Magistrale voetbalbewegingen: van zeehonden tot schorpioenen

Veel spelers zien het WK als een reusachtige vitrine om hun kwaliteiten onder de aandacht te brengen. Ze zetten er hun beste beentje voor. En soms meer dan dat… Een overzicht van spectaculaire bewegingen in het voetbal.

Blanco bounce

Wat?

Dribbel

Hoe?

De bal tussen de voeten klemmen en tussen twee verdedigers springen.

Geschiedenis

‘Ja, die Blanco haalt af en toe rare toeren uit. Kijk, hop, tussen twee man door. En die zijn zo verbaasd dat hij er nog doorkomt ook.’ Zo klonk tv-commentator Eddy Demarez toen hij de move van Cuauhtémoc Blanco op het WK van 1998 zag. Met twee verdedigers die jacht maakten op de bal bevond de Mexicaan zich in een uitzichtloze situatie op de linkerflank. Om zich uit de nesten te werken pakte Blanco vervolgens uit met wat later tot de Blanco bounce omgedoopt werd, ook wel bekend als Cuauhtemiña, bunny hop of de kangoeroebeweging. Even later in die match tegen Zuid-Korea, dat samen met Japan het WK organiseerde, herhaalde hij het fameuze trucje. ‘Hij kan er misschien een patent op nemen’, suggereerde Demarez.

Naast technische hoogstandjes had Blanco ook een neus voor goals: tegen de Rode Duivels scoorde hij in 1998 de 2-2 in de groepsfase. Hoewel hij in 2015 zijn voetbalschoenen aan de haak hing, heeft hij een erfenis achtergelaten: de bounce is opgenomen in de FIFA-videospelletjes.

Experts

Op YouTube circuleren alleen maar video’s van the one and onlyCuauhtémoc Blanco.

Dribbel van de koe

Wat?

Dribbel

Hoe?

De bal aan de ene kant van de tegenstander tikken en zelf langs de andere kant lopen, in plaats van het pad van de bal rechtstreeks te volgen.

Geschiedenis

De uitdrukking ‘dribbel van de koe’ ( drible da vaca in het Portugees) ontstond tijdens voetbalpartijtjes georganiseerd op boerderijen. Bij afwezigheid van een echt veld speelde men vaak op een weide. Om de koeien die het gazon binnenvielen te ontwijken, trapten de voetballers de bal aan de ene kant van het beest en renden ze langs de andere.

Voetballegende Pelé pakte uit met een eigen versie van de befaamde dribbel in de halve finale van het WK 1970 tegen Uruguay (1-3). Spitsbroeder Tostão stuurde hem diep, keeper Ladislao Mazurkiewicz naderde snel. De sprintende Pelé bereikte de bal als eerste en liet deze in een vlaag van genialiteit rechts van de keeper passeren, zonder het leer aan te raken. Zelf liep de Braziliaan links rond Mazurkiewicz heen. Wanneer Pelé de doorgerolde bal terug in zijn bezit had, mikte hij net voorlangs. Helaas.

Experts

Het kunststukje komt slechts uitzonderlijk voor. Richard Ruiz (toen bij het Mexicaanse Club Tijuana) legde de aanstormende keeper van CF Atlante met de dribbel in de luren tijdens een competitieduel in 2013.

Zeehondendribbel

Wat?

Dribbel

Hoe?

Met de bal jonglerend op het voorhoofd een tegenstrever passeren.

Geschiedenis

De bekendste uitvoering van de zeehondendribbel kwam er op de 26e speeldag van het Braziliaans kampioenschap in 2007. Kerlon wipte bij een 4-3-tussenstand voor zijn Cruzeiro de bal op zijn hoofd en wou zo het vijandige strafschopgebied binnendringen. Dat was buiten Atlético Mineiroverdediger Coelho gerekend, die hem met de elleboog in het gezicht raakte. In plaats van zich na de fout te verontschuldigen, bogen Coelho en een teamgenoot zich over de gevelde Kerlon en riepen ze hem verwijten toe. Volgens de trainer van Atlético Mineiro Émerson Leão schond de balgoochelaar met zijn opmerkelijke actie een ethische code door zijn tegenstanders belachelijk te maken. Coelho werd overigens met rood van het veld gestuurd en kreeg in eerste instantie een schorsing van 120 dagen, later teruggebracht tot vijf speeldagen.

Experts

Vroeger: Marco Nappi (oud-spits van Fiorentina, Udinese, Atalanta, …)

Nu: Marcelo, Nani

Sombrero

Wat?

Dribbel

Hoe?

De bal met de ene voet op de andere rollen en in een snelle beweging over het hoofd van de tegenstrever wippen.

Geschiedenis

Geliefd door het publiek, gehaat door de tegenstander: de sombrero (ook carretilha, lambreta of rainbow flick genoemd) is een controversiële truc. Dat bewees Neymar nog maar eens in 2015. Tijdens de finale van de Copa del Rey tussen FC Barcolona en Athletic Bilbao – met Ernesto Valverde als trainer – wipte hij de bal over UnaiBustinza, waarop de verdediger zich breed maakte en Neymar theatraal neerging. Bustinza’s gepikeerde ploegmaats stormden op de Braziliaanse wereldster af en kwamen verhaal halen, Xavi moest hem van het gewoel wegleiden. Zowel zijn overdreven val als de timing (FC Barcelona stond met 1-3 voor na twee goals van LionelMessi en eentje van Neymar) werden niet in dank afgenomen. ‘In Spanje zijn ze niet blij met zulke zaken en als ik een Athleticspeler geweest was, zou ik me op dezelfde manier gedragen hebben, of zelfs erger’, verklaarde toenmalig Barcelonatrainer Luis Enrique. ‘We zullen hem dat proberen duidelijk te maken, maar we moeten begrijpen dat zulke bewegingen normaal zijn in Brazilië.’

Experts

Vroeger: Jay-Jay Okocha, Robinho

Nu: Javier Pastore, Douglas Costa, Neymar

Schaar

Wat?

Schijnbeweging

Hoe?

Afwisselend met de linker- en rechtervoet over de bal gaan, van de binnenkant naar de buitenkant, zonder die te raken.

Geschiedenis

Volgens het boek Who invented the stepover? geeft het beschikbare bewijsmateriaal aan dat Pedro Calomino (1892-1950) de beweging voor het eerst heeft uitgevoerd. De Argentijnse spits kwam op één seizoen na zijn hele carrière uit voor Boca Juniors. Law Adam (1908-1941), geboren in Nederlands-Indië, zou de beweging dan weer in Europa geïntroduceerd hebben. De Nederlandse krant Het Vaderland berichtte in oktober 1932 over een vriendschappelijke interland tussen Nederland en België in Brussel. Bij een 2-2-stand, met nog vijftien minuten te gaan, ging Adam een eerste tegenstander voorbij alvorens kapitein Nicolas Hoydonckx te passeren met wat de krant zijn ‘bekende schaarbeweging’ noemde. Inspiratie voor deze dribbel zou hij opgedaan hebben bij schaatsers, die met hun benen dezelfde bewegingen maken.

Experts

Vroeger: Ronaldo, Ronaldinho, Luís Figo

Nu: CristianoRonaldo, AlexisSánchez

Roulette

Wat?

Dribbel

Hoe?

Met de ene voet licht op de bal stappen, deze terugtrekken naar de andere voet en tegelijkertijd om de eigen as draaien.

Geschiedenis

Girosflin (Portugees), 360 of de Marseilledraai: voetballiefhebbers hanteren verschillende benamingen voor de dribbel die bekend raakte komende van de gouden voeten van ZinédineZidane. De Franse virtuoos himself noemt het la roulette en maakte er zijn handelsmerk van om zo een tegenstrever te elimineren of een bal die te ver van de voet is toch te behouden. ‘Je leert dat wanneer je klein bent, in de wijk met je vrienden’, vertelde Zizou over zijn favoriete geste. ‘Als je het mist, kan dat belachelijk zijn. Tijdens een match moet je het dus vermijden.’ Die raad sloeg oudste zoon Enzo in de wind: tijdens zijn eerste wedstrijd met de hoofdmacht van Real Madrid pakte hij meteen uit met een roulette.

Experts

Vroeger: Zinédine Zidane, Diego Maradona

Nu: Franck Ribéry, Aiden McGeady

Cruijffdraai

Wat?

Schijnbeweging

Hoe?

Een trap of voorzet veinzen maar in plaats daarvan de bal achter het steunbeen slepen en van de tegenstrever wegdraaien.

Geschiedenis

Een lemma uit het voetballexicon naar zich vernoemd krijgen is een eer die alleen voor de allergrootsten is weggelegd. De Nederlander Johan Cruijff heeft zijn eigen draai, een schijnbeweging die hij voor het eerst illustreerde op het WK van 1974, in de groepsfase tegen Zweden. Met deze magistrale beweging ontdeed hij zich van zijn bewaker Jan Olsson, die dacht dat Cruijff ging voorzetten. De draai leidde evenwel niet tot doelgevaar: nadat de Zweed uitgeschakeld was, zette Cruijff nonchalant – met een buitenkantje voet – voor, JohnnyRep miste zijn controle aan de tweede paal. De wedstrijd eindigde op een scoreloos gelijkspel maar zou toch de geschiedenisboeken ingaan. Met dank aan de legendarische nummer 14. Jan Olsson zal dan weer voor de rest van zijn leven herinnerd worden als ‘het slachtoffer van’.

Experts

Vroeger: Johan Cruijff

Nu: Lionel Messi, Manuel Neuer, AdamLallana

Elastico

Wat?

Dribbel

Hoe?

In een vloeiende beweging de bal met de buitenkant van de voet naar buiten duwen om hem met de binnenkant snel terug te trekken. Het lijkt zo alsof de bal met een elastiek aan je voet hangt.

Geschiedenis

‘Hey, Japanner, wat is die truc?’, vroeg Roberto Rivellino in 1964 aan Sérgio Echigo, zijn ploegmaat bij Corinthians. ‘Dat is gemakkelijk, Rive, ik zal het je aanleren’, antwoordde de Japans-Braziliaanse Echigo. En zo geschiedde. Dat Rivellino bij het grote publiek bekend staat als de uitvinder van de elastico, is dus maar de halve waarheid. ‘Nu zegt hij dat hij het uitgevonden heeft, maar ik perfectioneerde het wel’, vertelde Rivellino in een interview over Echigo. En hij deinsde er niet voor terug om de elastico tijdens cruciale matchen te tonen, zoals in de met 4-1 gewonnen WK-finale van 1970 – door de benen van een Italiaanse verdediger.

Naast une virgule of flip flap wordt de move ook slangenbeet genoemd, naar de beweging van de voet van de uitvoerder, of Gaúcho, naar de Braziliaan Ronaldinho Gaúcho die de dribbel vaak gebruikte om tegenstrevers in de wind te zetten.

Experts

Vroeger: Ronaldinho

Nu: PaulPogba, ThiagoAlcántara, Willian

Rabona

Wat?

Manier van trappen

Hoe?

Een assist geven of op doel schieten door het trappende been achter het steunbeen te plaatsen.

Geschiedenis

Over het ontstaan van de alom bekende term rabona doet een hardnekkig verhaal de ronde. Op een cover van voetbalmagazine El Gráfico uit 1948 zou Ricardo Infante (1924-2008) als schooljongen afgebeeld staan met de ondertitel ‘ El infante que se hizo la rabona‘. ‘Hacer la rabona’ had als betekenis ‘spijbelen’. De cartoon zou een verwijzing zijn naar zijn achternaam ( infante is Portugees voor kindje) en zijn ploeg Club Estudiantes de la Plata ( estudiantes zijn studenten). Infante had 19 september 1948 in een competitieduel tegen Rosario Central vanop 35 meter gescoord met wat nu bekend staat als een rabona. De woordspeling van El Gráfico duidde op het feit dat hij met zijn actie iets ondeugends deed, zoals spijbelen. Volgens de Argentijnse krant Clarín was de goal zo vreemd dat zowel de geklopte keeper als de scheidsrechter Infante feliciteerden. Infante was in ieder geval geen sukkelaar: hij maakte 217 goals in 419 wedstrijden en staat daarmee op de zesde plaats in de Argentijnse topschutterslijst aller tijden.

Experts

Vroeger: Diego Maradona, Roberto Baggio, Rivaldo

Nu: Ángel Di María, Ricardo Quaresma, Alex Oxlade-Chamberlain, Carlos Bacca

Scorpion kick

Wat?

Manier van trappen

Hoe?

De bal achter de rug met de hielen raken door omhoog en naar voren te springen.

Geschiedenis

De zeldzaamste goocheltruc uit de doos van een voetballer is waarschijnlijk de schorpioenentrap. Slechts een handvol keepers, om een bal op de doellijn weg te werken, of spitsen, om een bal die te veel achter hen komt alsnog binnen te werken, slaagden erin el escorpión tot een goed einde te brengen. De Colombiaanse doelman René Higuita maakte de move legendarisch tijdens een vriendschappelijke interland tegen Engeland, op Wembley bovendien, in 1995. Een lange onschadelijke bal van Jamie Redknapp werd acrobatisch weggewerkt door Higuita’s hielen. ‘Zoiets heb ik nog nooit eerder gezien’, vertelde toenmalig Engels bondscoach Terry Venables achteraf. ‘Maar ik denk niet dat we onze keepers zullen aanleren om dat te doen, zelfs al brengt dat het publiek terug.’ Higuita vond zijn inspiratie niet in de dierentuin maar bij voetballende kinderen die een omhaal probeerden.

Vorig seizoen maakte Henrich Mchitarjan bij Manchester United nog een goal met een scorpion kick tegen Sunderland. Niet veel later deed Olivier Giroud dat trucje bij Arsenal nog eens over, tegen Crystal Palace.

Experts

Vroeger: Rafael van der Vaart

Nu: Zlatan Ibrahimovic, Olivier Giroud, Henrich Mchitarjan

Panenka

Wat?

Penalty

Hoe?

De bal centraal in het doel stiften in plaats van die links of rechts te plaatsen.

Geschiedenis

In de EK-finale van 1976 in Belgrado stond het na negentig minuten 2-2 tussen Tsjechoslovakije en West-Duitsland. Nadat Duitser Uli Hoeness gemist had, schoot Antonin Panenka in de strafschoppenreeks zijn land naar de gouden medaille met een tot dan toe ongezien stiftballetje. Geen ingeving van het moment, maar een berekende zet. ‘Na elke trainingssessie bleef ik achter met onze keeper en nam ik penalty’s – we speelden voor een reep chocolade of een glas bier’, verklaarde Panenka aan UEFA.com. ‘Aangezien hij een zeer goede doelman was, werd het een dure bedoening voor mij. Daarom dacht ik voor het slapengaan soms aan manieren om hem te verslaan, om mijn geld terug te verdienen.’ Zo ontstond het idee voor de intussen legendarische penalty.

Experts

Nu: Aaron Ramsey (Wales) zette in juni 2017 een panenka om in het Rajko Miticstadion waar Panenka het hem in 1976 had voorgedaan. Eden Hazard (Chelsea FC) scoorde er een tegen Newcastle United op 2 december 2017, de verjaardag van Panenka.

Espaldinha

Wat?

Manier van passen, dribbelen of de bal controleren

Hoe?

De bal met de rug aannemen of direct doorspelen naar een ploegmaat of naar jezelf.

Geschiedenis

Wie de eerste was die ooit een espaldinha deed in een officiële wedstrijd, is niet duidelijk. De Mexicaan Cuauhtemoc Blanco paste het trucje weleens toe, maar ook de Braziliaan Ronaldinho haalde het geregeld boven. Hij liet het voor het eerst bewonderen op 26 oktober 2003 in een wedstrijd van FC Barcelona tegen Murcia. Cristiano Ronaldo waagde zich er ooit aan in een derby tegen Atlético, toen Real al 2-0 voor stond. Meteen kreeg hij de woede van Raúl García over zich heen: ‘Als je dat had gedaan bij een 0-0-stand, had ik je een oplawaai gegeven.’ Ook Denis Odoi maakte furore met een espaldinha in zijn eerste weken bij Fulham.

Experts

Vroeger: Ronaldinho, Cuauhtemoc Blanco

Nu: Cristiano Ronaldo, Zlatan Ibrahimovic, Denis Odoi