Euro 2020 had zijn EK moeten worden. Het idee om het toernooi over heel Europa te spelen, kwam uit zijn koker. Maar Michel Platini (66) is niet uitgenodigd op zijn eigen feestje. Hoe komt dat?
Toen hij op een dag aan zijn goeie vriend Pierre Lescure, een Franse journalist en zakenman, toevertrouwde dat hij nooit veel zin had in lezen, zei die: ‘Maar Michel, jij moet helemaal niet lezen! Jouw leven is al een roman.’ Beter kan je het inderdaad niet samenvatten. Als topvoetballer, bondscoach en UEFA-voorzitter heeft de pas 66 jaar geworden Michel Platini alle extremen van het aardse bestaan gezien. Zowel de hoge toppen als de diepe dalen. Maar zelfs de moeilijkste momenten aanvaardde hij met de hem typerende jongensachtige glimlach.
Zo belandde hij, in het kader van een onderzoek naar corruptie bij de toewijzing van het WK 2022 aan Qatar, een aantal jaar geleden een paar uren in de cel. Twee keer namen de onderzoekers die hem ondervroegen in het justitiepaleis van Nanterre, een pauze; de eerste keer rond de middag, de tweede keer rond 17 uur. Telkens werd Platini achter de tralies gezet. In een recent interview met L’Equipe blikt de voormalige wereldster daar nogal laconiek op terug: ‘De eerste keer was ik niet alleen. Er zat ook een Oekraïner. Hij herkende me en wilde een handtekening. We hebben dan papier en pen gevraagd aan de onderzoekers. De Oekraïner was tevreden. Hij zei: ‘Gevangenis in Frankrijk beter dan gevangenis in Oekraïne!’ ( lacht) De tweede keer was ik alleen. Ik strekte me uit op de bank en lachte in mezelf.
Als de onderzoekers dat gezien hadden, zouden ze gedacht hebben dat ik compleet geschift was. Ik zei tegen mezelf: ‘Alles wat mij overkomt, is buitengewoon. Wanneer ik dit ga vertellen aan mijn kleinkinderen, zullen ze zeker grote ogen opzetten.”’
Michel Platini heeft altijd de gave gehad om mensen op het verkeerde been te zetten. Op het veld was hij een nummer 10 met flair en werd hij geroemd om zijn spelintelligentie. Als middenvelder vond hij ook gemakkelijk de weg naar doel, vooral zijn vrijschoppen waren befaamd. Daar trainde hij in het begin van zijn carrière, bij AS Nancy, al uren op met dummies en zijn vriend, doelman Jean-Michel Moutier. Keepers die de vrije trappen van Platini bestudeerd hadden en dachten dat ze wisten wat hij ging doen, waren er vaak aan voor de moeite.
Ik heb geen mooiste moment. Ik heb alleen een buitengewoon leven.’
Diezelfde vindingrijkheid typeerde hem ook naast het veld. Toen hij bij Juventus op een keer betrapt werd door grote baas Gianni Agnelli terwijl hij een sigaret aan het roken was in de kleedkamer, wees Platini meteen naar middenvelder Giuseppe Furino, die bekend stond om zijn groot loopvermogen. ‘U moet zich pas zorgen beginnen te maken als híj begint te roken.’
Jongensdroom
De voetballer Platini was de strateeg die zijn land naar een eerste toernooiwinst leidde. Dat gebeurde in 1984, toen het EK in Frankrijk werd georganiseerd. Platini, die samen met Luis Fernandez, Jean Tigana en Alain Giresse deel uitmaakte van le carré magique (het magische vierkant) bij Les Bleus, veegde er in de poulefase onder meer de vloer aan met de Belgen (5-0). In de vijf matchen (drie poulewedstrijden, een halve finale en een finale) op het toernooi maakte hij negen goals. In de met 2-0 gewonnen finale in het Parc des Princes was het dan ook Platini die Frankrijk op voorsprong bracht, met een vrijschop nota bene, tegen het Spanje van Luis Arconada, José Antonio Camacho en Santillana.
Veertien jaar later, toen Les Bleus voor eigen volk wereldkampioen werden onder impuls van Zinédine Zidane en Didier Deschamps, zei Platini aan kapitein Deschamps, net voor die de beker in ontvangst ging nemen: ‘Neem je tijd, want het duurt niet lang…’ In L’Equipe legde hij onlangs uit waarom hij dat zei: ‘Omdat ik mij mijn eigen finale van 1984 herinnerde. Die tredes opgaan en de beker gaan halen, dat is de vervulling van een jongensdroom. Dat duurt vijf à tien seconden, en daarna is er de pers, de fotografen, … Maar als je die trap opgaat en de trofee vastgrijpt, kan je zeggen: ‘ Voilà, mijn droom is uitgekomen.’ Dan zit je in je bubbel en mag je er geen seconde van verspillen.’
