Na een ondermaats seizoen 2018/2019 en een matig begin van de nieuwe jaargang kreeg Zinédine Zidane Real Madrid de afgelopen weken toch terug aan het voetballen. In de uitgestelde Clásico wist de Franse coach zelfs te verrassen, met succes.
Zidane heeft zich als trainer nooit opgeworpen als hét tactisch meesterbrein dat het moderne voetbal zou veranderen, zoals bijvoorbeeld Jürgen Klopp of Pep Guardiola dat wel doen. Toen hij in januari 2016 aan het hoofd kwam van het ervaren Madrileens sterrenensemble wou hij geen strak tactisch plan opleggen, maar het spel van Real aanpassen aan de kwaliteiten van het aanwezige spelersmateriaal.
We spoelen bijna vier jaar vooruit en Zidane beschikt nog grotendeels over dezelfde, weliswaar iets oudere, spelerskern als toen hij begon, min Cristiano Ronaldo uiteraard. Real gaf deze zomer wel 300 miljoen euro uit aan onder meer Hazard, Jovic en Rodrygo, maar behalve de Rode Duivel kwam er geen enkele echte basisspeler bij. Geen cadeau voor een coach die na een derde plaats in La Liga en slecht voetbal vorig seizoen stevig onder vuur kwam te liggen.
Begin dit seizoen zwol die kritiek op clubicoon Zidane alleen nog maar aan. Op speeldag 9 verloor Real tegen Mallorca pas voor het eerst in de competitie, maar door slechts 5 overwinningen en de uitgestelde Clásico zakte de Koninklijke plots naar plaats 6 in het klassement. Doe daar ook nog eens de 3-0-nederlaag in PSG en de zwakke prestatie thuis tegen Club Brugge in de Champions League bij en het mag niet verwonderen dat de Spaanse pers de afscheidsredes al aan het voorbereiden was. Maar Zizou wist het tij opnieuw te keren.
Wonderkid Valverde
Een grote tactische ommezwaai kwam er de afgelopen weken zeker niet. In Spanje zoeken ze de verklaring bij de inbreng van de 21-jarige Federico Valverde. In plaats van Modric zorgde de box-to-box-middenvelder zeker voor een stuk meer defensieve zekerheid en infiltratievermogen. Real verloor nog geen enkele match als jonge Uruguayaan in de basis stond. De blessure van Hazard kwam dan weer goed uit om in balverlies het een en ander bij te stellen: hoge druk spelen op de helft van de tegenstander en een 4-1-4-1 op eigen helft, waarbij de flankspelers hun deel van het verdedigende werk moeten opknappen.
Een andere verklaring voor het succes ligt in de betere vorm van enkele spelers: Karim Benzema verkeert in bloedvorm, met 6 goals in evenveel competitiematchen en een voet in de helft van de goals van Real in La Liga. Aan de andere kant van het veld vond ook Thibaut Courtois zijn oude niveau terug. In zijn laatste vijf competitiewedstrijden pakte hij 19 van 21 schoten op doel (90%), terwijl dat voordien slechts 71% was. Niet de tactische omzetting, maar de spelers waren verantwoordelijk voor de betere resultaten, zo klonk het in Spanje.
Toch pakte Zidane tegen aartsrivaal FC Barcelona uit met een aantal verrassende tactische zetten, zeker voor zijn doen.
1. Hoge druk, met zin voor risico
Onder meer Atlético Madrid en Real Sociedad deden het eerder al, maar de meeste kenners gingen ervan uit dat de Koninklijke het niet zou kunnen uitvoeren: de opbouw van Barcelona verstoren door hen hoog vast te zetten. De aanvallend ingestelde spelers bij Real missen, zo heette het, de snelheid en de agressiviteit om de tegenstander op te jagen. Tegen Valencia vorig weekend begon Real ook zo, maar toen hielden ze het slechts 20 minuten vol. In de Clásico werd dat uiteindelijk meer dan een helft.
Barça kan vooral in de eerste helft zijn voetballende kwaliteiten niet uitspelen en ter Stegen wordt vaak verplicht om de lange bal te trappen. Dat houdt een zeker risico in, want achterin komen Ramos, Varane en Carvajal (of Casemiro) vaak man tegen man te staan. Een risico dat Zidane durft te nemen, want hij gaat ervan uit dat zijn verdedigers dergelijke luchtduels wel zouden winnen tegen Griezmann, Suárez of Messi. Een betere gok dan Barcelona zelf rustig te laten opbouwen.
Gevolg: Real Madrid wint de meeste duels en beheerst de eerste helft quasi volledig omdat Barça nauwelijks de bal kan vasthouden. Het levert Real ook heel wat kansen op: Benzema en co schieten in de eerste helft 12 keer richting doel, het hoogste aantal ooit sinds het begin van de tellingen. In de tweede helft reageert Barça-coach Ernesto Valverde al snel door met Vidal meer power op het middenveld te brengen, waardoor er meer evenwicht in de match komt.
