Belgische profclubs in buitenlandse handen: de supermarkt van het voetbal uitgelegd

© BELGAIMAGE
Guillaume Gautier
Guillaume Gautier Journalist bij Sport/Voetbalmagazine en Sport/Footmagazine.

De vaststelling is bijna onthutsend: één op de twee bestuurskamers van onze profclubs wordt gecontroleerd door buitenlandse investeerders. Hoewel het een mondiaal fenomeen betreft, trekt de spotgoedkope Belgische voetbalmarkt tal van opvallende profielen aan.

‘In het voetbal kan alles heel snel keren.’ Het is het soort boutade dat in het voetbal verder dobbert zoals een lege fles op zee. De uitspraak had zomaar uit de mond van de Iraans-Nederlandse businessman Salar Azimi kunnen komen, maar hij voert liever grote shownummers op. Zoals op 5 mei van dit jaar. Die dag staat hij op te warmen langs de zijlijn van het Patrostadion in Maasmechelen.

Sinds oktober 2018 is Azimi eigenaar van de Limburgse club en zoals het een goede baas betaamt, doet hij min of meer waar hij zin in heeft. Zich opdringen op het scheidsrechtersblad van een officiële match hoort er ook bij. Azimi, voor de gelegenheid helemaal in het paars uitgedost, paradeert voor de menigte en maakt grapjes over het hesje dat te fel zijn corpulente lichaam beklemtoont. Veel maakt het niet uit. Het is feest en die dag legt hij zichzelf geen enkele limiet op. Patro Eisden Maasmechelen staat namelijk op het punt om de titel te vieren in de tweede amateurklasse, het vierde Belgische niveau.

Dertien jaar was Azimi toen hij Iran ontvluchtte voor Nederland. Daar werd hij multimiljonair en nu gunt hij zichzelf zijn gloriemoment. Hij valt in en neemt een meterslange aanloop om voor de ogen van de verbijsterde aanhang van Sporting Hasselt een strafschop te trappen. Via de binnenkant van zijn voet vliegt de bal tegen de netten. Azimi jubelt, bespringt alle ‘ploegmaats’ die hij tegenkomt en laat intussen iedereen meegenieten van zijn welgevormde navel. Een surrealistisch scène, die enkel tot stand is kunnen komen door de houding van de Belgische gastheer.

Sinds enkele jaren is het Belgische voetbaltheater een komen en gaan van investeerders uit alle windstreken. Van de 24 profclubs is de helft in buitenlandse handen. Iets lager op de nationale voetballadder is het niet veel beter: AFC Tubize is het speeltje van Koreanen, Wavre Sports FC behoort toe aan een Australische Kameroener en RRC Waterloo wordt bestuurd door een Duitser. Ze hebben allemaal met elkaar gemeen dat ze in het amateurvoetbal zitten. ‘Het is niet iets dat eigen is aan België. Je ziet het verschijnsel overal opduiken’, aldus Pierre François, de onaantastbare CEO van de Pro League. ‘De grootste acht clubs in onze elite – de G5 plus Charleroi, Antwerp en Zulte Waregem – hebben een Belgische geldschieter. In Frankrijk en Engeland, om er twee te noemen, is dat niet het geval. En dat maakt ons land wel bijzonder. Tot nu toe zijn we erin geslaagd om de grootste clubs met de meeste supporters in Belgische handen te houden.’

Van de 24 profclubs is de helft in buitenlandse handen. Iets lager op de nationale voetballadder is het niet veel beter.

De clubs buiten de top acht die zich tot een overname lieten verleiden, hebben opvallend genoeg hetzelfde profiel. Het zijn meestal tweederangsclubs met een onmondige aanhang die naarstig op zoek zijn naar liquide middelen en bijgevolg vatbaar zijn voor de praatjes van gehaaide zakenlui. Het maakt van België een trefpunt voor investeerders die denken dat alles hier mogelijk is. ‘Het mag duidelijk zijn dat de overname van een Belgische club niet uit liefdadigheid gebeurt’, vat een makelaar de situatie samen. ‘Ze zijn allemaal aangetrokken door het brede gamma aan mogelijkheden dat de Belgische markt biedt.’

