Wereldberoemd is het zinnetje geworden: ‘Some people are on the pitch. They think it’s all over.. It is now.’ Het kwam uit de mond van BBC-presentator Kenneth Wolstenholme, die de finale van het WK 1966 becommentarieerde tussen Engeland en Duitsland.
De feiten
Zeggen dat het hele land in de ban is van de finale van de eerste (en tot dusver enige) World Cup die Engeland organiseert, is een understatement dat past in hun cultuur van tongue in cheek. In het stadion zitten 96.924 mensen, voor tv zitten, liggen en hangen nog eens 32,2 miljoen kijkers (gemeten op piekmomenten). De wedstrijd is dan ook te zien op beide nationale zenders. De tickets zijn spotgoedkoop naar de normen van nu: de meeste gaan voor tien shilling van de hand. Dat zou vandaag ongeveer 10 euro zijn.
Bij de aftrap is er wat commotie: Franz Beckenbauer staat op het middenveld van de Duitsers. Eigenlijk zou dat niet mogen. Beckenbauer zag eerder op het tornooi twee keer geel, en is geschorst voor de finale. Maar de FIFA past daar een mouw aan: in de halve finale tegen de Sovjet-Unie is er een ‘misverstand’geweest en Der Kaiser kreeg die kaart onterecht. Daarom mag hij toch aantreden.
Engeland wint de toss en mag aftrappen. Na twaalf minuten komen de Duitsers op voorsprong. Sigfried Held zet voor en Ray Wilson mist zijn kopbal. De bal komt bij Helmut Haller, die naar doel schiet. Jack Charlton en Gordon Banks missen hun interceptie en het staat 1-0 voor Duitsland.
Al snel mogen de Engelsen juichen voor de gelijkmaker. Bobby Moore neemt snel een vrije trap die Wolfgang Overath weggeeft, en Geoff Hurst kopt vrij binnen. Als Martin Peters in de 77e minuut op een corner een bal van Hurst binnen schiet, gelooft het hele land in de zege. Dat is zonder de Duitsers gerekend. In de 89e minuut begaat Jack Charlton een fout op Uwe Seeler. De twee gaan samen de lucht in, maar de scheidsrechter ziet een overtreding. Emmerich schiet de vrije trap op de muur, maar het geluk is met de Duitsers: de rebound wijkt af en zet de Engelse verdediging op het verkeerde been. Voldoende voor Wolfgang Weber om te scoren.
Gordon Banks, de Engelse doelman, protesteert wild, de bal heeft de arm van Karl-Heinz Schnellinger geraakt. Banks zal dat in zijn biografie later volhouden, ook al blijkt uit beelden dat de Duitser wel degelijk met de rug de bal doet afwijken. Hoe dan ook, nog geen VAR in die tijd, wél verlengingen.
Na 11 minuten gebeurt daar iets wat de finale van 1966 controversieel zal blijven maken. Alan Ball zet voor, en Geoff Hurst schiet de bal op de lat. Die kaatst naar beneden, en wordt weggehaald. Doelpunt, zeggen de Engelsen, de bal botste achter de lijn. Niks daarvan, zeggen de Duitsers.
De scheidsrechter heet Gottfried Dienst. Een Zwitser, gekozen om zijn kwaliteiten, maar ook om zijn taalvaardigheid. In de kwartfinale is er een incident gebeurd in het duel tussen Engeland en Argentinië. De Duitse scheidsrechter Kreitlein (sic) had er de Argentijnse aanvoerder Antonio Rattín van het veld gestuurd voor protest. Rattín heeft altijd beweerd dat hij een vertaler vroeg, maar dat de ref hem niet verstond.
Dienst spreekt Duits én Engels en krijgt daarom de finale. Voor de aftrap waarschuwt hij beide aanvoerders: dat hij zowel in het Duits als het Engels alle scheldwoorden kent en die niet zal tolereren…
Dienst weet niet of de bal de lijn overschreed en raadpleegt zijn assistent. Tofiq Bahramov komt uit Azerbeidzjan en vlagt voor de Sovjet-Unie. Hij heeft de bal achter de doellijn gezien, zweert hij. Het doelpunt wordt goedgekeurd. De Duitsers zijn boos, ze hebben in de halve finale de Sovjet-Unie uitgeschakeld en denken dat de assistent wraak heeft willen nemen.
In de slotfase van de wedstrijd zetten ze alles op de aanval en een gelijkmaker. Komt die er, dan volgen geen strafschoppen maar een replay, op dinsdag 2 augustus. Het zijn evenwel de Engelsen die de 4-2 maken. Bobby Moore bedient met een lange bal Geoff Hurst en die maakt zijn derde van de dag, terwijl toeschouwers al op het veld komen gerend. Vandaar het BBC-commentaar.
Na afloop krijgen de Engelse spelers meer dan één medaille. Cissie Charlton, de moeder van Bobby en Jack, heeft bij nonnen uit een klooster in Durham (in de buurt van Newcastle) ‘gezegende’medailles gekocht, die geluk moeten brengen. Ze overhandigt ze na de wedstrijd aan de strijders.
Making-of
Het WK van 1966 is het eerste waarbij een land dat direct betrokken was bij Wereldoorlog II de organisatie op zich neemt. Opmerkelijk: de vier kwartfinales beginnen tegelijk, op zaterdag 23 juli om 15 uur. Slechts één wedstrijd komt in het gastland live op televisie: Engeland-Argentinië, de rest krijgt gewoon een samenvatting. Ook opmerkelijk: het is vooraf de bedoeling dat alle wedstrijden in de groep van Engeland op Wembley worden gespeeld. Enige uitzondering: Frankrijk-Uruguay. Die wedstrijd wordt afgewerkt in het White City stadium, gebouwd voor de Olympische Spelen van 1908 en inmiddels al afgebroken. Reden: Wembley is die dag geboekt voor een race met windhonden. Het WK moet wijken voor de honden.
Ook opvallend in de line-up: niet één Afrikaans team. Niet geplaatst? Neen, een boycot. Dat zit zo: 15 Afrikaanse landen en landen uit het Midden-Oosten moeten kwalificaties spelen en dan nog eens uitkomen in een onderling duel tussen de winnaar van de voorronde in Azië vs Oceanië. De Afrikanen willen op zijn minst één rechtstreeks ticket voor de eindronde en boycotten de kwalificaties.
Omdat in de andere helft van de tabel alleen Noord-Korea en Australië deelnemen, is de winnaar daarvan rechtstreeks geplaatst. Noord-Korea wint de twee wedstrijden die het in eigen land mag spelen, makkelijk met in totaal 9-2. De zege van 1-0 tegen Italië brengt ze naar de kwartfinales, waar het land sneuvelt tegen Portugal.
In Goodison Park zien verbaasde toeschouwers hoe de Noord-Koreanen na 25 minuten al leiden met 3-0. Pas dan schiet Portugal (en vooral Eusebio) wakker. Hij scoort vier keer en het wordt nog 5-3. In 1999 maakte de BBC er nog een documentaire over. The Game of their Lives, waarin vier overlevenden uit dat WK vertellen over 1966 en hun terugkeer.
En daarna
De derde goal blijft voer voor controverse. Jaren later buigen wetenschappers zich over de beelden. Ze proberen het doelpunt met de modernste technologie te reconstrueren. Computersimulatie aan de universiteiten van Londen en Oxford geven geen volledige zekerheid. Ze wijzen uit dat de bal hoogstens voor 97 procent over de lijn ging. Er waren nog 2,5 tot 6 cm nodig, om van een geldig doelpunt te spreken.
Bahramov geeft later toe dat hij de fase niet helemaal correct heeft gezien. Hij denkt tijdens de match dat de bal niet van de lat naar beneden is gebotst, maar vanaf de bovenkant van het net. Daarom zegt hij dat het een doelpunt was. Met de bots moest hij geen rekening houden.
In 2010 zouden de Duitsers sportieve wraak nemen. Op 27 juni staan Duitsland en Engeland in Bloemfontein ook tegen elkaar op het WK van Zuid-Afrika. Bij een 2-1-stand voor de Duitsers spat een bal van Frank Lampard tegen de onderkant van de lat. De bal botst duidelijk achter de lijn, ziet iedereen op televisie, maar wordt toch niet als goal toegekend, omdat ref noch assistent het hebben gezien. Geen 2-2 en Duitsland schakelt uiteindelijk Engeland uit met 4-1.
De Mannschaft zal na 1966 het zwarte beest worden van de Engelsen. Vier keer stuurt het Duitse team de ploeg voortijdig naar huis. Engeland zal na 1966 ook nooit meer een WK-finale bereiken. De hattrick van Hurst is tot dusver wel de enige ooit in een finale.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier