Een supportersopstand, het stadionbezoek dat fors terugloopt en supportersclubs die vechten om erbij te kunnen zijn op verplaatsing. Een tocht door de catacomben van de Anderlechtse supporterswereld.
‘Jullie hebben een 21 jaar oud record gebroken. Er resten jullie nog 8 matchen om ons 55 jaar oude record niet kapot te maken.’ De smeekbedes van Mauves Army, de ultra’s van Anderlecht, voor aanvang van de match tegen Antwerp haalden niets uit. Behoudens een mirakel zal Anderlecht komend seizoen Europa niet in gaan. De volksopstand na de nederlaag tegen de Great Old – volgens insiders gecoördineerd door wat overblijft van de hooligans van Brussels Casual Service (BCS) – kon gerust gecatalogeerd worden onder de noemer spontane explosie van opgekropte woede. Is daar, te midden van die minirevolutie, het plan ontstaan om op Sclessin een guerrilla-actie te organiseren en het seizoen van Anderlecht helemaal aan flarden te schieten?
Velen binnen de supportersverenigingen van Anderlecht geloven dat de uitspattingen in Luik met voorbedachten rade zijn gebeurd.
Veel actoren binnen de supportersverenigingen van Anderlecht geloven dat de uitspattingen in Luik op zijn minst met voorbedachten rade zijn gebeurd. Met de stilzwijgende samenwerking of minstens met medeweten van enkele stewards, zo wordt beweerd. De 34 stewards die het moesten opnemen tegen een legertje van 1300 fans, gewapend met pyrotechnisch materiaal verstopt ter hoogte van hun geslachtsdelen, waren hoe dan ook kansloos. Ze waren kennelijk ook niet voorbereid op een eventuele rebellie. Onderweg naar Luik dachten de mannen en vrouwen in oranje hesjes dat er hoogstens een sit-in gehouden zou worden om de spelersbus van paars-wit na de match te blokkeren. Kort na het begin van de relletjes op het bezoekende parkeerterrein zag Christelle Boucar, hoofdverantwoordelijke van de stewards, zich echter genoodzaakt om haar manschappen terug te trekken.
Aangezien leden van de BCS vooral hun vuisten gebruiken om hun standpunt duidelijk te maken, werd werd er vrijdag met een beschuldigende vinger naar Mauves Army gewezen. De omschrijving van de daders, jonge gastjes van rond de twintig jaar, komt overeen met het profiel van de groepering. ‘Dit kan geen toeval zijn. Die gasten waren maar om één reden naar Luik afgezakt’, aldus de voorzitter van een Franstalige supportersclub. ‘Volgens de actievoerders was er nood aan een shocktherapie. Er was geen betere locatie dan het stadion van de aartsvijand om hun plan uit te voeren. En ze hebben hun doel bereikt. Heel Europa spreekt erover.’
Voor Michael Verschueren was dat de aanleiding om zijn eigen supporters op te jagen. Hij legde voor de camera’s van PlaySports de fout voor het stukgelopen seizoen en het missen van Europees voetbal net niet bij de supporters. ‘Ik begrijp dat je als fan teleurgesteld kunt zijn, maar dit… We probeerden alles te doen om nog vierde te worden, maar nu nemen bepaalde supporters dat af. Iedereen werkt hard om er iets van te maken. Ook de voorzitter. Men spreekt soms van een stijlbreuk, maar op deze manier verliezen is imagogewijs ook een breuk met het verleden. We moeten dringend de rangen sluiten en de geslagen wonden proberen te helen.’
Een dag later sprak Verschueren junior al verzoenende taal. Hij toonde zelfs begrip voor het ongenoegen van de fans. Maar het was niet de eerste keer dat hij zich verslikte in zijn communicatie. Na de schermutselingen tegen Antwerp reageerde hij nog opvallend laconiek op de verzuchtingen van zijn fans. ‘Het zijn begrijpelijke frustraties, die zich het hele seizoen hebben opgestapeld’, vertelde Verschueren aan VTM. ‘Dat ze ‘ Coucke buiten’ riepen? Dat zijn emotionele reacties. We moeten dat niet te veel uitvergroten. Als we over een aantal weken goed spelen, zal de sfeer al anders zijn. Soms moet je een diepe crisis kennen om zaken fundamenteel te veranderen.’
ROUWPROCES
De verklaringen van Verschueren tonen aan dat het Brusselse management de desillusies van de eigen aanhang zwaar onderschat en dat ze niet weten wat er leeft binnen de enorm heterogene supportersgemeenschap van Anderlecht. Het bestuur mag vooral blij zijn dat de harde kern zich koest heeft gehouden sinds de overname door Marc Coucke. Het is nog maar zes jaar geleden dat een open training op Neerpede verstoord werd door de harde kern omdat de ploeg na een 5 op 18 één schamel puntje minder telde dan koploper Zulte Waregem. Voorzitter Roger Vanden Stock moest toen met de hulp van Cheikou Kouyaté, Dieumerci Mbokani en Silvio Proto de boel kalmeren. In vergelijking met toen gedroeg het Anderlechtpubliek zich de voorbije maanden als makke lammeren. Maar één vonk was voldoende om de boel te doen ontploffen. Na de dramatische start van de play-offs hebben de supporters allang geen boodschap meer aan de zoveelste ontboezeming van Fred Rutten of spelers die hun spijt betuigen voor hun afgrijselijke prestatie. Ze storen zich mateloos aan het gedrag van de spelers, die niet lijken te beseffen dat ze het shirt van het ‘instituut’ Anderlecht dragen. Dat Ivan Obradovic volgens enkele tientallen getuigen met een grijns over het veld liep tijdens de ereronde na de match tegen Antwerp, kan op weinig begrip rekenen. Op Sclessin werden dus vooral de spelers geviseerd. Via de Fanboard, het overkoepelende orgaan van de supportersclubs, hebben ze hun voornaamste eis bekendgemaakt: een gesprek met de leiders van de kleedkamer. Het bestuur hebben ze al enkele keren ontmoet en nu willen ze verantwoording krijgen van Sven Kums en co. ‘ Yari Verschaeren buiten beschouwing gelaten, mogen ze wat mij betreft alle spelers die tegen Standard op het veld stonden vervangen door jeugdspelers’, aldus een hooggeplaatste pief binnen het supportersbestel van Anderlecht. ‘Voor die jongens zouden we na elke nederlaag wel blijven applaudisseren.’
Dat de revolte van de supporters zolang op zich liet wachten, heeft vooral te maken met het personage Coucke. De gemiddelde fan was allang blij dat er geen Chinees of Rus in het Vanden Stockstadion was neergestreken. Een deel van de supporters werd in slaap gewiegd door de beloftes en het enthousiasme van de flamboyante zakenman. De andere helft zat volop in de ontkenningsfase, in de psychologie de eerste stap in het rouwproces. Ze probeerden zichzelf ervan te overtuigen dat het probleem tijdelijk was en dat het goed zou komen. Tot ze het businessplan van Coucke ontdekten. De gratis popcorn moest de pijn verzachten van enkele onpopulaire maatregelen. Zo werd de prijs van de drank in het stadion verhoogd en wilde hij de supporters een volledige matchexperience aanbieden binnen de muren van de arena. Als onderdeel van dat plan moesten alle frietbarakken in de onmiddellijke omgeving van het Astridpark verdwijnen, maar de gemeente volgde Coucke niet.
Het teruglopende stadionbezoek op Anderlecht heeft zijn wortels in de verbouwingen van het Vanden Stockstadion in 2012.
