Na het ontslag van Montanier: hoe moet het verder met Standard?

Bij gebrek aan alternatieven voelde het bestuur van Standard zich genoodzaakt om zaterdag, na een zoveelste nederlaag, Philippe Montanier te ontslaan. Na een eerste doorlichting van de crisis zijn de Luikenaars dringend toe aan een heropleving.

Bij aanvang van de eindejaarsfeesten kan Philippe Montanier al betrapt worden op een vorm van doemdenkerij. Op zondag 20 december, na affluiten van de optater tegen Mouscron (0-1) en na zijn verplichte mediaoptredens, verlaat Montanier Sclessin langs de achterdeur.

Letterlijk dan. Er hangt die avond iets in de lucht en om 21.30 uur beslist de Fransman om het voor bekeken te houden en naar huis te trekken zonder langs te gaan bij het bestuur. Alsof hij zich al heeft neergelegd bij zijn lot. Hij zal pas op zijn passen terugkeren en zich naar een loge in Tribune 1 begeven na een telefoon van algemeen directeur Alexandre Grosjean en sportief directeur Benjamin Nicaise.

Twee uur eerder, tijdens de rust van de match tegen Mouscron, waarvan de uitkomst zich toen al uittekende, hadden Bruno Venanzi en Michel Preud’homme op precies dezelfde plek van gedachte gewisseld over de sportieve situatie van de club. Uiteindelijk draaide het gesprek maar om een onderwerp: was Preud’homme bereid om zijn handen weer vuil te maken bij een gedwongen vertrek van Montanier?

Diep van binnen kende de Standardvoorzitter het antwoord al. Hij wist wellicht dat Preud’homme terughalen als hoofdtrainer niet dé oplossing was voor al zijn problemen. MPH had zes maanden daarvoor nog publiekelijk aangegeven dat hij opgebrand was en hij had de voorbije weken nog gelijkaardige voorstellen geweigerd van Gent en Nantes. Maar het is geen toeval dat Venanzi alsnog de haalbaarheid van zijn plan natrok, want de vijftiger loopt rond met het onbehaaglijke gevoel dat hij helemaal vastzit. Op financieel, sportief en menselijk vlak.

Een afgepeigerde Venanzi nam uiteindelijk niet deel aan het onderhoud met Nicaise, Grosjean en Montanier dat bijna twee uur duurde. Het werd een heetgebakerde nabespreking over een explosieve situatie die zes dagen later tot het onvermijdelijke einde van de Franse trainer zou leiden.

Nummers

Tussendoor had Montanier nochtans de schijn opgehouden. Vrijdag, voor de thuiswedstrijd tegen STVV, had hij tijdens de persconferentie toegegeven verrast te zijn door het discours van zijn bazen. Hij bejubelde de waarden van een voorzitter die volgens hem gepassioneerd was door zijn club. Vergelijk het met een terdoodveroordeelde die met een glimlach zijn straf ondergaat.

Het was ontroerend, maar in de hoogste regionen van de club was niemand tevreden met de patstelling waarin het Luikse gevaarte verkeerde. Het contrast met PSG, dat op hetzelfde moment de kwestie Thomas Tuchel moest wegwerken, kon niet groter zijn. De Europese topclub wilde af van zijn trainer en wachtte niet eens op de volgende misstap van de Duitser om hem op straat te zetten.

Grosjean, de beul van dienst in de zaak Montanier, staat trouwens mijlenver af van zijn Parijse collega Leonardo. De Braziliaan wordt vaak beschreven als een man die zich in het openbaar voordoet als een elegante strateeg, maar zich in intieme kring gedraagt als een egocentrische manipulator. In de Parijse telenovela ging het vertrek van Tuchel niet onopgemerkt voorbij, maar Standard kende wellicht zijn meest gemoedelijke ontslag van de laatste jaren. Lag het aan het feit dat Montanier niet geconfronteerd werd met een vol stadion gevuld met verbitterde supporters en tot het einde on speaking terms was met het bestuur?

Off the record wilden bepaalde mensen de voorbije dagen gerust toegeven dat ze de attitude van de coach ongeloofwaardig vonden. Want hoe kon Montanier de menselijke aanpak prijzen van een directie die zich verbazend genoeg zwijgzaam door de crisis aan het slepen is?

Het is volgens een oudgediende van het huis het zoveelste bewijs dat Venanzi zijn werknemers als nummers beschouwt. ‘Dat is algemeen bekend op Standard. Wanneer Venanzi klaar is met jou, klapt hij het dossier gewoon dicht. Je kan het ook vergelijken met een citroen. Hij perst jou uit tot hij jou niet meer kan gebruiken. Mocht Montanier dat niet begrepen hebben, dan is hij heel naïef geweest.’

Montanier is wellicht te goedgelovig geweest wat betreft Venanzi, van wie hij dacht dat hij aan zijn kant stond. Of misschien was de jus er helemaal uit. Wie zal het zeggen? Maar na de nederlaag tegen STVV kon Montanier het enkel zichzelf kwalijk nemen. Zelfs de beste advocaat had hem niet meer kunnen vrijpleiten. Met zijn tussentijdse rapport – 4 punten op 24 – kwam Montanier vervaarlijk in de buurt van het diepterecord van de laatste jaren. In het seizoen 2015/16 baarden Slavoljub Muslin en Yannick Ferrera, met tussendoor een interim-periode van Eric Deflandre, een zieltogende balans van 2 op 24.

Zielloze ploeg

Hoewel je in het voetbal geen twee seizoenen met elkaar mag vergelijken, had de Luikse directie wellicht een heruitgave van de campagne 2017/18 vooropgesteld. Het seizoen onder Ricardo Sá Pinto had ook veel weg van een achtbaan, maar de Portugees mocht toch aan boord blijven. En dus hadden de Luikse beleidsmakers voor zichzelf uitgemaakt dat ze ook nu de vruchten zouden plukken van hun minutieuze profielschets in de lente en hun vakantiewerk in de zomer door het vertrouwen te behouden in de trainer.

René Weiler, die op tactisch vlak een soortgelijk profiel heeft als Montanier, was een tijdlang een serieuze kandidaat, maar hij werd opzijgeschoven omdat de schrik erin zat dat zijn karaktertrekken en kille manier van communiceren niet zouden passen bij de Rouches.

Daarna kwam Standard uit bij Brian Priske. De Deen, die als speler een verleden heeft bij Club Brugge en KRC Genk, was zelfs de eerste keuze van Preud’homme. Zijn financiële eisen lagen echter te hoog en waren niet in verhouding met zijn cv.

Viel de keuze op Montanier bij gebrek aan beter? Of was het de keuze van de minderheid binnen het bestuur? Op geen enkele van die twee vragen is het antwoord volmondig ja. Montanier, die een ongewijzigde kern had geërfd, werd al snel beschouwd als de juiste man op de juiste plaats. En de Franse tacticus kreeg meteen bijval omdat hij erin geslaagd was om tijdens de zomer de gebreken die aan de oppervlakte waren gekomen aan het einde van het tijdperk Preud’homme weg te vlakken.

Montanier overtuigde de Luikse gezagvoerders van zijn bekwaamheid om het verdedigende compartiment te stabiliseren, de stilstaande fases te perfectioneren en een vorm van onverzettelijkheid te creëren tijdens de offensieve omschakelingsmomenten. En daarom was hij volgens velen geknipt voor de job. Zeven maanden later werden diezelfde eigenschappen tegen hem gebruikt. Er wordt gezegd dat hij nooit op balbezit trainde. Hij was blijkbaar zozeer gefocust op de organisatie en op de snelheid waarmee de ploeg moest omschakelen, dat Standaard een zielloze ploeg was geworden.

Nageltje klop

Montanier bleef zijn ideeën trouw en bleef vaak op dezelfde nagel kloppen. Bij ‘nageltje klop’ zijn de twee verliezers de personen van wie de nagel als eerste en als laatste in de boomstronk geklopt worden. Maar in dit specifieke geval speelde Montanier alleen… Hij kreeg publiekelijk voldoende steun van zijn groep, maar hij was niet geliefd zoals Sá Pinto dat drie jaar geleden wel was. Destijds overleefde de Portugees de eindejaarsperiode omdat het bestuur wist dat hij dekking kreeg van de leidinggevende spelers in de kleedkamers. En het gebrek aan steun van zijn misnoegde spelersgroep was net de reden waarom Ferrera in september 2016 afgedankt werd.

Insiders suggereren dat de bestuurders niet weten wat er speelt binnen de huidige kleedkamer en dat ze dus via de persconferenties de dienstmededelingen te horen krijgen. Twee weken geleden moest een zichtbaar aangeslagen Arnaud Bodart zijn toekomstige ex-trainer verdedigen na de nederlaag tegen Moeskroen. Hij werd toen geflankeerd door gelegenheidsaanvoerder Samuel Bastien en ondanks een hese stem kwam de boodschap van de Standarddoelman aan. ‘We staan achter hem’, aldus Bodart. ‘We vormen een groep, een team. Dat zal een trainerswissel niets aan veranderen. In het begin van het seizoen liep alles goed. Het systeem en de spelers deden er niet toe. Vandaag is het dus aan ons om in de spiegel te kijken. De coach doet zijn uiterste best en stelt de best mogelijke ploeg op. We zullen samen uit deze crisis moeten komen.’

De woorden werden zorgvuldig gekozen, maar ze hadden niet genoeg impact om alle kwalen waar Standard aan leed uit te roeien. Na de wedstrijd deed het gerucht de ronde dat enkele spelers voor de wedstrijd tegen Mouscron op de hoogte waren dat bij een ontslag van Montanier een terugkeer van Preud’homme het meest plausibele scenario was. En de spelers in kwestie wilden hoe dan ook een comeback van MPH vermijden.

Taalkwestie

Anno 2021 valt Preud’homme dus niet meer in de smaak binnen zijn eigen club. De spelers waren er al een tijdje van overtuigd, maar het bestuur werd pas onlangs met die harde realiteit geconfronteerd toen de Ultras van Standard een paar spandoeken ophingen aan de poorten van Sclessin. Het expliciete taalgebruik liet niets aan de verbeelding over. ‘Venanzi: zich goed laten omringen, is een kunst die jij niet beheerst!’ en ‘MPH-Nicaise-Bayat: neem jullie geiten mee en trap het af!’

Mogi Bayat wordt dus opnieuw geviseerd , maar zijn invloed op het transferverkeer op Sclessin is de laatste maanden fel verminderd. Preud’homme van zijn kant heeft ervoor gekozen om meer afstand te nemen van de dagelijkse leiding. Maar dat Preud’homme zal terugkeren in een rol van almachtige en ouderwetse T1 is een running joke die de ronde doet op Sclessin. Vooral nu het bestuur beseft dat MPH een deel van zijn aureool is kwijtgeraakt bij het publiek.

Het zou dus veel mensen verbazen mochten ze hem binnenkort weer over zijn toeren zien gaan langs de zijlijn. Bijklussen als schoonmoeder van een beginneling is wel een optie. Van een Mbaye Leye bijvoorbeeld, die vaak geciteerd wordt als toekomstige hoofdtrainer van Standard. Of zou Preud’homme zich over een andere debutant moeten ontfermen? Het voordeel van zo’n constructie? Mochten de resultaten er niet beter op worden, dan zou Preud’homme niet rechtstreeks met de vinger gewezen kunnen worden. In het omgekeerde scenario krijgt de man die twaalf jaar geleden de titel naar Sclessin haalde een laatste kans om zijn imago op te knappen.

Montanier, die door sommige supporters als hautain beschreven werd, ging zelf ten onder aan het beeld dat van hem werd opgehangen. De man uit Normandië drukte zichzelf uit in een afgelikt Frans en daar begonnen mensen zich op het eind aan te ergeren. Het is een oud zeer in een land waar Franse trainers nauwelijks een eerlijke kans krijgen. Na Rennes (januari 2016), Nottingham Forest (januari 2017) en Lens (februari 2020) moet Montantier voor de vierde keer in vijf jaar een nieuwe challenge vinden om het nieuwe jaar mee te beginnen. In Luik hebben ze afscheid genomen van een gentleman, maar blijven de problemen dezelfde.