Geld van Bin Laden

De buitenlandse eigenaars van Belgische clubs zijn in allerlei sectoren actief: militaire kledij, luxehorloges, belastingvrije goederen, fastfood, porno, kalium of papieren zakdoekjes. Het lijkt wel een grootwarenhuis. Intussen kan niemand om de vaststelling heen dat je als club op elk moment opgekocht kunt worden. Een jaar geleden kocht prins Abdullah Bin Mosaad 50 procent van de Beerschotaandelen over. Het is een vorm van mede-eigenaarschap dat de kleinzoon van de stichter van Saudi-Arabië goed kent: sinds 2013 hokt hij met een andere partij samen bij Sheffield United, een roemruchte club die na twaalf jaar afwezigheid opnieuw haar opwachting maakt in de Premier League. Half mei, terwijl de mars richting de elitereeks van het Engelse voetbal was ingezet, moesten de Blades heel eventjes door het stof kruipen nadat The Daily Telegraph had onthuld dat er via prins Abdullah een lening van 3 miljoen pond was afgesloten met de familie van Osama Bin Laden. Niet dat ze daar in Antwerpen, of elders in ons land, van wakker lagen. Op 26 juni kwam prins Abdullah, die zijn fortuin onder andere vergaarde met de verkoop van wc-papier, handjes schudden met de spelersgroep en het bestuur van Beerschot.

Vadim Vasiljev, de vicevoorzitter van AS Monaco (rechts), poseert samen met voorzitter Frans Schotte van Cercle.
Vadim Vasiljev, de vicevoorzitter van AS Monaco (rechts), poseert samen met voorzitter Frans Schotte van Cercle.© BELGAIMAGE

Vijftig kilometer verderop vertrouwde het management van KVC Westerlo de sleutels van de club toe aan de Turkse investeerder Oktay Ercan. De zaak werd half juni beklonken door de baas van SUR International, een textielbedrijf dat legeruniformen vervaardigt voor het Soedanese en Qatarese leger. In januari 2017 mocht de vijftiger de lintjes knippen bij de inhuldiging van een nieuwe fabriek in Khartoem, zijn uitvalsbasis en het startpunt van zijn ratrace naar zijn eerste miljoenen. De minister van Buitenlandse Zaken van Qatar en de president van Soedan waren ook aanwezig bij die openingsceremonie.

Communiceren is blijkbaar niet de grootste kwaliteit van Ercan. Herman Wijnants, ex-voorzitter van Westerlo, wacht al een tijdje op een onderhoud met de Turkse mecenas. ‘Het voorzitterschap bij Westerlo is verleden tijd’, zegt Wijnants, die veertig jaar anciënniteit heeft bij de Parel van de Kempen. ‘Maar ik had meneer Ercan graag ontmoet. Hij had mij beloofd dat we elkaar in mei zouden zien, maar sinds april heb ik geen nieuws meer van hem. Op dit moment durf ik niets te ondernemen, want ik weet niet precies wat hij wil.’

Wim Van Hove, ex-collega van Wijnants, staat in voor het dagelijks beheer, maar langzamerhand begint Ercan, die bevriend is met tal van machtige oligarchen, zijn grip op de club te versterken. Terwijl de rubriek ‘organigram’ op de website al een tijdje plat ligt, werd met de benoeming van Hasan Cetinkaya tot vicevoorzitter in alle stilte een herstructurering doorgevoerd. De man die bijna tien jaar in het bestuur zat van Fenerbahçe, is zowat de boodschapper van Ercan en stelde iedereen meteen gerust: Westerlo moest zo snel mogelijk terugkeren naar 1A. Tegelijk zwoer hij dat Westerlo een familieclub zou blijven, waar de nadruk op de jeugdopleiding zou liggen. ‘Het verschil met vorig seizoen is groot’, zegt Christian Brüls, die zijn contract verlengde. ‘Ik voel dat de club bepaalde ambities heeft. Ik vertrok in 2011 en toen ik begin dit jaar terugkeerde, zag de infrastructuur er nog net hetzelfde uit. Nu werd er in korte tijd een nieuw trainingsveld aangelegd en werd de kleedkamer opgeknapt. Dat geeft aan dat ze het goed menen met club en spelers.’

Abdulah Bin Mosaad, de sterke man van Beerschot.
Abdulah Bin Mosaad, de sterke man van Beerschot.© BELGAIMAGE

Het is dus geen verrassing dat Westerlo zijn stage hield in het Turkse Bolu, de geboortestad van Ercan, dat halfweg tussen Istanbul en Ankara weggemoffeld is. En laat Ercan nu net de voorzitter zijn van de lokale voetbaltrots Boluspor. De club speelt in de Turkse tweede klasse en verloor op 9 juli een oefenmatch van Westerlo. In Soedan bezit Ercan een academie die hij draaiende zou kunnen houden door spelers naar ’t Kuipje te sturen en van hieruit zijn handel op te zetten. Het zou niemand verbazen mocht het plan van Ercan uiteindelijk daarop uitdraaien.

Belgische flexibiliteit

Udi Shochatovitch, de Israëliër die Lommel SK voor een symbolische euro overnam met de belofte om de schulden aan te zuiveren, heeft zijn intenties nooit verstopt. De Limburgse club zou als transitplaats dienen voor zijn spelers uit de Superstars Academy FC in Gambia. ‘Toen ik aankwam, hadden de mensen schrik dat ik twintig of dertig Afrikaanse spelers zou meenemen’, lacht Shochatovitch, die tevens de hondstrouwe advocaat is van de invloedrijke makelaar Pini Zahavi. ‘Uiteraard zal ik elk jaar een paar jongens laten overkomen, maar ik zal mij beperken tot de beste twee of drie van de lichting. Waarom zouden we het niet doen als ze ons op sportief vlak kunnen helpen?’

Door satellietclubs in België kunnen jonge niet-EU-spelers in België rijpen in de hoop dat ze een Europees paspoort te pakken krijgen.

Jacques Lichtenstein

België heeft een vrij soepel systeem wat betreft de aanwerving van buitenlandse spelers. In feite is er maar één beperking: op het scheidsrechtersblad moeten zes van de achttien spelers voetbalbelgen zijn. Volgens Jacques Lichtenstein, zaakwaarnemer van Thomas Meunier, bemiddelaar bij de overname van Roeselare door de Chinees Xiu Li Hawken en tussenpersoon bij de verkoop van Union aan de Engelsman Tony Bloom, zouden de beperkingen de andere kant moeten uitgaan. ‘Op Europees vlak is België veruit het meest flexibele land. Bij ons kun je zomaar tien Argentijnen of tien Senegalezen opstellen.’ Ter vergelijking: de Engelse FA legt de clubs waanzinnige voorwaarden op voor spelers van buiten de Europese Unie die in de Premier League willen voetballen. Om in aanmerking te komen voor een werkvergunning moet een potentiële nieuwkomer uitkomen voor een land dat in de top 70 staat op de FIFA-ranking. De speler moet de voorbije twee jaar bovendien aan 75 procent van de officiële interlands hebben deelgenomen. ‘Om die reden zoeken Engelse toppers naar satellietclubs in België’, aldus Lichtenstein. ‘Het laat hen toe om jonge niet-EU-spelers in België te laten rijpen in de hoop dat ze hier een Europees paspoort te pakken krijgen zodat ze in Engeland speelgerechtigd worden.’

Tony Bloom, de man die waakt over de belangen van Union.
Tony Bloom, de man die waakt over de belangen van Union.© BELGAIMAGE

Het resultaat kan tellen: Reading heeft een filiaal in Roeselare (dat binnenkort allicht in andere handen overgaat), Brighton zit bij Union, Leicester City in Leuven, Monaco leent spelers uit aan Cercle Brugge en Aspire gebruikt Eupen om een financiële meerwaarde te creëren bij zijn spelers. ‘België is een heel mooi platform. De bedragen die betaald worden voor spelers blijven maar oplopen’, zegt een makelaar. ‘Veel spelers zijn bijna gratis gekomen en nemen snel in waarde toe. Meer dan bij Franse of Spaanse clubs uit de kelder van het klassement.’

Door hun geld rechtstreeks in clubs te pompen en niet meer alleen in spelers te beleggen, hebben buitenlandse investeerders een middel gevonden om significante winsten te genereren. Wat voor hun voorgangers bijna een utopie was.

Reclamemannen

RolandDuchâtelet zit in het kamp van de non-believers. ‘Het is niet zo evident om geld te verdienen in het voetbal. Makelaars, spelers en trainers zijn de grote winnaars. Clubeigenaars verliezen geld.’ De Limburgse zakenman heeft zijn ultieme droom moeten opbergen. Niet zo heel lang geleden wilde hij met een netwerk van clubs een brug bouwen tussen België, Duitsland, Hongarije, Spanje en Engeland. Intussen heeft hij het harde voetbalmilieu bijna de rug toegekeerd. Vorige maand deed hij AD Alcorcón, een clubje uit de buitenwijken van Madrid, nog van de hand. In de zomer van 2017 had hij mentaal al afscheid genomen van STVV toen hij de Japanners van DMM.com 20 procent van de aandelen liet kopen. Om vijf maanden later de resterende 80 procent van zijn geliefde club af te staan. Via Stayen, waar een brasserie, een hotel met zicht op het veld en een shoppingcenter huizen, behoudt de uitgekookte ondernemer toch een voet tussen de deur. Duchâtelet was er dus even niet goed van toen de Vlaamse pers DMM.com-baas Keishi Kameyama afschilderde als de pornokoning van Japan. ‘Dat verhaal was pure onzin. Het typevoorbeeld van fake news. Kameyama verkoopt veel producten en hij biedt inderdaad dat soort diensten aan. Maar dat doen veel andere bedrijven ook.’

