Vrije Tribune

‘Zowat elke dag hoor of lees je dat iemand een kruisband scheurde’

Vrije Tribune Hier geven we een forum aan organisaties, columnisten en gastbloggers

Waarom scheurt er ‘opeens’ een kruisband bij profvoetballers in de fleur van hun leven, vaak zelfs zonder dat er een tegenstander in de buurt is ? En wat kan er ter preventie méér gedaan worden dan de klassieke kniestabiliserende oefeningen? Het antwoord van kinesitherapeut en personal trainer Willem Timmermans.

Neemt het aantal kruisbandletsels almaar toe, ondanks de hype van blessurepreventie, of krijgen we die indruk omdat die informatie ons tegenwoordig via onder meer sociale media veel sneller bereikt dan pakweg 20 jaar geleden? In elk geval hoor of lees je nu zowat elke dag dat iemand zijn kruisband scheurde, op recreatief of professioneel niveau. Je vraagt je af of we op topniveau intussen geen betere resultaten mogen verwachten wat preventie en revalidatie betreft. En: kloppen onze inzichten daaromtrent eigenlijk wel?

Preventie

Sinds een tiental jaren heeft het concept ‘blessurepreventie’ terecht aan aandacht gewonnen en zien we her en der blessurepreventieprogramma’s verschijnen. Zo brachten wij in 2011 zelf de dvd ‘blessurepreventie en krachttraining in voetbal’ op de markt.

Door de vervaging van de beroepsgrenzen is blessurepreventie niet langer meer de taak van medisch geschoolden als de kinesitherapeut, maar ook van de afgestudeerde leerkracht LO, de fitnessinstructeur, de personal trainer en zelfs de voetbaltrainer. Ja hoor, ook de voetbaltrainer krijgt dat topic in zijn opleiding voorgeschoteld en kan er nadien met zijn spelers mee aan de slag.

Zowat elke dag hoor of lees je dat iemand een kruisband scheurde

Zo zien we in het voetbal veel aandacht voor stabilisatie van knie en romp tijdens de voorbereiding, in het tussenseizoen en na een letsel. Spelers van topclubs krijgen vaak een hele testbatterij voor de kiezen om hen te beschermen tegen letsels. Dat zijn uiteraard goede intenties. Maar missen ze hun doel niet?

Oorzaak

Terwijl veel mensen zich geen vragen stellen bij het grote aantal kruisbandletsels zonder contact, zijn er toch ook professionals die verder kijken en de huidige technieken en inzichten onder de loep leggen.

Bij een kruisbandletsel kunnen er meerdere factoren een rol spelen en elke professional zal met zijn specialisatie aan het werk gaan.

In de topsport wordt vaak de factor ‘pech’ aangegeven, om verdere discussies over eventuele menselijk fouten uit de weg te gaan

In de topsport wordt vaak de factor ‘pech’ aangegeven, om verdere discussies over eventuele menselijk fouten uit de weg te gaan. Maar er zijn ook collega’s die zoeken naar een onbalans in het lichaam als oorzaak, veroorzaakt door bijvoorbeeld de voeding, vermoeidheid of een vorig letsel. Anderen geven externe factoren aan, zoals de toestand van de grasmat. Maar is de staat van de velden niet beter dan ooit?

Zenuwstelsel

Bekijk het zenuwstelsel als de controletoren op een vliegveld en de spieren als de vliegtuigen

Als kinesist is mijn specialisatie het bewegingsapparaat. Maar mijn studies aan het Gray Institute in de Verenigde Staten gaven mij andere inzichten dan mijn klassieke opleidingen kinesitherapie. De logica van die nieuwe informatie deed mij meteen het geweer van schouder veranderen.

Zo ben ik er meer te weten gekomen over het zenuwstelsel, met betrekking tot de proprioceptie, het controlesysteem in de spieren, het bindweefsel en de gewrichten. En: hoe we dat kunnen gebruiken om ons lichaam te beschermen tegen kruisband- en andere letsels? Sindsdien kijk ik niet langer alleen in functie van ‘spieren versterken’, maar eerder in functie van het optrainen van ons zenuwstelsel. Bekijk het zenuwstelsel daarbij als de controletoren op een vliegveld en de spieren als de vliegtuigen. Als de controletoren zijn werk goed doet, dan …

Principes

Kan het zijn dat we een aantal principes missen in onze begeleiding?

Zo lees en hoor ik veel dat de knie onstabiel zou zijn, dat de heup onstabiel zou zijn en dat de romp onstabiel zou zijn; en dat dat een oorzaak zou kunnen zijn van de vele kruisbandletsels. Op basis van die onstabiliteit zou er dan stabilisatietraining moeten worden gegeven. Nu vraag ik mij al jaren af hoe die onstabiliteit wordt getest, rekening houdend met de biomechanica in het lichaam, en wat het effect is van die oefeningen op het uiteindelijke resultaat.

Volgens velen zou de knie opgetraind moeten worden om mooi recht vooruit te gaan (de knie niet voorbij de voetpunt). Terwijl het 3D-principe het tegendeel beweert. Met het driedimentionaal principe bedoel ik dat elk gewricht in drie beweegvlakken beweegt: voor- en achterwaarts; links en rechts zijwaarts; en links en rechts roterend.

Onze knie is gemaakt om in heel veel richtingen te bewegen en dat is een heel belangrijk principe in preventie en revalidatie

‘Onze knie is gemaakt om in heel veel richtingen te bewegen en dat is een heel belangrijk principe in preventie en revalidatie.

Onze knie is gemaakt om in heel veel richtingen te bewegen en dat is een heel belangrijk principe in preventie en revalidatie. Als professional de knie met oefeningen ‘sturen’ in enkel één richting lijkt me zinloos werk, omdat andere lichaamsdelen zoals de romp er tijdens het lopen voor zorgen dat de knie zowel naar binnen als naar buiten draait.

Ons zenuwstelsel is heel reactief op rek: stretching op ons weefsel activeert ons zenuwstelsel. Ons lichaam zit vol met receptoren die ons beschermen tegen letsel door ons een idee te geven van de bewegingen die we maken, zoals bijvoorbeeld van de snelheid ervan. Maar ook door ons informatie te geven over wanneer we op het einde van onze bewegingen zijn. Ze maken dat we onszelf kunnen beschermen tijdens explosieve of onverwachte bewegingen. Maar dan moeten we ze wel optrainen.

Het zijn dus deze receptoren die we dienen te stimuleren in preventie en revalidatie om ons lichaam gezond en blessurevrij te houden. Dat betekent dat we in onze trainingen het best zorgen dat we veel rek brengen op structuren door onze bewegingen groot te maken en de grenzen van de beweging op te zoeken.

In de meeste van onze blessurepreventieprogramma’s ontbreekt evenwel het trainen in de eindfase van de bewegingen.

Als professional de knie met oefeningen ‘sturen’ in enkel één richting lijkt me zinloos werk

Als we de huidige blessureoefeningen bekijken, zien we al jaren ‘planking’ als vorm van romptraining. Met ‘planking’ bedoel ik: op voorlangse ellebogen en met voetensteun zolang mogelijk een plankpositie aanhouden. De specialist staat er dan naast om het lichaam in de perfecte positie te houden met de rug in neutraal. Dan vraag ik mij af: wat is de perfecte positie en waarom? Wanneer komt die voor bij het voetballen? Wat is neutraal in de rug? Wanneer komt dit voor in het dagelijkse leven? Verschilt dat niet van mens tot mens? Hoe link je dat aan een sport als voetbal? Hoe hoop je daarmee kruisband- of andere letsels te voorkomen?

Een ander voorbeeld is het landen op één voet en dan proberen die knie recht te houden. Bekijk gerust eens slowmotionbeelden van een sporter en kijk wat de knie doet, waar die naartoe beweegt en waarom? Het lijkt ons niet zo’n goed idee om het lichaam te sturen en bepaalde bewegingen te vermijden. Aangewezen is het lichaam compleet op te trainen, zodat het gepast kan omgaan met al de bewegingen waarmee het te maken krijgt bij het sporten.

Hoe meer ik leer over het lichaam, hoe meer ik besef hoe weinig we nog maar weten over de complexiteit ervan

Hoe meer ik leer over het lichaam, hoe meer ik besef hoe weinig we nog maar weten over de complexiteit ervan. Sinds de ontwikkeling van de fitnessindustrie zijn er krachtmachines op de markt gebracht waarmee je spieren kunt isoleren om ze te pushen. Daarin zie ik maar weinig link naar de sport voetbal. Gezien het zenuwstelsel heel goed getimed dient te worden, te vergelijken met het afstemmen van een viool of piano, raden we aan om het lichaam zoveel mogelijk in zijn geheel te trainen.

Naar mijn idee hebben we nog veel stappen te zetten om tot betere resultaten te komen in het voorkomen en behandelen van kruisbandletsels

Kort samengevat betekent dat: staand met benenoefeningen zoals 3D-lunges (uitstappen in verschillende richtingen, al dan niet met extra gewichten) en 3D-squats. Als je dan gelijktijdig bewegingen maakt met je armen, zal je altijd je buik/core activeren, maar wel op een natuurlijke en bruikbare manier. Sinds de ontwikkeling van het functioneel trainen, zetten we al goede stappen, zolang we maar de correcte invulling geven aan het geheel.

Concreet

Kinderen leren heel veel bij door veel vragen te stellen. Ook als volwassene mogen we niet stoppen met het stellen van vragen om tot de beste oplossingen te komen. Naar mijn idee hebben we nog veel stappen te zetten om tot betere resultaten te komen in het voorkomen en behandelen van kruisbandletsels.

Een aantal lichaamseigen principes zullen ons helpen in het maken van de beste keuze, zoals oefeningen die onze ‘controletoren’ stimuleren. Zo kiezen wij in onze praktijk resoluut voor het volledige gamma van 3D-bewegingen die ons lichaam kan maken in plaats van bepaalde bewegingen te vermijden of uit te sluiten.

Bij revalidatie dienen we uiteraard rekening te houden met een bepaalde volgorde. Het principe van kracht ontwikkelen vanuit rek (het ‘load to unload/explode’-principe) doet ons beseffen dat het maken van grote bewegingen niet mag ontbreken. En: we verkiezen uiteraard lichaamsechte bewegingen boven artificiële en geïsoleerde oefeningen als bijvoorbeeld ‘leg curl’ en ‘leg extension’.

Lees ook: Nieuwe golf van kruisbandletsels in het voetbal roept vragen op

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content