Uitzonderlijk vindt Barcelona wel een aantal keer de oplossing om onder de Madrileense uit te komen. Die ligt, zoals wel vaker, in de ruimte achter het middenveld van Real Madrid. Zo komt Sergi Roberto een aantal keren volledig vrij in de opbouw, terwijl de Koninklijke achterin man op man speelt. Hieruit resulteert de uitbraak van Alba, met een vermeende strafschop voor hands van Carvajal tot gevolg.
Het is vooral de linksachter van Barcelona die het vaakst profiteert van de gelaten ruimte. Tot vier keer toe creëren de Blaugrana gevaar via hem. Niet geheel onlogisch, aangezien zijn bewaker Gareth Bale defensief veel minder plichtsbewust is dan Mendy aan de andere kant.
De grootste kans komt op het half uur, wanneer een voorzet van Alba uiteindelijk voor de voeten van Messi komt en Ramos de bal van de lijn moet keren.
2. Stop Frenkie
Het tweede deel in operatie drooglegging: quasi individuele dekking op Frenkie de Jong. De Nederlander staat erom bekend dat hij makkelijk onder de druk uit voetbalt en dat probeert Zidane te verhinderen door Valverde wat hoger te schuiven, indien nodig met zelfs hulp van Bale. De jonge Uruguayaan heeft de actieradius om in de eerste fase De Jong te dekken en indien nodig terug te komen als Barça er toch uitkomt. In principe beschikt Barcelona over twee ‘ballenmachines’, maar Busquets moest in laatste instantie ziek afhaken, waardoor Rakitic aan de aftrap verscheen. Hoe Real druk had gezet op De Jong én Busquets, zullen we nooit weten, of alleszins ten vroegste bij de terugmatch in maart.
Het Frenkie-plannetje klopt grotendeels in de eerste helft. Na de pauze vindt De Jong wel beter de ruimtes, zeker na de inbreng van Vidal. Daardoor komt de Nederlander meer centraal te spelen en duikt hij regelmatig in de rug van de minder mobiele Toni Kroos. Op het uur ligt De Jong in twee fases aan de basis van de aanval die leidt tot grootste kans voor Barcelona, maar Messi raakt de aflegger van Griezmann volledig verkeerd. Tien minuten later creëert De Jong een kans voor zichzelf met een dribbel voorbij Kroos, na een dubbelpass met Suárez komt hij alleen voor Courtois. De Rode Duivel kan zijn rollertje makkelijk oprapen.
3. Vrijheid blijheid
Wanneer Real zelf aan de bal is, het merendeel van de eerste helft dus, vraagt Zidane veel beweging en positiewissels van zijn aanvallende mensen. Benzema wijkt vaak uit naar de flank, Isco komt naar binnen, Valverde speelt als tweede spits en Bale mag acties maken waar hij wil. Op zich niet zo wereldschokkend voor wie Real volgt, positiewissels zijn immers nodig om ruimte te creëren tegen ploegen die de bus parkeren. Maar dat probeerde het fiere FC Barcelona uiteraard niet, hun achterste lijn staat een stuk hoger. Daardoor worden de ruimtes voor Real om in te duiken alleen maar groter. Barça krijgt vooral in de eerste helft maar geen vat op het offensieve spel vol beweging van Real.
Maar Real zou Real niet zijn als het niet vooral zou rekenen op voorzetten. Tegen een ploeg met beperkte kopkracht, enkel Piqué en Lenglet zijn echt sterk in de lucht, lijkt dat in theorie een goed idee. Verschillende keren lukte het de Koninklijke ook om een 1 vs 1 op de flank te creëren met heel wat volk in de box. Toch kwam daar redelijk weinig gevaar uit voort, behalve dan wat afstandsschoten op een afvallende bal. In de tweede helft loerde Real voornamelijk op de counter en speelde het de match zo zonder al te veel moeilijkheden uit, maar ook zonder zelf echt nog gevaarlijk te zijn. Bale leek nog even uit te groeien tot matchwinnaar, maar Mendy stond net buitenspel op de mooie dieptebal van Casemiro.
Offensief verraste Zidane dus een stuk minder, met de kanttekening dat hij net in dat compartiment een pak geblesseerden mist (Hazard, James, Vazquez,…). Met Isco staat er een centrale speler op de linkerflank en Bale toonde aan de overkant dat hij nog altijd ver van zijn beste niveau verwijderd is, als hij dat ooit nog kan benaderen.
Met enkele fijne tactische ingrepen bewijst Zinédine Zidane in deze Clásico het ongelijk van zijn critici, zonder zijn filosofie te verloochenen: hij schaaft aan de tactiek naargelang het spelersmateriaal. Weinigen hadden gedacht dat Real hoge pressing zou (kunnen) gaan spelen op het veld van FC Barcelona, maar Zidane kent zijn spelerskern door en door en maakte de juiste keuzes. Zo blijft hij als coach van Real ongeslagen in Camp Nou.
Beelden dankzij Play Sports
Dieter Peeters is voetbalanalist en -journalist. Hij werkte voorheen voor STVV en is nu actief als performance analyst bij de nationale jeugdploegen U16 & U17.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier