Kan een BeNeLiga nieuwe horizonten openen voor het clubvoetbal in de lage landen? Bart Verhaeghe gooide het opnieuw op tafel, gesteund door economische studies en de topclubs in de beide landen. Maar het is niet voor de korte termijn, waarschuwt iedereen.
‘Het management vraagt tenslotte dat de lopende studies en consultaties rond de BeNeLiga dit proces niet beschadigen, maar houdt tezelfdertijd bij het doorlopen van deze procedure rekening met deze mogelijkheid.’
Een clubleider vorige week aan de telefoon. Hij citeerde uit het verslag van de algemene vergadering van de Pro League van 12 september 2019. Daarop waren alle profclubs aanwezig, meende hij te kunnen afleiden uit de deelnemerslijst. Behalve Club Brugge, dat de dag voordien in Knokke zijn oefencomplex officieel opende en op die vergadering in Brussel een volmacht gaf aan Bruno Venanzi, de voorzitter van Standard.
Uit die nota blijkt dat elke club wist van de onderzoeken naar de haalbaarheid van zo’n competitie. Uit de lucht kon vorige week dus niemand vallen, toen Bart Verhaeghe de BeNeLiga aankaartte in een gesprek met Le Monde.
Een aandachtig volger van de gebeurtenissen kon deze timing ook voorspellen. Op 31 mei stond immers op de website van het Nederlandse Voetbal International het volgende bericht:
‘Achter de schermen is oriënterend gesproken over een Belgisch-Nederlandse voetbalcompetitie. Dinsdag is in het Philips Stadion een vergadering geweest met tien clubs en de Nederlandse en Belgische voetbalbond. Bij het overleg waren vertegenwoordigers aanwezig van Ajax, PSV, Feyenoord, AZ, Vitesse, FC Utrecht, Club Brugge, Standard Luik, Anderlecht en KRC Genk. KAA Gent was verhinderd. Voor het eerst waren ook de bonden aanwezig ( opmerkelijk want in het verleden was de KBVB een notoir tegenstander van de BeNeLiga, nvdr) nadat een aantal clubs eerder al om tafel had gezeten voor verkennende gesprekken. Het overleg over een gezamenlijke competitie is gestart tegen de achtergrond van de hervormingen in de Europese competities. De Nederlandse en Belgische clubs willen onderzoeken in hoeverre ze competitiever zouden worden door het bundelen van de krachten en ook welke slag ze financieel zouden kunnen maken, bijvoorbeeld door het afsluiten van een gezamenlijk tv-contract. Het project bevindt zich nog in de beginfase. Doel is nu om eerst een haalbaarheidsstudie te laten doen.’
Voor ons zou het wegvallen van de topaffiches tegen Anderlecht en Standard heel erg zijn, maar ik wil meedenken over de vraag hoe we het Belgisch voetbal als product beter maken.’ Christoph Henkel, KAS Eupen
Op 17 juli verschijnt een vervolgstuk: ‘In het verleden zijn al vaak proefballonnen opgelaten over een BeNeLiga. Nu is voor het eerst ook een concrete stap gezet. Elf betrokken clubs en beide nationale bonden hebben tijdens een vergadering in Eindhoven aan adviesbureau Deloitte de opdracht gegeven voor een eerste verkenning. Daarbij gaat het puur om het in kaart brengen van de commercie. Het sportieve gedeelte wordt nog buiten beschouwing gelaten. Deloitte werd gekozen na een presentatie van meerdere bureaus tijdens een bijeenkomst met de top zes van Nederland en de top vijf van België. Een gezamenlijk bekertoernooi wordt niet onderzocht. In oktober moet Deloitte de resultaten presenteren.’
We zijn nu eind oktober, de studie is gepresenteerd (vorige vrijdag, opnieuw in het Philips Stadion) en kreeg groen licht voor een vervolgopdracht. De cijfers die op tafel kwamen bleken immers nog beter dan vooraf bleek uit interne denkoefeningen bij de topclubs. De gesprekken kunnen verder.
Reacties
Toen dit blad de clubleiders uit 1A polste naar hun reactie, noteerden we off the record kritiek op Bart Verhaeghe. Dat dit lekken aan Le Monde – eentje noemde het zelfs ‘dreigen’ met de BeNeLiga – paste in een poging om druk te zetten op het komende mediacontract en dus eigenlijk zou getuigen van een kortetermijnvisie. De topclubs willen straks een groter deel van de koek, net nu de kleinere clubs het steeds moeilijker hebben. De noodkreet van KV Oostende is alom bekend, Waasland-Beveren heeft het ook niet breed, maar ook bij een populaire en sportief uitstekende club als KV Mechelen, dat fors verbouwde om de enorme achterban een moderne accommodatie te geven, moeten ze iedere cent voorzichtig besteden.
Dirk Huyck, voorzitter van Waasland-Beveren, was duidelijk in zijn reactie: ‘Ik zal je niet verrassen: we zijn ronduit tegen zo’n BeNeLiga en gaan ons met de K11 daar sterk tegen verzetten. Wij hebben het al lastig en dit wordt de dood van de kleinere clubs, als we geen topwedstrijden meer hebben. Hier kunnen ze mij niet van het nut overtuigen. Er is wel nog geen algemeen standpunt bepaald, maar ik denk dat geen enkel kleintje voor kan zijn.’
Marc Vanmaele (Cercle Brugge) is al even duidelijk. ‘Waar wij het om te beginnen enorm lastig mee hebben, is de dubbele agenda waarmee er in de profliga opnieuw gewerkt wordt. Enerzijds wordt ons op een bepaalde vergadering gezegd: ‘Kijk, dat is de nieuwe competitieformat voor de Pro League voor de komende jaren.’ En één week later moeten we horen dat de G5 aan het vergaderen zijn voor een BeNeLiga. Met die dubbele agenda zijn we helemaal niet gelukkig. Wij zijn absoluut niet voor. Je ondergraaft heel je eigen competitie en heel het Europese systeem. Dan zou je in België met de zestien andere profploegen in een soort tweede klasse zitten. Ik denk dat 24 profclubs in België niet langer houdbaar is. Je moet gaan naar 18 professionele ploegen, maximaal 20, en daar moet je dan een mooi, evenwichtig competitieformat van maken.’
Op die golflengte zit ook Christoph Henkel, algemeen en sportief directeur KAS Eupen. Die was onlangs nog op een meeting in Londen, waar meer dan 200 clubs uit Europa samenzaten om over de toekomst van het voetbal te praten. Henkel: ‘De belangrijkste conclusie van de ruime meerderheid daar was dat de nationale eigen competitie het belangrijkste is voor de fan en voor de voetbalmarkt. De fans moeten zich in de competitie herkennen. Een tweede conclusie was dat gezamenlijk overleg over de inkomsten voor de hele liga een pluspunt zou zijn. Op dat vlak scoort het Belgisch profvoetbal heel slecht. De centrale marketing voor de liga, de hele competitie, is hier erg slecht. Er zijn amper grote sponsors van de liga. Daar is meer mee te doen. Op die manier kan je ook de inkomsten voor de clubs gevoelig verhogen.’
Henkel hoopt dat de grote clubs met deze denkpiste niet alleen aan hun eigen inkomsten denken – ‘wat vaak het geval is’ – maar aan het algemeen belang: worden alle clubs beter van zo’n verandering? Henkel: ‘Voor ons zou het wegvallen van de topaffiches tegen Anderlecht en Standard heel erg zijn. Maar ik wil best meedenken over die belangrijke vraag: hoe kunnen we met zijn allen het Belgisch voetbal als product beter maken, sportief, qua marketing en inkomsten?’
Matthias Leterme, algemeen manager van KV Kortrijk, surft ook mee op die golf. Hij wil dat er intern overleg komt, met alle profligaclubs. ‘Wij denken meer in de richting van een Belgische competitie met 20 ploegen, rechttoe rechtaan. Voor ons is de BeNeLiga geen piste.’
Maar dat Bart Verhaeghe hier soloslim speelt… Neen. De hele G5 zit op zijn lijn, en ook de bond was er. Dat die dezer dagen wordt gerund door een voorzitter uit de profsectie ( Mehdi Bayat) verklaart voor een stuk de koerswijziging tegenover vroeger. Op Antwerp zijn ze duidelijk: Verhaeghe denkt drie jaar vooruit, die is niet bezig met die paar procentjes winst op de korte termijn. Hij denkt aan zijn 500 tot 600 businessmensen en hoe hij die op de Nederlandse markt kan krijgen. Aan schaalvergroting dus, en hoe je van een markt van 11 miljoen mensen kan gaan naar eentje van 30 miljoen. Sportief steekt hij bovendien zijn nek uit. In België is Club Brugge een van de zekerheden aan de top, één op twee jaar Champions League is waarschijnlijk. In een BeNeLeague is dat veel minder zeker, tenzij Ajax het eens laat schieten.
Dieter Penninckx, hoofdaandeelhouder van KV Mechelen, kan hem daarin volgen als zakenman op zoek naar schaalvergroting – hij deed net zelf een overname in het buitenland: ‘De sterkte van Bart is om dit op de agenda te zetten. Hij is een voortrekker, die aftoetst bij de andere groten. Hij kijkt verder vooruit en er zijn dingen aan het veranderen.’ Het zijn de grote clubs die de boel in gang hebben gezet, maar iedereen zal straks het debat mee kunnen voeren, zegt hij. ‘Niemand krijgt graag iets op zijn bord dat hij alleen moet doorslikken. Er zijn pro kanten aan, maar we moeten voor zij die niet mee kunnen ook een kerkhofscenario vermijden, zoals we dat de dag van vandaag in 1B kennen. Het belangrijkste is in mijn ogen dat profvoetbal een leefbare activiteit blijft voor álle clubs, niet op Belgisch niveau gereduceerd tot zes, acht of tien ploegen. Dan verwijs ik naar 1B vandaag, waar wij ook ervaring mee hebben. Het kan geen gesloten systeem zijn, wie niet in de hoogste reeks speelt, moet voldoende aandacht, middelen en tijd krijgen.’
Wij hebben het enorm lastig met de dubbele agenda waarmee er in de profliga weer gewerkt wordt.’ Marc Vanmaele, Cercle Brugge
Vragen
De BeNeLeague als schaalvergrotende oplossing, het is zoals het zeer oude monster van Loch Ness: vaak onderwerp van conversatie, nog nooit gespot, tenzij in het vrouwenvoetbal (geen succes vanwege de te grote niveauverschillen tussen de twee landen) of het handbal. Het idee heeft vele vaders. Er zijn journalisten die zich erop voorstaan, er is Michel Verschueren die het al in de jaren negentig lanceerde samen met oud-PSV-voorzitter Harry van Raaij. Die pikte het idee zelf al op bij een van zijn voorgangers, Jacques Ruts, die met de Eindhovenaren in 1988 nog de ECI won, maar de bui toen al zag hangen. En hij had het misschien zelfs van een heel oude studie: de Brusselse historicus Kurt Deswert heeft al weet van eentje uit 1949 waarin werd gesproken over een duocompetitie in beide landen. Zelfs lang voor er van profvoetbal sprake was, dacht men al dat de toekomst lag in het bundelen van krachten.
Om de zoveel jaar komt een en ander op tafel. Lang, zo herinnert Luciano D’Onofrio zich, waren de Nederlanders tegen en was het enthousiasme groter aan Belgische kant. In 2012 wierp Roland Duchâtelet het op, maar toen stonden de Nederlanders nog zevende op de Europese clubranking en de Belgen elfde. Inmiddels is die ranking plusminus omgekeerd.
Vaak duikt het dossier op na hervormingen van de Europese bekers. Halverwege de jaren negentig als reactie op de nieuwe Champions League (en vooral de intrede van de betaalzenders in de sporteconomie). Vervolgens geregeld om de paar jaar, nu duidelijk is dat zowel Nederland als België opleidingscompetities geworden zijn . In 2017 reageerden PSV en Ajax al hard toen bleek dat vooral de grote landen baat hadden bij de vernieuwingen in de Europese bekers.
Dat Verhaeghe het dossier nog eens in de openbaarheid gooit en Charleroi in 2024 zijn nieuwe stadion wil betrekken, is geen toeval. Het is investeren of verder afglijden. UEFA overweegt immers vanaf die datum één grote Europese liga met drie divisies in te voeren. Er zou dan een systeem komen met promotie/degradatie tussen Europese toernooien en Champions Leaguedeelname hoeft niet langer te worden afgedwongen via de nationale competities. Die komen daardoor verder onder druk.
Schaalvergroting is dus aan de orde om investeringen in spelers en infrastructuur – clubs zijn nv’s met zakenlui aan de top – te beschermen. Diverse economen bogen zich al over een theoretisch model, daarvoor had de G5 Deloitte niet nodig. Sporteconoom Thomas Peeters, verbonden aan de Rotterdamse Erasmus School of Economics, presenteerde een paar jaar geleden al zijn studie rond de vraag: is een BeNeLiga economisch zinvol?
Ja, was de conclusie. Zijn cijfers zijn inmiddels wat gedateerd, maar uit zijn tabellen blijkt hoe de achterstand van clubs uit landen als België of Nederland steeds groter wordt. Eén plus één is in economie niet altijd twee. Het is niet zo dat een BeNeLiga direct een verdubbeling van de omzet zal opleveren of eentje van het tv-contract. Volgens Peeters zal de omzet echter wel substantieel stijgen. Zinvol is het samengaan alleszins, streefcijfer is om van de BeNeLiga de zesde grote competitie van Europa te maken, na de Big Five (Engeland, Spanje, Duitsland, Frankrijk en Italië). Portugal, Rusland en Turkije moeten we achter ons kunnen houden, denkt de G5.
Peeters deed ook al een denkoefening rond het aantal deelnemers. Verhaeghe stelde in Le Monde dat hij uitging van tien Nederlandse en acht Belgische ploegen. Peeters schuift in zijn studie negen Belgische kandidaten naar voren: Anderlecht, Antwerp, Charleroi, Standard, Club Brugge, KAA Gent, KRC Genk, KV Mechelen en Zulte Waregem. Eentje moet dan sneuvelen. Aan Nederlandse kant zag Peeters deze mogelijkheden: naast de zes die de voorbije keren al aan tafel zaten (Ajax, Feyenoord, AZ, PSV, Utrecht en Vitesse) ook FC Twente, FC Groningen, ADO, Willem II en NEC (inmiddels wel in de eerste divisie en bovenin weg).
Eddy Cordier, CEO van Zulte Waregem: ‘Ik kan hier geen standpunt over innemen. Ik viel zelfs uit de lucht toen ik las dat Zulte Waregem bij de acht Belgische clubs gerekend wordt. Daar heb ik niets over gehoord, omdat wij niet bij de onderhandelingen betrokken zijn. Ik kan dus niet eens zeggen of het voor Zulte Waregem een goede zaak zou zijn. Op dit moment zijn er zo veel onbeantwoorde vragen. Wat met de Europese tickets? De tv-gelden? Wat met de andere Belgisch clubs die ernaast vallen? Zal de UEFA dit goedkeuren? Zijn de Nederlandse clubs daar wel mee akkoord?’
Matthias Leterme, algemeen manager van KV Kortrijk, heeft nog meer vragen. ‘Kan er gestegen en gezakt worden? Binnen welk kader zal dat gebeuren, want Belgische clubs hebben bepaalde voordelen en ook Nederlandse clubs hebben die. Ik vind het heel moeilijk om een competitie te organiseren met clubs waarvoor bijvoorbeeld de regels voor niet-EU-spelers flexibeler zijn in België dan in Nederland.’
Brexit
Dat zo’n nieuwe competitie er snel kan komen, zoals Bart Verhaeghe in Le Monde stelde, lijkt dus weinig waarschijnlijk. Alles ligt nu wel in de openbaarheid. Dat vergemakkelijkt de discussie niet – voor- en tegenstanders zetten de hakken in het zand.
Ivan De Witte, voorzitter van KAA Gent: ‘Schaalvergroting is een van de absolute musts om op Europees niveau stand te kunnen houden. Ik ben dus pro, maar het is een idee dat alleen maar kans heeft als ook de uitvoeringsmodaliteiten bekend en goedgekeurd zijn. Die uitwerking in een taskforce moet nog veel duidelijker worden, anders is het nog te veel een droomidee. Ik vergelijk dit – goed wetende dat het een beetje groot klinkt -met de Brexit. Er is gestemd over het grote idee, maar men struikelt over de uitvoeringsmodaliteiten. Betreffende de BeNeLiga moet ook hier verder duidelijkheid komen. Goed wetende dat ook in Nederland de goesting verdeeld is.’
‘Puur op emotie ‘neen’ zeggen zou niet verstandig zijn’
Nu een en ander in de openbaarheid ligt, is het aan de Pro League om verder te discussiëren, vindt ex-voorzitter van de Pro League Ivan De Witte. ‘Het thema moet daar open en bloot worden besproken, er mag geen verborgen meeting zijn.’
Een taak voor de nieuwe voorzitter Peter Croonen. Die krijgt alvast van Cercle de wind van voren. Marc Vanmaele, algemeen coördinator: ‘Wij verkiezen in mei een nieuwe voorzitter die dus verantwoordelijk is voor alle profclubs in België. Tegelijkertijd gaat die man mee aan tafel zitten en holt hij zo onze eigen organisatie uit. Dat begrijp ik niet.’
Peter Croonen reageert: ‘Laat ik eerst duidelijk zeggen dat ik op die meeting aanwezig was als voorzitter van KRC Genk en als lid van de G5, niet als voorzitter van de Pro League. Ten tweede is er niets beslist, behalve dat het inderdaad een interessant gegeven is dat een diepere studie vraagt. We hebben alleen beslist om te zien of dat tot iets leidt dat we kunnen voorleggen aan de Pro League. Want dat wil ik wel: dit verhaal volledig transparant voortzetten. Zodra de studie af is, gaan we met alle modulen naar de Pro League en wordt het daar besproken. Het is niet de bedoeling dat er een beslissing wordt genomen in achterkamertjes waar enkele clubs buiten gehouden worden. We hebben intellectueel de plicht om die oefening nu te maken omdat die kans er nu is. Puur op emotie ‘neen’ zeggen zou niet verstandig zijn. Ik vind het normaal dat deze denkoefening start bij de grote clubs omdat zij bij die stap het meeste belang hebben, maar het moet een verhaal worden dat getrokken wordt door de nationale federaties en de liga’s.’
