebben gedacht?

BAYAT: ‘Neen. Ik kreeg veel cv’s doorgestuurd, zelfs van grote namen in België, van wie ik nooit dacht dat die interesse zouden hebben in Sporting Charleroi. Dat is het bewijs dat Charleroi interessant is, dat de club evolueerde. Maar ik ben een man van projecten. Ik kan het echt niet meer aan om te zien hoe in onze clubs dezelfde trainers altijd maar rondjes draaien. Dat is mijn boodschap aan alle clubleiders in België: laat ons inzetten op trainers die iets meer brengen dat goeie resultaten op de korte termijn. Laat ons inzetten op coaches die het Belgische voetbal en zijn structuren laten groeien. Ik wil bouwen, projecten opzetten met dynamische trainers die honger hebben. Ik wil hier reproduceren wat Roberto Martínez heeft gedaan binnen de voetbalbond. Ook die culture of excellence creëren.’

Wanneer is die klik met Still gekomen?

Bayat: ‘De dag dat hij ons een turf van veertig pagina’s stuurde. Een rapport waarin hij zijn visie uitlegde. Dat was aan mij gericht, maar belandde bij Pierre-Yves ( Hendrickx, nvdr). Hij stuurde het door. We leerden daarin hoe hij het zag en dat hij klaar was om een comfortabel salaris in China te laten vallen, om naar Charleroi te komen. Zijn analyse was zeer gedetailleerd, nog nooit gezien. Mijn eerste reflex was: dit kan niet. Ik ben op Pierre-Yves afgestapt en vroeg hem: heb jij privé met Edward gepraat? Neen, bezwoer die.

‘Ik vond het zeer vreemd dat wat ik las zo nauw aansloot bij mijn visie. Bij wat ik wilde doen met Sporting. Het was alsof Edward mijn brein had gelezen! Ook dat speelde mee in mijn beslissing om me opnieuw honderd procent te concentreren op deze club. Ik kreeg ongelooflijk veel zin om met iemand die hetzelfde dacht nauw samen te werken.’

Zegt u nu: zonder die ontmoeting met Edward Still was ik misschien nog voorzitter van de Belgische voetbalbond?

Bayat: ‘Ja. Dat had gekund. Wat zou de boodschap zijn geweest op 12 juni, bij het hervatten van de trainingen op deze club, mocht ik in Sint-Petersburg hebben gezeten in plaats van hier en de trainer niet aan de spelers hebben kunnen voorstellen? U vroeg waarom ik niet wachtte tot na het EK. Wel, mijn rol op het EURO als bondsvoorzitter zou niet meer zijn geweest dan een protocollaire functie. Cadeautjes uitwisselen met voorzitters van andere landen, en verder opgesloten zijn in de bubbel van de nationale ploeg. Op een bepaald moment moet je de vraag durven stellen: waar kan ik het meeste nuttig zijn? En dan zal iedereen zeggen dat Charleroi, hoe goed het hier ook draait, niet hetzelfde is als ik er niet ben.’

Misschien had u als bondsvoorzitter na het EK een minder protocollaire rol tot u moeten nemen: het dossier van de eventuele opvolger van Roberto Martínez, mocht die vertrekken.

Bayat: ‘Als morgen, volgend jaar of binnen twee jaar de voetbalbond een nieuwe bondscoach moet rekruteren, denk ik dat de bond, zoals we de vorige keer hebben gedaan, een technische commissie zal samenstellen. Daarin kan ze experten uit het profvoetbal samenbrengen wiens job het is om de goeie man te kiezen voor de opvolging. Ik denk dat ik mag zeggen dat ik genoeg ‘rechten’ heb om daarin te zetelen. Naar mijn gevoel heb ik nog steeds een positieve invloed, het is niet door afscheid te nemen als bondsvoorzitter, dat ik uit het voetbal stap. Ik blijf beheerder binnen de Pro League.’

‘Er moet iets uitzonderlijks gebeuren wil Roberto Martínez zijn contract niet uitdoen’

Na de oefenwedstrijd tegen Kroatië in Brussel nam Mehdi Bayat afscheid van de Rode Duivels. ‘Dat was een zeer emotioneel moment. Ik ben in de kleedkamer geweest en daar waren een paar zeer emotionele speeches. Die van Roberto Martínez deed tranen in de ogen opwellen. Ik heb hen gezegd: laat ons afspreken voor de finale in Wembley.’

Hij blijft terugkijken op een fantastische periode, want hij herinnert zich nog goed hoe zijn eerste contact met de Duivels allerminst gemakkelijk was. ‘Toen we mekaar voor het eerst zagen, nog in het gezelschap van Bart Verhaeghe, was dat geen al te best moment. Toen lagen we vol op ramkoers met discussies over portretrechten en premies. Maar uiteindelijk zijn we er wél in geslaagd om een hechte band te creëren tussen de Duivels en de KBVB. Daar ben ik best trots op.’

Stel dat Roberto Martínez na dit tornooi vertrekt en u bent al weg, leeft dan bij u ook niet het gevoel dat de voetbalbond onthoofd is?

Bayat: ‘Ik denk echt dat er iets zeer uitzonderlijks zal moeten gebeuren wil Roberto zijn contract niet tot het einde uitdoen. Maar zelfs als hij zou vertrekken, is mijn antwoord op deze vraag een ontkenning. Omdat we, net zoals op mijn positie, ook rond de positie van Roberto een structuur hebben gecreëerd. Op dit moment is het organigram zo goed gedefinieerd dat iedereen exact weet wat van hem wordt verwacht. Het is zoals bij een schaakspel. Je vervangt de ene pion door een andere.

‘Roberto is een speciaal iemand in de voetbalwereld. Hij is een van de weinige mensen die op het niveau van de bond er alles aan gedaan heeft om niks van zijn persoon afhankelijk te maken. In het voetbal is de specialiteit van veel mensen om zich onmisbaar te maken. Roberto Martínez doet helemaal het tegenovergestelde. De dag dat hij vertrekt, laat hij een zeer stevige basis achter zodat wij op zoek kunnen naar een profiel dat niet exact aan dezelfde criteria moet beantwoorden. Wat we dan nodig hebben is een nationale selectieheer die zich kan aanpassen aan de manier van werken van de voetbalbond.’