In het hele Nederlandse betaalde voetbal verdwijnt de kritische houding ten opzichte van clubeigenaren als sneeuw voor de zon. De helft van de Nederlandse profclubs verkocht al aandelen. ‘Het zou onverantwoord zijn om er niet over na te denken.’
Begin dit jaar zorgde Hans Nijland voor een aardbevinkje in Groningen. FC stond ineens open voor een overname. De Groningse directeur, tot voor kort fanatiek tegenstander van clubeigenaren, zag de afgelopen jaren de concurrentie met buitenboordmotoren varen. Clubs als AZ, Vitesse, FC Utrecht en ADO Den Haag pakten financiële doping door de clubaandelen aan investeerders te verkopen. Zo veranderde de Eredivisie in een soort ouderwetse Tour de France waar op twee snelheden werd gereden. Zonder doping rijdt de concurrentie je uit het wiel. In Arnhem renden de toeschouwers weg en zakten de inkomsten, maar legde een Rus achteloos 140 miljoen euro bij.
Voor minder dan tien miljoen heb je een subtopper uit de Eredivisie. Inclusief licentie, want de Nederlandse voetbalbond doet zelden moeilijk.
‘Hoe moeten wij zo nog concurreren?’, vroeg Nijland zich hardop af. ‘Het zou onverantwoord zijn om niet over investeerders na te denken.’ Een opvatting die op nog veel meer ereterrassen blijkt te leven. In het hele betaalde voetbal verdwijnt de kritische houding ten opzichte van clubeigenaren als sneeuw voor de zon. Vijf jaar geleden was er een enquête in de bestuurskamers. Roman Abramovitsj had voor Chelsea inmiddels drie landstitels en een Champions Leaguebeker gekocht. De Nederlandse clubs waren niet onder de indruk en een meerderheid wilde onder het mom van ‘baas in eigen huis’ niet in zee met miljonairs en miljardairs. Dat beeld is volledig gekanteld. Na onderzoek in de Eredivisie en de Jupiler League blijkt dat 17 van de 34 clubs al voor een deel of zelfs helemaal zijn verkocht aan investeerders. Daarnaast staat een grote groep clubs in de etalage. Onder meer AZ, dat voor het eerst sinds het echec met eigenaar Dirk Scheringa weer op zoek gaat naar financiers die een deel van de club willen hebben. Nog maar 7 van de 34 clubs (21 procent) zeggen keihard nee tegen investeerders.
Lamborghini
Voor de opvallendste afgezant uit het sterk geslonken nee-kamp strijken we neer in het Philipsstadion bij lijstaanvoerder Philips Sport Vereniging. Een van de eerste Nederlandse clubs met een flinke geldschieter. Anno 2018 heeft de lijstaanvoerder alle aandelen in eigen handen. Een Aziatisch bedrijf dat aandelen wilde kopen na het vertrek van Philips als hoofdsponsor, kreeg nul op het rekest. ‘Baas in eigen huis en dat blijven we ook’, weet clubdirecteur Toon Gerbrands. Gerbrands zat op de eerste rij toen hij als directeur van AZ de val van Scheringa meemaakte. Buitenlandse investeerders hingen als aasgieren boven Alkmaar. De meest serieuze verwees hij door naar de curator. ‘Die liet de geldstromen vervolgens goed onderzoeken door een forensisch accountant, net zoals ze dat in de Premier League doen.’ De verkoop ging niet door. Een paar maanden later zag Gerbrands hoe dezelfde partij Vitesse overnam.
Achter de schermen is een stille revolutie gaande. In Venlo voorspelt clubvoorzitter Hai Berden zelfs dat ‘alle clubs binnen vijf jaar in private handen zijn’. Nu in de tv-contracten voorlopig geen rek zit en de publieke belangstelling in veel stadions terugloopt, gaan de clubs op zoek naar extern geld. Bij banken en gemeenten hoeven ze niet meer aan te kloppen. Een aandelenverkoop is dan nog de enige manier om nieuw kapitaal aan te trekken. Voor een miljoentje ben je al een heel eind in de Jupiler League. Voor minder dan tien miljoen heb je een subtopper uit de Eredivisie. Inclusief licentie, want de Nederlandse voetbalbond doet zelden moeilijk.
Ik voorspel dat binnen vijf jaar alle clubs in private handen zijn.’ – Hai Berden, voorzitter VVV-Venlo
Iedereen die schermt met een zak geld is momenteel welkom in de skyboxen. Tijdens Roda JC-Ajax zit op het ereterras voor de glazen skybox miljonair en kasteelheer Salar Azimi, onlangs ook op bezoek bij KV Oostende. Hij voert een geanimeerd gesprek met de huidige eigenaar van Roda JC. Azimi was de man die een zilverkleurige Lamborghini ter waarde van een half miljoen euro in Breda parkeerde en de spelers van NAC 100.000 euro toezegde als promotiepremie.
Een scene die prima paste in de steeds hogere stapel rapporten over, zoals de FIFA dat noemde, ‘mensen die uit het niets pornografische hoeveelheden geld in het voetbal smijten.’ In 2017 signaleerde de UEFA na onderzoek dat steeds meer Europese clubs worden opgekocht. Ook Nederland doet mee. Al elf clubs zijn volledig overgenomen. Door meer dan 51 procent van de aandelen te verhandelen, hebben zij alle zeggenschap uit handen gegeven. Nog eens zes clubs veilden een minderheidsbelang. De eerlijkheid gebiedt daarbij wel te zeggen dat het in Nederland nog vooral gaat om gefortuneerde mannen uit de eigen regio. Maar vaak is het wel de eerste stap naar een buitenlandse overname. In Arnhem, Den Haag en Kerkrade begon het met schatrijke tycoons uit de regio, die even later hun aandelen doorverkochten aan buitenlandse investeerders. Daar is op zich niks mis mee, zolang de herkomst van het geld en de antecedenten van de eigenaren controleerbaar en duidelijk zijn. Volgens de UEFA, en ook een instantie als Europol, ontbreekt het daar in het voetbal nogal vaak aan, met als gevolg verhoogde risico’s op misbruik en witwassen.
Op de Nederlandse voetballandkaart staan nog maar zeven rode stipjes. Naast PSV zijn ook Heracles, Heerenveen, Eindhoven, MVV, RKC en Volendam niet te koop. Omdat een te grote groep clubs inmiddels deels of helemaal in handen is van derden, is een model zoals in Duitsland, waar in de reglementen is vastgelegd dat een club niet meer dan 49 procent van de aandelen mag verkopen, onmogelijk.
Stef De Bont, Iwan Van Duren en Tom Knipping
De toestand in de Eredivisie
PSV
PSV was misschien wel de eerste club met een eigenaar. De naam is niet voor niets Philips Sport Vereniging. De koploper is een dikke eeuw later volledig baas in eigen huis. Directeur Toon Gerbrands: ‘Hier komt nu geen eigenaar binnen. De laatste keer dat we daarmee te maken hadden is toen Philips stopte als shirt- en hoofdsponsor en er een Chinees bedrijf via een tussenpersoon wilde instappen, maar dan wel direct ook iets van tien procent van de aandelen wilde.’ Gerbrands vraagt zich af wat een eigenaar zou brengen in de huidige situatie. ‘Stel dat een partij iets van dertig, veertig miljoen inbrengt. Dan schiet je daar met de huidige Europese verhoudingen nauwelijks wat mee op. Je hebt nu al clubs die boven de 700 miljoen euro zitten.’
Ajax
Ajax zit twintig jaar op de beurs, als enige in Nederland. Sinds 1998 is de club als naamloze vennootschap genoteerd aan de effectenbeurs Euronext Amsterdam. 73 procent aandelen zijn in eigen handen, iets meer dan een kwart is verhandelbaar. Grootste aandeelhouders zijn verzekeraar NN Group en het Amerikaanse Invesco die allebei vijf procent van Ajax bezitten.
AZ
AZ was de eerste Eredivisionist in private handen. De keerzijde van dit model werd duidelijk toen bankier Dirk Scheringa de club bijna meetrok in zijn val. AZ keerde op eigen kracht terug in de subtop, maar directeur Robert Eenhoorn zet nu de deur weer open voor investeerders. Geen solo-eigenaar, AZ gelooft nu meer ‘in een situatie om eerst met minderheidsaandeelhouders te ervaren of zo’n constructie werkt.’
Feyenoord
Feyenoord werd zeven jaar geleden gered door gefortuneerde vrienden, een kapitaalkrachtige groep supporters, met als uithangbord spanbandenmiljonair Pim Blokland. In ruil voor een kapitaalinjectie van dik dertig miljoen euro verwierf de groep van zo’n dertig mensen een minderheid van 49 procent van de aandelen van Feyenoord en twee posities binnen de raad van commissarissen. Nu Feyenoord financieel gezond is, wil de club naar eigen zeggen een begin maken met het terugkopen van de aandelen.
PEC Zwolle
PEC is niet langer tegen een verkoop maar voorzitter Adriaan Visser ziet het op dit moment niet als noodzaak. ‘We investeren veel centjes in de technische staf en een technisch directeur en dat model past niet echt bij een kapitaalverschaffer die ons ineens twintig miljoen euro geeft. Dan gaan ook wij rare dingen doen.’
FC Utrecht
Frans van Seumeren uit Harmelen werd wereldberoemd met het opduiken van een onderzeeër, maar het vlot trekken van FC Utrecht blijkt een nog zwaardere klus. Naar eigen zeggen verloor de clubeigenaar al een miljoen of veertig. Een hoge prijs voor drie deelnames aan de Europa League. Toch is er geen haar op zijn hoofd dat eraan denkt om de club door te verkopen, ondanks aanbiedingen uit China, het Midden-Oosten, Qatar, Rusland en Amerika. Wel sleet de ondernemer inmiddels 20 procent aan mede-investeerders met een clubhart.
Vitesse
Vitesse was de eerste met een buitenlandse eigenaar. Met als gevolg een funest imago, maar wel een dikke portemonnee waarmee op de spelersmarkt ondanks miljoenenverliezen lachend de ene na de andere wordt weggekaapt. ‘Iedereen praat over internationaal aanhaken. Nou, met kapitaal hoef je jonge spelers niet te laten gaan. We moeten uitkijken dat we ook op dit gebied niet gaan achterlopen’, doceert directeur Joost de Wit die vindt dat meer clubs buitenlandse eigenaren moeten omarmen. ‘Waarom zou je ze afstoten? Zolang je met een gouden aandeel de clubcultuur beschermt, is er niks mis mee. Wij zijn de enige club die al voor het seizoen alle cash die nodig is op de bank heeft staan. Daarnaast ligt er een garantie dat de eigenaar ( Aleksandr Tsjigirinski), mocht hij stoppen, nog achttien maanden verantwoordelijk blijft voor de financiële afhandeling. Als meer clubs zo kapitaal zouden aantrekken, maken we misschien wel weer de stap naar de Belgen, Oostenrijkers en Turken die dit gewoon allemaal toestaan.’ Met volgens de Gelderlander nog een relevant voordeel: ‘Het is geen geheim dat hij er 140 miljoen in heeft gestoken. In de regio Arnhem wordt weleens met het vingertje gewezen. Maar het geld komt niet van de provincie of gemeente. Wij hoeven niet zoals FC Twente te worden gered door een garantstelling. Vitesse is geen subsidieclub. Dat lijkt mij een voordeel voor de maatschappij.’
ADO Den Haag
ADO jubileert. Tien jaar is de club nu in private handen. Rijswijker Mark van der Kallen had de primeur. Hij bracht de eigenarendiscussie in Nederland goed op gang nadat hij had gecasht via een verkoop aan United Vansen. Helaas was van een united ADO al snel geen sprake meer. Wat nog grappig begon met een Chinese zetbaas op het veld en dromen over Europees voetbal, mondde uit in een ongekende loopgravenoorlog. De echte eigenaar blijft liever in de schaduw, maar één ding is zeker: er is daar veel geld.
Willem II
‘Vroeger kochten ze een boot, nu een club’, stelde Willem II-directeur Berry van Gool op de clubwebsite nadat een Rus was geland bij Roda. Maar dat betekent niet dat Willem II tegenstander is van vreemd kapitaal. ‘Daar moeten we niet te verkrampt over doen. Engeland heeft een fantastische competitie, maar wel met allemaal private eigenaren.’ Willem II werd al een paar keer benaderd. ‘Ik heb weleens met een Chinees samen gezeten, met iemand uit Qatar. In vier jaar tijd zijn we een keer of vijf benaderd. Zij willen: wie betaalt, bepaalt.’ Maar dat ligt in Tilburg complex, met een stichting die de aandelen beheert en een clubraad. Van Gool noemt zichzelf ‘nieuwsgierig, maar realistisch. Het goede verhaal heb ik nog niet gehoord.’
VVV-Venlo
Bij VVV-Venlo was voorzitter Hai Berden fel tegen een verkoop, maar de 68-jarige Limburger ziet wat er gaande is in het voetbal. ‘Ik voorspel dat binnen vijf jaar alle clubs in private handen zijn. Ze zijn hier ook geweest. Investeerders van buiten zien de club als belegging. Daar ben ik tegen. Maar ik realiseer me heel goed dat steeds meer clubs in private handen vallen. VVV is van iedereen maar we moeten wel gaan bekijken hoe we ondernemers en bedrijven erbij kunnen betrekken. Ik zie ook een rol voor de fans, die naar eigen draagkracht certificaten zouden kunnen kopen. Cruciaal is dat niet één partij meer dan vijftig procent in handen krijgt.’
Heracles
Heracles is niet te koop. Vertrekkend directeur Nico-Jan Hoogma: ‘Onze club is van de supporters en zal dat altijd blijven.’
FC Groningen
Groningen? Te koop. ‘We boksen op tegen al dat private geld, de rek is er aan alle kanten uit’, aldus directeur Hans Nijland. ‘Het zou onverantwoord zijn er niet over na te denken.’
S.B.V. Excelsior
Excelsior blijft een stichting al is verkoop ‘bespreekbaar’ volgens directeur Ferry de Haan. ‘Liever niet, maar ik vind wel dat je te allen tijde met mensen moet praten.’
Sparta
Bij Sparta is zeventien procent in handen van vier Nederlandse investeerders. De rest ligt nog binnen de kasteelmuren, maar volgens het eigen jaarverslag wil Sparta wel meer gaan verkopen. Sparta heeft wel net als de Bundesliga de 50+1-regel die heilig is.
Heerenveen
In 2015 stonden er bij Heerenveen Chinezen voor de deur. Investeringsmaatschappij BSIM (Beijing Successful Investment Management) zou rond de 30 miljoen euro in de club willen steken. BSIM was naar eigen zeggen financier van diverse bouwprojecten in Afrika en wil via het voetbal ook in Europa voet aan de grond krijgen. Heerenveen was evenwel één van de eerste clubs die met een brede basis in het midden- en kleinbedrijf de hele regio wist te binden en weigerde zichzelf in de uitverkoop te doen.
Roda JC
Bamikoning Frits Schrouff redde Roda JC en kreeg in ruil de aandelen in handen, maar geeft nu toe dat hij zich heeft laten meeslepen. Nu zijn eerste miljoenen zijn verdampt wil Schrouff niets liever dan de mijnwerkersclub verpatsen. Zelfs aan de ex-gedetineerde schoonspringer Aleksei Korotaev. Rapporten van Europol en de EU worden in de Limburgse bestuurskamer duidelijk niet gelezen. Monter meldde de clubdirectie dat ook een partij uit India zich heeft gemeld en dat ze ‘niet op één paard wedden’. Niet zo gek. Schrouff is maximaal drie jaar eigenaar en die termijn loopt eind 2018 af.
NAC Breda
NAC Breda is in handen van drie aandeelhouders met een meerderheidsbelang van rond de 56 procent en achttien kleinere aandeelhouders met zo’n 44 procent van de aandelen. Daarnaast werkt de club ook nog eens samen met Manchester City. Een aantal kleinere aandeelhouders was in het verleden al boos nadat de Grote Drie – de scheepvaartbaronnen Wim van Aalst en Rob van Weelde en jeans-ondernemer Paul Burema – hen niet geïnformeerd had over mogelijke kopers. Destijds betrof het een zakenman uit Indonesië.
FC Twente
De eerste flirt van FC Twente met buitenlandse investeerders liepen uit op een nachtmerrie. Het Maltese fonds Doyen werd bijna de nagel aan de doodskist van de club. Maar als er nu een club rijp lijkt voor overname is het wel het naar een revival snakkende FC Twente met zijn state of the art stadion. Net als eerder Vitesse en AZ belandde de club in een vrije val na een aanval op de top.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
