Coup in het Nederlands voetbal: nieuwe NL League zet voetbalbond buitenspel

© GETTY

Terwijl alle schijnwerpers op Oranje stonden, trokken de Nederlandse clubs de messen in de Zeister bossen. Ze namen afstand van de KNVB en willen verder als de NL League. Onze collega’s van VI legden de hand op alle documenten achter de coup. Eén probleempje: Ajax en Feyenoord doen (nog) niet mee.

Door Iwan van Duren, Freek Jansen & Marco Timmer (VI)

De NL League is geboren. Zelden ging een historisch moment zo geruisloos voorbij. Het is dan ook code Oranje in Nederland. Ook al ontploft er een bom op de middenstip, dan nog blijven in Zeist de camera’s gericht op de internationals. En dat terwijl in datzelfde Zeist de clubs de bond buitenspel zetten in een historische coup. De datum was zorgvuldig gekozen. Zelfs het tijdstip. Precies op het moment dat de champagne werd ontkurkt op de hoofdkantoren van de KNVB. Als eerste Europese bond een vrouwelijk directeur; daar waren ze trots op. Dat de nieuwe algemeen directeur betaald voetbal nul ervaring had in het betaalde voetbal, wat zou het? En dat de clubs niet eens waren gepolst in de zoektocht naar een nieuwe directeur, was niet relevant. Marianne van Leeuwen had prima werk verricht bij Zeeburgia. Nu mocht ze zonder enige kennis van zaken het betaalde voetbal gaan leiden.

Niet dus. Want terwijl de glazen klaar werden gezet, reden de buren van de ECV, die aan de overkant van de weg een riante villa huren van de bond, een paar uur eerder de parkeerplaats af om rechtsaf door de groene bosschages richting Stadion Galgenwaard te koersen. Na bijna negen maanden geruisloze voorbereidingen, moest nu de hamer vallen. Een uur voor het aantreden van de nieuwe directeur betaald voetbal in Zeist, die dus de facto meteen niets meer te zeggen ging hebben over het betaalde clubvoetbal. De symboliek spatte ervan af. Uit alle hoeken van het land waren ze op weg gegaan. Vanuit Nijmegen, Groningen, Kerkrade, Den Bosch. Alle Nederlandse clubs kwamen samen om de NL League op te richten.

Clubs pakken de regie

De dag daarvoor was na een belrondje al duidelijk geworden dat de overgrote meerderheid akkoord was. Bij 30-4 staakten de stemmen. Meer profclubs zijn er niet. Onderwijl stond alles bij de KNVB in het teken van Oranje. Te laat hadden ze lont geroken, in allerijl had bondsvoorzitter Just Spee op dinsdag nog een brief aan alle clubs gestuurd, om het tij nog te keren. Maar het pleit was al beslecht. De brief werd ter kennisgeving aangenomen. De parkeerplaats van Galgenwaard stroomde die vrijdag vol met stevige bolides en mannen in pak groetten elkaar met veelbetekenende blikken.

KNVB-voorzitter Just Spee
KNVB-voorzitter Just Spee© GETTY

Bij de ingang stond een opgetogen Jan de Jong. De directeur van de Eredivisie CV verwees iedereen door naar de juiste ruimtes en etages. Dit was zonder meer zijn belangrijkste dag sinds hij na de NOS en Feyenoord de directie over alle clubs had gekregen. Een al jaren slapend orgaan waar ieder besluit onmogelijk was door de vreemde stemverhoudingen, zou vanaf nu de regie weer pakken. Voor en door de clubs. Eindelijk een gezamenlijk plan om in Europa tegengas te gaan bieden. Eindelijk niet meer afhankelijk van de KNVB. Met al een eerste punt aan de horizon: 2025. Met meer geld en een duidelijk plan samen weer een vuist maken in Nederland en Europa. Drie ploegen bij de topvijftig, honderd miljoen extra inkomsten. Ere- en Eerste Divisie als één entiteit. De vrouwen als profcompetitie erbij.

Ajax had nog laten weten niet nóg meer Europees geld af te geven, Feyenoord mopperde wat over Jong Feyenoord, maar één ding was zeker: de beoogde meerderheid zou gehaald worden. Naast de publieksmagneten uit Rotterdam en Amsterdam waren alleen De Graafschap en MVV moeilijk gaan doen.

Het regende presentatiemodellen met meer geld voor vrijwel iedereen. Van de veertig pagina’s ging de helft over de verdeling van de poen

Natuurlijk was iedereen verder voor, het regende presentatiemodellen met meer geld voor vrijwel iedereen. Van de veertig pagina’s ging de helft over de verdeling van de poen. Als dan de eerste zin is dat vrijwel iedereen erop vooruitgaat, zit je op de goede weg. Geld uit gokken, geld uit overzeese gebieden, betere tv-contracten uiteraard, nieuwe media en dan helemaal onderaan bij puntje 4: geld van de Europese inkomsten van de Nederlandse deelnemers.

Een verdienmodel waarbij ook Ajax Europese inkomsten zou blijven afdragen aan de rest. Geen probleem voor PSV, wel voor Ajax. Geen wonder dat Edwin van der Sar spreektijd vroeg, alleen werd de directeur gepasseerd. Het was hét moment van de dag, toen de voormalige doelman aandacht vroeg om toe te lichten waarom dit plan niet ging werken. ‘Ga je gang, alleen heb ik gisteren iedereen gebeld en de stemverklaringen binnen, het plan is bij deze dus akkoord, daar gaan we niks meer aan veranderen’, klonk het. Van der Sar kon nog wel vertellen waarom geld bij Ajax wegnemen geen duurzaam businessplan is, maar er ging meteen een ronkend persbericht uit. ‘Meer zeggenschap over het sportieve en het commerciële creëert aanzienlijke mogelijkheden om de inkomsten voor de clubs structureel te verhogen. En daarmee willen we de zesde competitie in Europa worden.’ We moeten vooral grinniken om de laatste zin: ‘Daarnaast is het nu zaak om iedereen aangesloten te houden, alle 34 clubs en de KNVB.’

Ajax en Feyenoord zijn niet binnenboord

Daarnaast is het verkeerde woord. Want als de drie grootste voetbalmerken van Nederland niet akkoord of zelfs niet meegenomen zijn, is er geen fundament. En Ajax, Feyenoord en de KNVB zijn niet binnenboord dus voor je het weet vallen de clubs weer over elkaar heen. Zo ver is het nog niet. Want dat dit plan verder moet, daar is iedereen het, behalve de KNVB, wel over eens. De Nederlandse clubs haken hiermee aan bij een trend die we in andere competities al eerder zagen. Clubs organiseren zich steeds meer buiten de bond om. In de toplanden Spanje (La Liga), Duitsland (DFL), Frankrijk (LFP) en Engeland (EPL) worden competities al langer vertegenwoordigd door één overkoepelend orgaan. Maar ook kleinere voetballanden als Oostenrijk (ÖFBL) en Zwitserland (SFL) zijn zo georganiseerd. De manier waarop binnen al deze league-organisaties belangrijke beslissingen worden genomen, loopt overigens uiteen.

Als de drie grootste voetbalmerken van Nederland niet akkoord of zelfs niet meegenomen zijn, is er geen fundament

Na de eerste klap zal nu eerst de grootste partij weer binnenboord moeten komen. Ajaxdirecteur Edwin van der Sar had redelijk in zijn hemd gestaan toen hij het standpunt van de landskampioen uiteen wilde zetten en gepasseerd werd. Het is natuurlijk wachten op de boemerang. 16, 160 of 1.600, stemmen: in Amsterdam zijn ze niet van plan Sinterklaas te gaan spelen. Ook Feyenoord is nog lang niet aan boord en laten we wel wezen, zonder die twee, halveert de waarde van de Eredivisie. Vooral in Amsterdam is er onbegrip. Bij de landskampioen zien ze het toch meer in de volgende lijn: AZ en PSV lijken vooral bezig met het verzwakken van Ajax in plaats van het versterken van de competitie.