Volgens Verschueren zal de reconstructie van Anderlecht één tot twee jaar duren en in dat tijdsbestek zal het bestuur opnieuw de banden moeten aanhalen met zijn aanhang. Op Anderlecht is de supporter geen koning, zo valt te horen in diverse kringen. Er zijn supportersclubs die ondanks tal van aanvragen al jaren geen spelers meer over de vloer krijgen. Het voornemen van de directie om het bezoek aan een supportersclub contractueel vast te leggen, liep op niets uit. Het was ook geen teken van good governance dat de club de aanstelling van een nieuwe Supporter Liason Officer (SLO), de persoon die de link vormt tussen supporters en bestuur, voor zich uitschoof. De invulling van die functie wordt nochtans verplicht door UEFA. Eric Deboeck, de vorige SLO, stapte na jaren trouwe dienst ontgoocheld op, omdat hij geen feedback meer kreeg van bovenaf en nergens meer bij betrokken werd. De opeenstapeling van dat soort zaken heeft de kloof tussen de supporters, die zich misbegrepen voelen, en de club alleen maar groter gemaakt.
TRADITIONEEL PUBLIEK
Is het dan verwonderlijk dat fans die een seizoenskaart gekocht hebben het Constant Vanden Stockstadion massaal links laten liggen? De tegenvallende sportieve resultaten en de existentiële crisis waar de club al jaren mee worstelt, beginnen hun tol te eisen. Het aantal abonnees dat niet komt opdagen, is in het laatste anderhalf jaar zelfs exponentieel gestegen. Voor Nieuwjaar waren er wedstrijden waar slechts 15.000 abonnementhouders op afkwamen en de cijfers van de afgelopen maanden zijn nog dramatischer. Daar komt bij dat de verkoop van de zogenaamde KMO-zone, een project dat Coucke dit seizoen lanceerde, totaal niet aanslaat. Een kleine vijftig procent van de 800 plaatsen werd verkocht. Omdat het zicht op het veld uitstekend is, gingen die zitplaatsen vroeger als eerste de deur uit. Dat soort zaken werd meermaals intern aangekaart door het personeel van de dienst ticketing, maar telkens werd er verwezen naar het systeem waarbij abonnees hun plaats tijdelijk kunnen afstaan in ruil voor een vergoeding. De procedure voor de koper is echter zo complex dat er per match slechts een honderdtal abonnementen een afnemer vond. Ruim onvoldoende om de afwezigheid van een paar duizend abonnees te camoufleren.
Het supportersbestand is ongeveer intact gebleven, de belangstelling is al jaren tanende. Een ex-werknemer van Anderlecht, die tientallen jaren op de club heeft rondgelopen, schetst de situatie met een boutade: ‘Mocht Anderlecht ooit naar tweede klasse zakken, dan komt er geen kat meer kijken.’ Michou, cafébazin van het overbekende La Coupe, stelt het scherper: ‘Laat het bestuur maar dromen van een nieuw stadion of een uitbreiding van het Astridpark. Waarvoor eigenlijk? Waar zijn die duizenden supporters naartoe? Die zitten op zondag allemaal in hun zetel. Omdat het spektakel op Anderlecht tegenvalt en de ziel van de club aan het verdwijnen is.’
Het teruglopende stadionbezoek op Anderlecht heeft zijn wortels in de verbouwingen van het Vanden Stockstadion in 2012. Om veiligheidsredenen en door de omvorming van de eretribune tot een viptribune werd de capaciteit teruggebracht van 25.000 naar iets minder dan 21.000 plaatsen. Van de 20.000 abonnees die paars-wit oorspronkelijk had, blijven er vandaag een goede driekwart over. Een pak mensen is afgehaakt omdat ze hun zitje moesten afgeven. ‘Anderlecht heeft een vrij traditioneel publiek, dat nu geconfronteerd wordt met een nieuwe club’, zegt Johan Ceuppens, van december 2011 tot april 2016 Head of Ticketing op Anderlecht. ‘Maar er is al jaren niet genoeg plaats om nieuwe mensen aan te trekken.’
Volgens Herman Van Holsbeeck had de club geen andere keuze dan het stadion te renoveren en een deel van de gewone zitplaatsen op te offeren ten voordele van de meer bemiddelde supporter. ‘Er was vanuit de bedrijvenwereld veel vraag naar vipplaatsen’, aldus Van Holsbeeck. ‘Die plaatsen verkochten als zoete broodjes. En dat ging helaas ten koste van de gewone fan. Meer businessvolk aantrekken was de enige oplossing om in hetzelfde stadion meer inkomsten te genereren.’
Die beslissing had wel verstrekkende gevolgen voor de toeschouwersaantallen. Welingelichte bronnen beweren dat het bestuur de draagwijdte van de capaciteitsvermindering schromelijk heeft onderschat. Met de juiste diagnose hadden ze de renovatiewerken wellicht niet uitgevoerd. Uit die periode dateert ook de richtlijn om geen cijfers meer te geven over de abonnementenverkoop. De afname was zo drastisch dat het bestuur schrik had voor de impact in de media, mochten de cijfers uitkomen.
BURGERLIJKE ONGEHOORZAAMHEID
De leegstand in het Vanden Stockstadion staat in schril contrast met de volksverhuizingen wanneer Anderlecht buitenshuis speelt. In de reguliere competitie werd RSCA aangemoedigd door gemiddeld 989 supporters en daarmee staat het op de tweede plaats, na Club Brugge en zijn 1336 uitsupporters. Al wordt het gemiddelde van de Bruggelingen fel omhoog getrokken dankzij de ‘uitmatch’ op Cercle, toen 6229 supporters van blauw-zwart present tekenden. Zonder die match is Anderlecht de ploeg die op verplaatsing het meeste volk op de been brengt. De halfslachtige resultaten hebben blijkbaar geen invloed op de bezettingsgraad van het bezoekersvak. De meest fanatieke supporters zijn nog altijd bereid om 30 tot 60 euro te dokken voor een verplaatsing naar Eupen of Oostende. De anciens die de Europese successen nog hebben meegemaakt en de vips die zich elke thuiswedstrijd comfortabel in hun lederen zetel nestelen, blijven wijselijk thuis. ‘Het thuis- en uitpubliek van Anderlecht is anders samengesteld’, weet Ivan Boelens, voorzitter van De Gentse Verstandhouding. ‘Veel abonnees doen geen moeite om zich te verplaatsen. Omgekeerd zijn er supporters die niet geïnteresseerd zijn in de thuismachten en alleen de uitwedstrijden willen bijwonen.’
Er wordt letterlijk jacht gemaakt op kaarten voor de uitwedstrijden van Anderlecht.
Door de incidenten in Luik zit bij de Brusselse aanhangers de schrik erin dat ze straks een uitgaansverbod krijgen. Veel supporters hebben al langer het gevoel dat ze niet welkom zijn in bepaalde steden en dat ze bewust geviseerd wordt door de veiligheidsdiensten. Volgens liefhebbers van complottheorieën heeft dat maar één doel: het aantal bezoekende supporters van Anderlecht zoveel mogelijk terugdringen. De naakte cijfers geven echter aan dat er geen sprake is van een boycot tegen de diehards van Anderlecht – alleen op Eupen, Waasland-Beveren, Club Brugge en Cercle Brugge kregen ze aanzienlijk minder tickets dan sommige andere topclubs. Er zijn zelfs gesprekken aan de gang tussen Anderlecht en Club Brugge om vanaf volgend seizoen in Jan Breydel en in het Vanden Stockstadion 1000 bezoekers toe te laten. Toestanden zoals in Eupen en Cercle Brugge, waar Anderlecht respectievelijk 757 en 635 kaarten kreeg terwijl het stadion slechts voor een derde gevuld was, doen de frustratie wel toenemen. Om te protesteren tegen die behandeling hield Mauves Army onder meer prikacties in de stadions van Kortrijk, Eupen, Waasland-Beveren, Cercle Brugge en Oostende door tientallen tickets op te kopen in de thuisvakken en hun aanwezigheid discreet kenbaar te maken. Een vorm van burgerlijke ongehoorzaamheid die ze niet van vandaag op morgen zullen stopzetten. ‘De kern van het probleem is simpel: de bezoekersvakken worden elk jaar kleiner. Nog niet zo lang geleden waren we op verplaatsing met 1300 tot 1400, nu is dat gezakt naar 1000’, klinkt het bij Mauves Army. ‘De burgemeesters denken: hoe minder bezoekende supporters, hoe minder werk. Als voetbal een volkssport wil blijven, dan moeten we bepaalde overheidsmaatregelen aanvallen. De brieven en boetes van het IBZ ( Federale Overheidsdienst Binnenlandse Zaken, nvdr) nemen we erbij.’
ZWENDEL IN TICKETS
Bij Mauves Army en kleinere supportersclubs ligt de verdeelsleutel die Anderlecht hanteert voor de uitreiking van de tickets ook al jaren onder vuur. Aan de hand van een aantal criteria (de grootte van de supportersclub, de hoeveelheid tickets die de voorbije jaren effectief werd opgenomen, het gedrag van de leden, het nakomen van de administratieve verplichtingen) werd een algoritme ontwikkeld om voor elke supportersclub een percentage vast te leggen. Zo hebben de grootste clubs, zoals De Gentse Verstandhouding (Gent), De Globe-Shotters (Okegem) en Magic Mauves (Kapelle-op-den-Bos), recht op ongeveer 4,5 procent van het totaal aantal plaatsen. Kleinere verenigingen of clubs die er recent zijn bijgekomen, moeten rondkomen met 1 procent of minder. Mauves Army, door de andere clubs gezien als een rebelse bende die de gevestigde orde wil omverwerpen, stelde onlangs voor om elke groep hetzelfde aantal tickets toe te kennen, maar dat werd radicaal afgewezen. De grote spelers zijn bereid om toegevingen te doen, maar niet in die mate dat ze tot de helft van hun quota zouden verliezen. De schaarste is echter zo groot geworden dat er een oorlogje woedt tussen de verschillende clans. Er wordt letterlijk jacht gemaakt op kaarten. Met als pervers neveneffect dat er een parallel circuit is ontstaan waar toegangsbewijzen verhandeld worden. Kaarten worden opgenomen en overschotten worden vervolgens doorverkocht aan andere supportersclubs. ‘Officieel mag het niet, maar het gebeurt toch’, zegt de voorzitter van een supportersclub uit het oosten van het land. ‘Ik weet dat er clubs zijn die aan hun leden zodanig veel vragen voor de busreis en het wedstrijdticket dat ze er veel winst op maken.’
Er doen al jaren hardnekkige geruchten de ronde dat kaarten aan woekerprijzen versjacherd worden. Bij Anderlecht willen ze dat niet zomaar bevestigen, maar ze zijn op de hoogte dat er gegoocheld wordt met tickets. In hun wekelijkse e-mails, gericht aan de voorzitters van alle supportersclubs, wordt zelfs expliciet vermeld dat de handel in tickets verboden is. ‘Er is inderdaad een zwarte markt voor tickets voor de uitmatchen’, bevestigt een insider. ‘Om dat tegen te gaan worden er steekproeven gehoud en op bussen om na te gaan wie daadwerkelijk op de bus zit. Maar je kunt onmogelijk bij elke uitwedstrijd de namen van duizend mensen controleren. Eén ding staat vast: het is ieder voor zich. De supportersclubs hebben een winstmodel opgezet om te blijven bestaan. Het is hun enige overlevingskans.’
Terugval in eigen huis, populair op verplaatsing
Anderlecht kende de afgelopen jaren een terugval van de toeschouwersaantallen in het Constant Vanden Stockstadion. Op verplaatsing wordt de club nog altijd massaal gevolgd. Een overzicht.
* De cijfers voor de verplaatsingen zijn afkomstig van de Pro League en verschillen lichtjes van de cijfers afkomstig van de supportersclubs van Anderlecht.
** Zowel op Club Brugge als op Cercle Brugge werd het bezoekersvak met 1500 plaatsen gehalveerd.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