E-commercebedrijf DMM.com, nu ook shirtsponsor van de Kanaries, heeft tentakels in de wereld van de telefonie, onlineverkoop en 3D-print, maar het maakte in eigen land vooral furore met zijn uitgebreide video-on-demandcatalogus. Big boss Kameyama, die liever niet gefotografeerd wordt en gelinkt wordt aan de Yakuza, de gevreesde Japanse maffia, heeft zijn razendsnelle opkomst in de zakenwereld zelfs te danken aan video on demand. De successtory van de Rode Duivels, de Jupiler League die bekendstaat als een springplank naar een Europese topvijfcompetitie en de strategische ligging van België stimuleerden de stichter van DMM.com om zijn fortuin hier te investeren. Na een bezoek aan Excel Mouscron en Sporting Lokeren viel hij uiteindelijk voor de charmes van STVV en hij gaf Takayuki Tateishi, oud-speler en trainer van FC Tokio, de opdracht om STVV te runnen. Sinds de overname kreeg STVV er met FC Tokio, Oita Trinita en Fagiano Okayama drie Japanse zusterclubs bij. ‘In tegenstelling tot andere investeerders hebben wij zeker niet als doel om op korte termijn winst te maken’, zegt een werknemer van de Truiense club.

Oktay Ercan, een textielbaron in Westerlo.
Oktay Ercan, een textielbaron in Westerlo.© BELGAIMAGE

De verkoop van Takehiro Tomiyasu, die begin 2018 voor minder dan een miljoen werd gekocht en onlangs voor 8 miljoen verkocht werd aan Bologna, doet het tegendeel vermoeden. Tomiyasu is het eerste product van het DMM.com-businessmodel en Nguyen Cong Phuong moet de volgende worden in de rij. De transactie werd zorgvuldig voorbereid vanuit Vietnam en openbaar gemaakt tijdens een persconferentie in Ho Chi Minhstad die via de sociale media live gevolgd werd door duizenden voetbalfans. ‘Hij komt niet louter om op de foto te gaan met supporters, maar er moet natuurlijk rekening worden gehouden met het potentieel aan klanten die DMM kan bereiken’, klinkt het op Stayen.

De man die ‘de Vietnamese Messi‘ genoemd wordt, zal op het eerste gezicht de rol opnemen van reclamebord. Net als OHL-doelman Kawin Thamsatchanan, die bij zijn Belgisch debuut begin 2018 vanop afstand gevolgd werd door enkele duizenden Thaise freaks.

Indonesische belofte

Eind december vaardigde de licentiecommissie een transferverbod uit voor AFC Tubize, omdat het bestuur van de rood-gelen geen betalingsbewijs kon voorleggen voor de achterstallige lonen van zijn spelers, trainers en het personeel. Een dag voor het verstrijken van de transferdeadline werd het verbod opgeheven en kondigde het Koreaanse management van de club de komst aan van de grote Indonesische belofte Firza Andika. Tegelijk werd een sponsordeal bekendgemaakt met Northcliff. De 20-jarige Andika wacht nog altijd op zijn eerste speelminuten bij de club, die grote sportieve en financiële problemen kent.

Onze grootste acht clubs hebben een Belgische geldschieter. Dat maakt ons land wel bijzonder.

Pierre François

‘In België staan veel clubs te koop voor weinig geld, omdat de operationele verliezen zich opgestapeld hebben’, zegt Philippe Bormans, die in 2014 de jongste algemeen directeur van het land werd bij STVV. ‘Heel wat investeerders hebben hun tanden stukgebeten op Belgische clubs en waren daarna verplicht om alles weer door te verkopen. Ze dachten ten onrechte dat ze een titel konden winnen door het budget wat op te trekken.’