Het is een tijdbom onder een perfect geregisseerde coup, die snel moet worden gedemonteerd. Je kunt Ajax en Feyenoord wel omsingelen en wegstemmen, zonder hen gaat het niet. De Jong hing de afgelopen dagen dan ook meteen meerdere malen aan de lijn in Amsterdam, om daar te horen dat Van der Sar op vakantie was gegaan en De Jong dus maar even moet wachten. Maar goed, dat kan niet te lang duren natuurlijk, voordat je het weet ligt iedereen weer in de loopgraven. Dat blijkt ook wel als we meerdere directeuren spreken, die even nog niet on the record willen. Dat ‘even’ is een belangrijke toevoeging. Een shoot-out dreigt.

Jan de Jong weet dat ook wel: ‘De beslissing is genomen. Dat is een grote stap 1. Nu is het belangrijk om iedereen aangesloten te houden. Ajax, KNVB en alle andere clubs. Binnenkort gaan we andermaal in overleg. Onzes inziens heeft Ajax een opening geboden in die Vergadering van Vennoten. Daarin stelden zij zich zeer constructief op. Daar gaan we nu, in stilte en buiten de media, verder over praten.’

In de wandelgangen gaat het echter ook in Amsterdam over ‘De grote Jan de Jongshow’. Maar dat behoeft toch enige duiding, want steeds meer wordt duidelijk dat de totstandkoming van de NL League niet alleen op het conto van de directeur van de ECV is te schuiven. Zo valt op dat PSV met Toon Gerbrands en AZ met Robert Eenhoorn een meer dan actieve rol speelden. En dat is geen toeval natuurlijk. Tweeënhalf jaar geleden luidde Gerbrands zelf al de noodklok. Toen we hem vroegen of het zou kunnen dat PSV, Ajax, Feyenoord en AZ een keer draconische maatregelen zouden gaan nemen, zei de directeur: ‘Laat ik het zo zeggen: ik denk dat we the point of no return binnen nu en twee jaar hebben bereikt.’ Dat was dus exact twee jaar geleden.

In de wandelgangen gaat het echter ook in Amsterdam over 'De grote Jan de Jongshow'.
In de wandelgangen gaat het echter ook in Amsterdam over ‘De grote Jan de Jongshow’.© GETTY

De directeur van PSV kwam met een concreet voorstel. ‘Het is tijd voor een commissie van wijze mannen, waar uiteraard wel overeenstemming over is, die moet gaan kijken hoe het voetballandschap er over vier jaar uitziet. Tegen die commissie moet iedereen dan ja zeggen. Zij komen met een plan en dan heb je een paar jaar de tijd om je als club goed te organiseren en te zorgen dat je erbij hoort. Dat je snapt wat er tegen die tijd gaat gebeuren en je dus goede keuzes maakt. Het wordt een kwestie van geven en nemen. Dus dat de tv-gelden bijvoorbeeld eerlijker worden verdeeld, dat het competitiemodel op de schop gaat, dat er geld uit Europese inkomsten en transfers in een potje gaan, wellicht drie degradanten, het afstemmen van de kalender, de discussie over kunstgras. Alles komt op tafel. Daar rolt iets uit waar iedereen zich dan aan moet conformeren.’

De commissie van wijze mannen kwam er geruisloos in de vorm van een tijdelijke rvc van de Eredivisie CV. Ook Feyenoord en Ajax zouden vertegenwoordigd worden in de rvc, maar met een tegenstem uit zowel Rotterdam als Amsterdam kan geconcludeerd worden dat dit niet is gelukt.

Plan NL League

Het plan dat VI op zijn bureau heeft liggen, is de uitkomst waar dus nu vrijwel iedereen zich aan heeft geconformeerd. Wat zijn de belangrijkste punten uit het plan? Duidelijk is dat alles op de schop gaat en de KNVB veel minder te vertellen krijgt en enkel een faciliterende taak heeft. Ook lezen we dat het competitieschema door de clubs zelf bepaald gaat worden. Licenties idem. De verdeling van het geld gaat voortaan via een ranglijst die niet stopt bij de nummer laatst uit de Eredivisie, maar alle 34 clubs behelst. Degradatie is ook in de Eerste Divisie niet meer mogelijk.

De ambities zijn groot. Het regent actiepunten en doelstellingen. In de meest positieve variant komen er veertig mensen te werken bij de nieuwe organisatie. Bij de prognoses over geld moeten we glimlachen, met een beetje geluk moet er zo honderd miljoen extra te vinden zijn. De gokmarkt gaat open en de tv-rechten gaan weer de markt op en flink omhoog. Nieuwe media, buitenlandse thuismarkten zoals Indonesië moeten aangeboord worden. We grijnzen niet omdat het niet mogelijk is, maar omdat er nog veel te vragen valt.

Hoe dan ook, de nieuw op te richten league die de belangen van het gehele betaalde voetbal behartigt, is er formeel door en het komt erop neer dat de KNVB het tuchtrecht, de nationale teams en het amateurvoetbal houdt. Maar belangrijker is dat er eindelijk is afgerekend met de verlammende 5/6e meerderheid die bij stemmen over voorstellen altijd moest worden gehaald. De meeste beslissingen zullen worden genomen door een nieuw op te richten One Tier Board met vier onafhankelijke leden: één lid namens de vier topclubs, één uit de middenmoot van de Eredivisie, één lid van de clubs onderin en één vertegenwoordiger uit de Keuken Kampioen Divisie.

De eerste stap is gezet, maar de komende weken is het voor de NL League zaak niet direct over de eerste hordes te struikelen. Er ligt een formatieakkoord dat breed gedragen wordt. Maar alle mooie plannen kunnen de vuilnisbak in als de grootste partijen niet aan boord komen. Anders zorgt de coup van de clubs voor oorlog.

Wat zal de NL League inhouden?

Eredivisie

– Wat de Eredivisie betreft zullen in beginsel tot 2025 geen grote wijzigingen in het competitieformat worden doorgevoerd.

– De speeldagenkalender wordt optimaal ingericht voor Europees spelende clubs en deze clubs krijgen het recht een wedstrijd te verplaatsen.

– Verkennen verkoren play-off Europa League/Conference League (2x single round).

– Nog meer gespreide wedstrijden.

Eerste divisie

– Aantal deelnemende clubs mogelijk uitbreiden tot maximaal 24.

– Behouden van Jong-teams.

– Verkennen toevoegen (buitenlandse) Jong-teams, of overige teams.

– Geen degradatie uit de Eerste Divisie.

Eredivisie vrouwen (nu nog geen onderdeel van KNVB amateursectie)

– Intentie dat de vrouwen op termijn onderdeel worden van de league-organisatie.

– Ambitie om te ontwikkelen naar een professionele competitie (van ongeveer 16 teams) die aansluiting heeft bij de Europese top.

– Geen verplichting voor alle Ere- en Eerste Divisieclubs om een vrouwenteam te hebben.

– Verkennen en toepassen innovatieve competitieformats.

E-Divisie

– Ontwikkelen lange-termijnstrategie voor eSports.

Rocket League E-Divisie

– Een Keukenkampioen ESports Predator Fan Competition

– Opzetten eSports Games Festival in samenwerking met DreamHack ECV/CED.

– Verbinden jongerendivisies door bv. het betrekken van influencers en sterren uit de Ere- en Eerste Divisie.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content