Old Man Japan: portret van de verrassende tegenstander van de Rode Duivels

Voor de derde keer in zes WK’s plaatste Japan zich voor de achtste finales, waarin het België ontmoet. Verrassend.

‘Tijdens voetbalwedstrijden zijn er geregeld problemen met de watertoevoer in Tokio, maar in de rust van onze openingswedstrijd tegen Colombia was het wel heel extreem. We hebben meteen geanticipeerd door de druk in de leidingen op te voeren’, zei een official, die in de Japanse hoofdstad verantwoordelijk is voor het waterdebiet, aan The Japan Times. Het probleem? Na de nagelbijtende eerste 45 minuten – 1-1, na een vroege rode kaart voor Carlos Sánchez en een strafschopdoelpunt van Shinji Kagawa – doken de voetbalfans massaal het toilet in, waardoor het verbruik met 24 procent steeg. Na het laatste fluitsignaal, toen Yuya Osako de Samurai Blue naar een onverwachte 1-2-zege tegen de Zuid-Amerikaanse groepsfavoriet had geleid, werd zelfs 50 procent meer spoelwater verbruikt. ‘Maar we waren goed voorbereid, zodat we een catastrofe konden vermijden.’

Het marktaandeel voor Colombia-Japan piekte tot 48,7 procent, waarmee het vorige record moeiteloos werd verbroken: toen wereldkampioen Yuzuru Hanyu zich in februari naar de olympische titel in Pyeongchang schaatste, stemden slechts 33,9% van de Japanse televisiekijkers af op zijn lange kür. De IJslanders blijven de absolute kijkcijferkampioenen van het WK, met een marktaandeel van 99,6 procent voor de opener tegen Argentinië, maar naar Japanse normen wordt in juni ook voetbalgeschiedenis geschreven.

Verrassend. Want: de kansen van Japan, voor de zesde opeenvolgende keer aanwezig op het eindtoernooi, werden vooraf niet bijster hoog ingeschat. ‘Ik denk dat we er na de eerste ronde uit liggen. Dat denk ik niet alleen, alle Japanse media denken er zo over’, zei Jun Kinoshita, journalist van Nikkan Sports News, enkele weken geleden in onze WK-gids. Keisuke Honda en Kagawa, de twee meest ervaren spelers en halfgoden in hun land, hadden bondscoach Vahid Halilhodzic na een reeks teleurstellend nederlagen geen drie maanden voor de start van het WK naar de uitgang begeleid, terwijl de chemie tussen technische staf en spelers – een van handelsmerken van de Samurai Blue op grote toernooien – volledig was verdwenen. En: bij het vertrek naar Rusland werd de oudste Japanse WK-selectie ooit herdoopt in Old Man Japan.

De voorbereiding liet weinig goeds vermoeden: kansloos verloren van Ghana en Zwitserland (telkens 2-0), met veel moeite voorbij Paraguay (4-2). Ook het vertrouwen in de nieuwe bondscoach, Akira Nishino, was niet bijzonder groot. De ex-trainer van Gamba Osaka, waarmee hij in 2008 de Aziatische Champions League had gewonnen, was de voorbije twee jaar actief als technisch directeur van de Japanse voetbalbond en zei bij zijn aanstelling dat hij ‘mentaal al afscheid van het trainersvak had genomen’.

Geen goede voortekenen, maar insiders wisten beter. ‘De buitenwereld was misschien verrast dat na Alberto Zaccheroni, Javier Aguirre en Halilhodzic voor een landgenoot werd gekozen, maar dat had zijn redenen’, zei Philippe Troussier, de Franse coach die Japan in 2002 voor het eerst naar de achtste finales leidde. “De tijd om een nieuwe buitenlandse coach aan te trekken was te beperkt, maar de voetbalbond was er tegelijk van overtuigd dat de technisch directeur wist was waar de problemen lagen.

‘Halilhodzic was vooral gefocust op zakelijk en gedisciplineerd voetbal, maar hij luisterde niet naar het geluid van de motor. Zonder ziel, communicatie en eendracht heb je niets aan een Ferrari, je moet ook een sfeer in en rond het team proberen te scheppen. Daar kon alleen een insider als Nishino in slagen. Hij denkt en voelt hetzelfde als zijn spelers.’

Met de hakken bijna in de sloot

De verrassende winst tegen Colombia was een meevaller voor Nishino, die wel besefte dat de rode kaart voor Sánchez zijn team in de kaart had gespeeld, maar vooral de manier waarop zijn team tegen Senegal twee keer een achterstand kon wegvegen, stemde de bondscoach tevreden.

Takashi Inui zette nog voor de rust een vroeg doelpunt van Sadio Mané recht, na opnieuw een achterstand (Moussa Wagué) trapte Keisuke Honda de 2-2 op het bord. Daarmee scoorde de 32-jarige middenvelder/aanvaller van het Mexicaanse Pachuca op zijn derde opeenvolgende WK, ook al moest de ex-speler van CSKA Moskou en AC Milan voor de tweede opeenvolgende wedstrijd genoegen nemen met een korte invalbeurt. Zonder morren. Hij leefde jarenlang op voet van oorlog met Halilhodzic, die hij steeds weer een gebrek aan durf verweet en die kritiek nooit inslikte. ‘De coach naar de mond praten om toch maar in de basis te staan, dat kon ik niet over mijn hart krijgen. We voetbalden armtierig, dat zag iedereen, terwijl we tegen Senegal veel durf toonden.’

Nishino experimenteerde in de voorbereiding met een niet succesvolle 3-4-2-1, maar kon met zijn plan B (4-2-3-1) de oude gebreken – geduldige opbouw, maar te weinig verrassende infiltraties en verdedigers die in de fout gingen wanneer ze onder druk staan – weggommen. ‘We staan nu iets hoger, zonder dat we zelfmoordvoetbal willen spelen, terwijl de aanvallende spelers meer vrijheid krijgen.’

In de eerste twee wedstrijden stond amper één speler aan de aftrap die in de Japanse competitie uitkomt, centrale verdediger Gen Shoji (Kashima Antlers), zodat Nishino duidelijk de Europese kaart trok. Vier jongens die in Duitsland aan de kost komen – diepe spits Yuya Osako (Köln), spelmaker Shinji Kagawa (Borussia Dortmund), winger Genki Haraguchi (Fortuna Dusseldorf), kapitein Makoto Hasebe (Eintracht Frankfurt), twee Spanjaarden – rechterflankTakashi Inui (Eibar, straks Real Betis) en centrale middenvelder Gaku Shibasaki (Getafe) – en evenveel spelers uit de Ligue 1 (doelman Eiji Kawashima, Metz, en Hiroki Sakai, Marseille), aangevuld met centrale verdediger Maya Yoshida (Southampton) en linksback Yuto Nagatomo (Galatasaray).

Japan had tegen Polen de kwalificatie voor het grijpen – een puntje was genoeg -, maar Nishino speelde hoog spel en liet zijn ploeg zelfs bij een 0-1-achterstand achteruit kruipen. De Samurai Blue stonden even derde in de groep, maar drongen zelfs dan niet aan. Het verlossende nieuws kwam uit Samara, waar Mina Colombia een kwartier voor tijd naar de groepswinst kopte. En daardoor mag Japan, met minder gele kaarten dan Senegal, nog even in het toernooi blijven.