Onder het eigenaarschap van Tony Bloom kan Union uitpakken met een budget van ongeveer 8 miljoen euro en toch wordt het een heuse onderneming om weg te geraken uit 1B. De opmerkelijke campagne 2018/19 leverde het stamnummer 10 een bonus op van 300.000 euro bovenop een enveloppe van 80 miljoen euro die over de 24 profploegen verdeeld moet worden. Het bedrag is niet groot genoeg om zotte uitgaven te doen, maar het is wel voldoende om het gewicht van de ticketverkoop in de totale omzet te verlagen. In vergelijking met de buurlanden zijn de bedragen die omgaan in dat soort clubs, relatief klein. ‘De verkoop van spelers wordt op mondiaal vlak geregeld’, zegt een makelaar. ‘Omgekeerd wordt er bij de overname van een club enkel gekeken naar de tendensen op de nationale markt. Indien een speler toegang krijgt tot de internationale markt, dan is het bingo.’

KAS Eupen op trainingsstage in Qatar.
KAS Eupen op trainingsstage in Qatar.© BELGAIMAGE

50+1 regel

De lage werkgeversbijdragen, het minimumsalaris van 80.000 euro per jaar voor niet-EU-onderdanen (een fractie van wat in de omliggende landen gangbaar is), en het feit dat de meerwaarde bij de doorverkoop van een speler niet belast wordt, zijn doorslaggevende parameters voor internationale gelukzoekers om naar België te komen. Die argumenten waren valabel genoeg voor Shochatovitch, die een bestuurszetel heeft bij Maccabi Haïfa, om een pied-à-terre in Lommel te nemen. ‘Ik had in Portugal kunnen investeren. Het is een goede plek om je geld te investeren, maar je kunt daar onmogelijk honderd procent van de aandelen van een club bezitten.’

De Israëliër bestudeerde de structuren van OHL, Antwerp en Club Brugge en heeft kunnen vaststellen dat het bijzonder liberale Belgische systeem een vrijgeleide geeft aan clubeigenaars. De toekenning van een licentie is de verantwoordelijkheid van de voetbalbond en achteraf, wanneer de overname geofficialiseerd is, mag de Pro League de club aan een screening onderwerpen. Het wegwerken van dat euvel stond eind vorig seizoen op de agenda van de bestuursraad, maar het geeft wel aan dat de betrokken instanties het afgelopen jaar uitblonken in gemakzucht. ‘De Pro League heeft veel vooruitgang geboekt op dat vlak’, aldus Philippe Bormans. ‘Een club moet altijd kunnen aantonen wie de persoon is die zich schuilhoudt achter het bedrijf. De Pro League treedt zelfs strenger op dan de Nationale Bank.’

Ondertussen hebben makelaars zich omgeschoold tot tussenpersonen die de link moeten leggen tussen potentiële investeerders en clubs die te koop staan. Die nieuwe business blijkt winstgevend te zijn.

In Duitsland zorgt de 50+1-regel, waarbij 51 procent van de aandelen systematisch in handen moet blijven van de supporters, voor een extra buffer tegen de ongebreidelde expansiedrang van sommige clubleiders. Een systeem dat Duchâtelet catalogeert onder de noemer ‘absurd’. Niet het minst omdat hij moe werd van de volkswoede bij sommige van zijn ex-clubs. ‘Elke ondernemer maakt een analyse voor hij een overname bekrachtigt’, zegt Duchâtelet. ‘Het is evident dat de overname van een club met supporters die zich onmogelijk maken, moeilijker is dan een club met fatsoenlijke fans.’

In Virton is het de Luxemburgse zakenman Flavio Becca die zich de banbliksems van de aanhang op de hals haalde. De fervente volgers van Les Gaumais vrezen zelfs voor het verlies van hun identiteit nadat Becca zonder aarzeling de clubkleuren veranderde om zijn horloge- en energiedrankmerk beter te kunnen promoten. ‘Er is een goede reden waarom de clubs uit de top zes uit de handen van buitenlanders blijven’, zegt een makelaar. ‘In België is er geen supportersreservoir om twintig clubs te bevoorraden. De topclubs zijn dus interessant voor de belangrijkste Belgische investeerders. De andere clubs zijn in handen van lokale bedrijfsleiders en die zijn opgelucht wanneer een buitenlander aanklopt met miljoenen. In dat soort clubs heb je niet te maken met ontevreden supporters, want er komt niemand kijken.’

Belgische profclubs in buitenlandse handen: de supermarkt van het voetbal uitgelegd
Reageren op dit artikel kan u door een e-mail te sturen naar lezersbrieven@knack.be. Uw reactie wordt dan mogelijk meegenomen in het volgende nummer.

Partner Content