Toen hem gevraagd werd of dat het mooiste moment uit zijn carrière was, reageerde Platini afgemeten: ‘Ik heb geen mooiste moment. Ik heb alleen een buitengewoon leven.’
Een ander hoogtepunt uit zijn wonderlijke carrière had ook de finale van Europacup I in 1985 moeten worden. Liverpool-Juventus op de Heizel. We weten allemaal hoe dat afliep. Ondanks het menselijk drama voor de match werd er toch nog afgetrapt. De bianconeri wonnen met 1-0, een – onterecht gefloten – penalty binnengetrapt door Platini. Dat die dat doelpunt uitbundig vierde, werd hem niet in dank afgenomen, om het nog zacht uit te drukken. Platini zei achteraf dat hij op dat moment niet wist dat er doden gevallen waren, maar Zbigniew Boniek, zijn Poolse ploegmaat, vertelde een ander verhaal. Hij beweerde dat iedereen gezien had hoe de lijken het stadion uit gedragen werden.
Opvolger van Blatter
Platini speelt wel vaker de vermoorde onschuld. Toen hij eind november 2010 in de hoedanigheid van UEFA-voorzitter op het Elysée uitgenodigd werd door president Nicolas Sarkozy, zei hij achteraf verrast te zijn dat ook de toenmalige Qatarese kroonprins Tamim Al Thani mee aan tafel schoof. Het gespreksonderwerp die dag: de toewijzing van het WK 2022. Terwijl FIFA-voorzitter Sepp Blatter het al met iedereen, inclusief Platini, op een akkoordje had gegooid om dat WK naar de Verenigde Staten te laten gaan, zou Sarkozy er bij Platini op aangedrongen hebben om op de bid van Qatar te stemmen en zoveel mogelijk collega’s te overtuigen om hetzelfde te doen.
Blatter was furieus, zo vertelde hij later aan de Financial Times: ‘Eén week voor de toekenning van het WK kreeg ik een telefoontje van Platini. Hij zei: ‘Ik sta niet langer aan jouw kant, want het staatshoofd heeft me gevraagd om rekening te houden met de situatie van Frankrijk.”
Het manoeuvre van Platini verwoestte een relatie die was ontstaan in de aanloop naar het WK 1998 in Frankrijk. President François Mitterrand had aan Platini destijds gevraagd om het toernooi mee te ‘helpen’ organiseren, hoewel nooit echt duidelijk werd wat zijn rol precies was. Op die manier ontmoette Platini Blatter, die in 1998 met de hulp van het Franse voetbalicoon voorzitter van de FIFA werd. Aan de hand van Blatter maakte Platini snel carrière als voetbalbobo, wat uiteindelijk leidde tot zijn benoeming tot UEFA-voorzitter in 2007.
Zijn grootste verwezenlijking als baas van de Europese voetbalorganisatie was ongetwijfeld het doordrukken van de Financial Fair Play (FFP), een organisme dat in het leven werd geroepen om te voorkomen dat clubs meer geld uitgeven dan ze binnen krijgen en zo hun eigen voortbestaan ondermijnen. Dat was een dossier dat hij echt ter harte nam, in tegenstelling tot vele andere.
Platini had veel ideeën, maar was ook wispelturig. Zo nam een van zijn medewerkers bij UEFA ooit ontslag om de volgende reden: ‘Als je hetzelfde voorstel doet op verschillende tijdstippen, kan je de ene dag een compleet andere reactie krijgen dan de andere dag.’
Hoewel hij veel critici had, had hij in de coulissen van de hoogste voetbalinstanties ook veel vrienden. Daarom werd hij lang beschouwd als de gedoodverfde opvolger van Blatter. Maar zijn keuze om Qatar te steunen voor het WK 2022 deed hem de das om.
1,8 miljoen euro
Toen Qatar de organisatie van het WK 2022 ook effectief binnenhaalde, was het ongeloof groot. Intussen werd uit FBI-onderzoek duidelijk dat verschillende FIFA-functionarissen omgekocht waren. Blatter donderde van zijn troon en werd vervangen door Gianni Infantino.
Van Platini kwam aan het licht dat hij in 2011 1,8 miljoen euro ‘achterstallig loon’ had ontvangen van de FIFA, een transactie die goedgekeurd was door Blatter himself. In datzelfde jaar wilde de Fransman een gooi doen naar het FIFA-voorzitterschap, maar uiteindelijk zag hij daarvan af. Toeval? In het recente interview met L’Equipe zegt de oud-voetballer: ‘De mensen mogen denken wat ze willen, maar aangezien ik mezelf niets te verwijten heb, heb ik een gerust geweten. Ik ben onomkoopbaar en dat ben ik altijd geweest.’
Platini en Blatter werden allebei verbannen uit het voetbal. Tot op de dag van vandaag gelooft de zoon van de Italiaanse immigrant Aldo Platini nog altijd dat hij het slachtoffer is van een samenzwering om te verhinderen dat hij Blatter zou vervangen. Of dat is toch het verhaal dat hij ophangt. Het verhaal van een slachtoffer en van een onschuldige.
In zijn in 2019 verschenen biografie ‘Entre nous’ vat hij het als volgt samen: ‘Als ik in de achteruitkijkspiegel van het leven kijk, zou ik graag de fantastische titel van journalist Philippe Labro gebruiken: ‘Zeven keer vallen en acht keer opstaan.’ Ik heb veel geïncasseerd, méér dan ik heb uitgedeeld. Ik weet niet waarom maar al sinds mijn jonge jaren heb ik vaak jaloezie opgewekt. Is dat het gevolg van de indruk die ik geef dat het allemaal zo gemakkelijk gaat? Dat is trouwens, dat kan ik vandaag wel toegeven, een houding die ik me met opzet aangemeten heb. Sommigen hebben ten onrechte het beeld van de nummer tien met de lachende ogen, die zich bijna al fluitend over het voetbalveld bewoog. Ze zien het jarenlange werk van de dwangarbeider op training niet. Maar ik heb de mensen nooit willen vermoeien met alle inspanningen die ik geleverd heb en alle opofferingen die ik me getroost heb. In mijn ogen is voetbal altijd een feest geweest.’
Een feest waar Michel Platini niet meer op uitgenodigd is. Voorlopig dan toch, want onlangs raakte bekend dat hij de Franse vertegenwoordiger wordt in de raad van bestuur van de FIFPro, de internationale spelersvakbond. Het volgende hoofdstuk in de roman kan aanvatten.
Michel Platini over…
… zijn afwezigheid op het EK 2021
‘Het was wel mijn bedoeling om matchen bij te wonen, maar de UEFA en de organiserende landen zijn blijkbaar vergeten mij uit te nodigen.’
… zijn idee om het EK te spelen over heel Europa
‘De voorzitter van de UEFA is dat niet alleen van landen als Frankrijk, Duitsland en Engeland, maar van 55 landen. In Roemenië en Azerbeidzjan hebben ze nieuwe stadions gebouwd, waarom zouden zij geen recht hebben op het EK?’
… zijn relatie met huidig UEFA-voorzitter Aleksander Ceferin
‘Die is onbestaande. Maar ik kan het begrijpen: hij maakt deel uit van die politieke klasse die nooit gevoetbald heeft en die nu zijn gloriemoment beleeft. Als ze naast oud-spelers zoals ik staan, dan vallen ze in het niets.’
… de nieuwe formule van de Champions League
‘Dat is een ongelooflijke dwaasheid. Ze gaan de groepsfase, waar niemand nog van wakker ligt, nog wat langer maken. Bij de UEFA is dat al lang de filosofie van sommigen: steeds meer geld. De Champions League is gecreëerd door Lennart Johansson. Ik was tegen. Ik vind dat de Europacup met kampioenen gespeeld moet worden en dat er alleen met heen- en terugmatchen gewerkt moet worden. Dat blijft de beste formule, maar als de clubs zeggen dat ze meer matchen willen en dat ze geld nodig hebben, dan moet je daar rekening mee houden. Toen ik aan het hoofd kwam van de UEFA, was mijn bedoeling vooral om de kampioenen van bepaalde landen te bevoordelen tegenover de vierde in het klassement van andere landen.’
… een WK om de twee jaar
‘Dat was al een idee van Sepp, niet van mij. Het WK om de vier jaar, dat maakt deel uit van de geschiedenis van het voetbal. Wat zeldzaam is, is kostbaar. In tegenstelling tot wat de UEFA en de FIFA denken, is het voetbal niet van hen.’
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
