Onderzoek naar hersenletsels in de sport: ‘Ook een kwestie van geld’

© Belga
Hannes Van Gael
Hannes Van Gael Medewerker Sport/Voetbalmagazine

Een nieuwe studie bevestigt de theorie dat American Footballspelers een hoog risico lopen voor hersenschade. 87 procent van de onderzochte spelers vertoonde sporen van Chronische Traumatische Encefalopathie (CTE). Hoe zit het met andere contactsporten zoals voetbal en rugby?

Dat er een relatie is tussen American Football en de hersenaandoening Chronische Traumatische Encefalopathie (CTE) is al langer bekend. Jeff Miller, die een hoge functie bekleedt binnen het gezondheids- en veiligheidsbeleid van de NFL (National Football League), gaf het zelfs toe in 2016. Hij baseerde die uitspraak op een onderzoek door Dr. Ann McKee van de Universiteit van Boston, School of Medicine. In haar studie onderzocht ze de hersenen van 91 overleden NFL-spelers, 87 daarvan vertoonden de hersenziekte.

Nieuwe studie

Op 25 juli publiceerde McKee een nieuw onderzoek waarin ze nog meer hersenen controleerde. In totaal onderzocht ze 202 overleden American Footballspelers uit de NFL, de Canadese afdelingen en universiteitscompetities. Maar liefst 87 procent leed aan CTE. Van de 111 overleden NFL-spelers waren dat er liefst 110, of 99 procent.

De studie moet wel met een korrel zout genomen worden, want volgens McKee geven de resultaten enigszins een vertekend beeld. Dat ligt aan de selectieprocedure. CTE kan uitsluitend worden vastgesteld bij overleden personen. Vaak schenken families die vermoeden dat hun gestorven naaste aan CTE lijdt het lichaam van de overledene aan de wetenschap. Vandaar de vertekening.

Chronische Traumatische Encefalopathie is een ziekte waarbij de hersenen stelselmatig achteruit gaan. De aftakeling komt voor bij mensen die meermaals hoofdtrauma’s, zoals botsingen en schokken, ondergaan. American Football is een sport met veel en zwaar fysiek contact, ook met het hoofd. Het verband met CTE moet dus niet ver gezocht worden. Onder meer dementie en verwardheid zijn symptomen van de degeneratieve hersenziekte.

Ook het verband tussen een andere sport en CTE werd eerder al aangetoond. De term ‘boksersdementie’ is natuurlijk niet uit de lucht gegrepen. De bewijzen voor hersenschade bij boksers zijn er en de sport heeft daarom ook maatregelen getroffen. Denk maar aan bokshelmen bij amateurwedstrijden of lange onderbrekingen tussen twee bokskampen.

American Football in België

Benjamin Machiels, voorzitter van de Flemisch American Football League (FAFL), erkent het gevaar van American Football, maar ziet de sport wel evolueren. ‘Uiteraard is er een verband tussen onze sport en hersenschade, al hoop ik wel dat we in België gespaard blijven van grote aantallen zoals in Amerika. De evolutie in onze sport is dan ook positief, zeker op vlak van veiligheid. Vroeger droegen spelers nog een lederen kapje op hun hoofd ter bescherming, nu wordt er gespeeld met uitvoerig geteste helmen.’

‘Wij volgen de regels van de National Collegiate Athletic Association (NCAA), dezelfde als in de NFL. De helm mag niet geraakt worden door een tegenspeler, maar zelf mag je ook geen klap uitdelen met je hoofdbescherming. De gouden regel is: “Van de helm blijf je af!” Alleen zijn de straffen bij ons veel zwaarder dan in de Verenigde Staten. De sport is daar veel spectaculairder en er gaat ook veel meer geld mee gepaard. In België is een straf van een half jaar niet uitgesloten, terwijl daar in de VS nooit sprake van zou zijn.’ Theorie en praktijk zijn niets steeds hetzelfde in de VS. Dat blijkt uit dit filmpje.

‘De FAFL kijkt er ook op toe dat clubs degelijk materiaal aanbieden aan de spelers en dat de spelers ook zelf veilige uitrusting gebruiken tijdens wedstrijden. Ten slotte heeft ook elke club in onze competitie een veiligheidscharter ondertekend. Als clubs nalaten te spelen volgens dat charter worden ze uit de competitie gezet. Hun spelers kunnen dan zomaar bij een andere club aansluiten.’

Rugby: een ruige sport zonder helm.
Rugby: een ruige sport zonder helm.© Belga

Geld en intensiteit

Er zijn dus twee sporten waarvan men zeker weet dat de beoefenaars risico lopen om blijvende hersenschade op te lopen door het herhaaldelijk oplopen van hoofdtrauma’s: American Football en boksen. Prof. Dr. Johan van Loon, diensthoofd neurochirurgie aan het UZ Leuven, bevestigt dat. ‘Naast die twee sporten kan je jezelf ook afvragen of er bij andere contactsporten, met name voetbal en rugby, niets gelijkaardigs aan de hand is.’

‘Er wordt over het algemeen zeer weinig onderzoek gedaan naar hersenletsels in de sport’, zegt van Loon, ‘en dat is ook een kwestie van geld. Door het grote kapitaal dat in de NFL zit, is er ook veel interesse van onderzoekers. Daar waar veel onderzoek naar wordt gedaan, daar zal men ook veel vinden. Hoe minder onderzoek naar iets, hoe minder er aan het licht zal komen.’ En de NFL is de competitie met de rijkste sportclubs ter wereld.

Onderzoek naar hersenletsels in de sport: 'Ook een kwestie van geld'
© Belga

‘Daarnaast is er ook een verschil in intensiteit. Rugby mag dan wel zonder echte helm worden gespeeld, toch is het risico op blijvende hersenschade lager. Rugbyspelers tackelen meer met armen en schouders, terwijl in American Football met het hoofd recht vooruit wordt gespeeld. Voetballers die veel moeten koppen zijn wellicht ook vatbaarder voor hersengerelateerde problemen. Hun geheugen kan bijvoorbeeld minder goed functioneren dan voordien of hun contentratie- en redeneervermogen neemt af.’

Koppen en tackelen

‘Maar of de rubgytackels en het kopspel van voetballers genoeg impact veroorzaken op de hersenen om blijvende schade zoals dementie of de ziekte van Parkinson te veroorzaken, dat is nog maar de vraag. Er zijn weinig bekende ex-voetballers met die problemen, laat staan iconen van hun sport. Het boksen heeft dat wel, denk maar aan Muhammad Ali.’ De bokser, geboren als Cassius Clay, stierf in 2016 na een lang gevecht tegen de ziekte van Parkinson. ‘Ali kreeg die ziekte niet door één klap tegen het hoofd in de ring, wel door jarenlang slagen te incasseren.’

Muhammad Ali in 1987
Muhammad Ali in 1987© REUTERS

‘Ik herhaal, American Football en boksen zijn erg populair in de Verenigde Staten, voetbal en rugby zijn dat een pak minder. Onderzoek doen kost veel tijd en geld. Wie is er geïnteresseerd in de risico’s van voetbal en rugby en wie zal er zoeken? Daar ligt denk ik het verschil met de kennis over blijvende hersenschade door het beoefenen van American Football en boksen.’

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content