Cross van hoog niveau: hoe Namen via het EK veldrijden de Waalse wielerhoofdstad wil worden

Hoog boven de stad Namen, in de bossen rond de Citadel, hebben de fietsen de voorbije tien jaar de motoren verdrongen. Het voormalige ‘Monaco van de motorcross’ is een hotspot van het internationale veldrijden geworden. Dat Namen nu het EK mag organiseren, is daarvan het ultieme bewijs.

De eerste pedaalslagen zijn meteen stevig. Het lijkt wel of Zdenek Stybar de aarde onder zich wil vertrappelen. De Tsjech gaat meteen aan de kop in de eerste verraderlijke bochten van de eerste manche om de Gazet van Antwerpen Trofee 2009. De toekomstige winnaar van een Touretappe was na de verkenning dan ook vol lof geweest over dit nieuwe parcours: ‘Het is zwaar, maar heel mooi.’ Niels Albert daarentegen, met de regenboogtrui om de schouders, nam zoals gewoonlijk geen blad voor de mond en vond het meer op een mountainbikewedstrijd gelijken.

In de koers zelf is het evenwel de Belg die van de niveauverschillen gebruikmaakt om vanaf de tweede ronde iedereen uit het wiel te rijden. Uiteindelijk smeert hij Sven Nys veertig seconden en Styby zelfs twee minuten aan. Zijn conclusie, voor de microfoon van Sporza, blijft nochtans dezelfde: ‘Het is een geweldige plek en het parcours is mooi, maar ik blijf bij mijn mening. De moeilijkheidsgraad is heel hoog.’ Ondertussen heeft de veldrit op korte tijd veel prestige gekregen, dankzij een indrukwekkend kader, onvoorstelbare hellingsgraden en een indrukwekkende aankomst. De cross op de Citadel is voor het veld wat de Strade Bianche voor de weg is.

Toen Golazo de aankomst van een veldrit plande in de bossen rond het beroemde fort dat boven Namen uittorent, koos het duidelijk voor een cross met voor deze discipline ongebruikelijke niveauverschillen. Afgezien van de Koppencross, die van Gavere of die van Overijse staan er op de internationale kalender maar weinig heuvelachtige parcoursen. De hoofdstad van Wallonië greep die kans met beide handen. Namen was immers op zoek naar een nieuw groot sportevenement nu de motoren niet meer door de bossen rond deze toeristische attractie razen.

Ten tijde van Stefan Everts en Joël Smets werd het circuit van Namen vaak voorgesteld als ‘het Monaco van de motorcross’ wegens de vele verraderlijke bochten in een hoogst aantrekkelijke setting. Maar het einde van de voor België succesvolle periode in deze sport leidde er in 2007 ook toe dat de valhelmen na zestig jaar van de Citadel verdwenen. Eén jaar zonder deed het verlangen naar iets nieuws al toenemen en dat viel samen met de wens van enkele Vlaamse organisatoren om de populariteit van het veldrijden ook ten zuiden van de taalgrens uit te dragen.

En zo vervangt Namen in de herfst van 2009 Niel op de kalender van de Gazet van Antwerpen Trofee. Het parcours wordt uitgetekend door vijfvoudig wereldkampioen Roland Liboton. Het publiek is op de afspraak, het spektakel ook, en dat volstaat om van de Citadel een vaste afspraak te maken op de cyclocrosskalender. Vanaf 2011 vormt Namen een manche van de Wereldbeker en dat blijft zo tot het huidige seizoen, 2022/23, wanneer dat niet meer zo is.

Daar is een goede reden voor: op 5 en 6 november van dit jaar ontvangt Namen het Europees kampioenschap cyclocross. De voorzitter van de Belgische wielerbond, Tom Van Damme, maakt er geen geheim van wat de uiteindelijke bedoeling is: ‘We willen blijven samenwerken om van Namen de Waalse wielerhoofdstad te maken.’ Binche heeft zijn semiklassieker, zijn nationale kampioenschappen en zijn départs in de Tour de France, Hoei heeft zijn Muur en Luik zijn geschiedenis en La Doyenne, maar Namen beschikt over zijn Citadel. Als apotheose van de wegwedstrijd GP de Wallonie is het al een decennium lang een referentiepunt.

Oranje Namen

In 2019 geselt de regen en de koude het verstijfde lichaam van Eli Iserbyt, op dat moment leider in de Wereldbeker. Toch zijn ruim 7000 toeschouwers getuige van de overwinning van Mathieu van der Poel. De Nederlander heeft een homerisch duel uitgevochten met Toon Aerts.Toen die laatste viel, ging de Nederlander er in de laatste ronde alleen vandoor op het kletsnatte en met modder bedekte parcours. Alle waarnemers zijn het erover eens: dit was de mooiste veldrit van het seizoen. Het is het bewijs dat ook de specialisten van deze discipline als een blok gevallen zijn voor het atypische parcours en het betoverende decor van de Naamse cross.

En met zijn vierde Wereldbekerzege van 2020 – jaar waarin die gereduceerd is tot vijf manches – pakt Van der Poel zijn vijfde overwinning in Namen. Dat is er eentje meer dan zijn landgenote Lucinda Brand, die vier keer won in de hoofdstad van Wallonië. De Nederlanders zouden dus wel eens met heel velen naar de Citadel kunnen afzakken om hun twee uittredende Europese kampioenen aan te moedigen: Lucinda Brand en Lars van der Haar, die beiden vorig jaar de Europese titel pakten in eigen land, in Wijster. Al in 2009 sprak men van een kleine Alpe d’Huez toen Albert, Nys en de rest tegen de hellingen op naar boven liepen omdat de ondergrond te glad was om op de fiets te blijven. Ook de versterkte vesting op de oevers van de Maas lijkt een ‘Hollandse berg’ te worden.

Er is hier geen sprake van strategie, je moet gewoon de sterkste zijn.’

ERWIN VERVECKEN

Vijf van de zes vaak spannende en altijd spectaculaire duels tussen Van der Poel en Wout van Aert draaiden hier uit in het voordeel van de Nederlander. Zoals in 2016, toen de kleinzoon van Raymond Poulidor een masterclass gaf in evenwichtskunst en kracht en zo voor de ogen van een steeds talrijker publiek de wedstrijd in de laatste ronde naar zijn hand zette. Vorig jaar op 19 december, enkele dagen voor Kerstmis – de nieuwe plaats op de kalender van de Citadelcross sinds die deel uitmaakt van de Wereldbeker – woonden zelfs meer dan achtduizend toeschouwers de wedstrijd bij, ook al waren de twee tenoren afwezig. De grote attractie op de kalender heette Tom Pidcock, al werd die op de aankomst op de esplanade van de Citadel geklopt door Michael Vanthourenhout. Nog maar eens een bewijs van de aantrekkelijkheid van dit circuit, dat nu uitgetekend wordt door Erwin Vervecken, drievoudig wereldkampioen cyclocross en ooit zevende in die allereerste editie van 2009, op ruim vier minuten van Niels Albert.

‘Het is een van de mooiste omlopen ter wereld’, bevestigt de ex-veldrijder telkens hij daar de kans toe krijgt. Hij weet perfect waar het om draait in Namen. ‘Er is hier geen sprake van strategie, je moet gewoon de sterkste zijn’, vertelt hij op de pagina’s van Sudpresse, wanneer dat dagblad hem vraagt om het parcours voor te stellen. Een parcours met technische afdalingen, steile klimmetjes op vaak glibberige kasseien en drassige stroken die na zware regenval de dijen teisteren.

‘In Namen kun je er nooit zeker van zijn dat je de rest hebt afgeschud’, zo luidt een andere uitspraak die tot ongeschreven wet is uitgegroeid – een teken dat het parcours zijn eigen regels begint te hebben. Er liggen zoveel valstrikken verspreid over het circuit dat er altijd onzekerheid blijft.

Waar zijn de Walen?

Langs de kant zijn de Waalse kijklustigen steeds talrijker en luidruchtiger, in tegenstelling tot de veldrijders uit het zuiden van het land, die nogal dun gezaaid zijn. Na een eerder schuchtere poging in Dottenijs, vlak bij de taalgrens, kadert de keuze van de organisatoren voor Namen als locatie voor een grote cross in een bredere globale strategie. Door zijn centrale ligging, zijn telegenieke omgeving en zijn lange traditie met modderige wedstrijden – wegens de motorcross – trekt de stad jaarlijks een massa supporters uit Vlaanderen aan. Men hoopt dat zij de jonge supporters en ontluikende veldrijders in Wallonië de passie bijbrengen voor een discipline die vooralsnog populairder is in het noorden van het land.

In afwachting van een kampioen heeft Wallonië wel al voor een groot publiek gezorgd. De organisatoren van het EK veldrijden hopen zelfs de kaap van de 10.000 toeschouwers te ronden in het hele weekend. Dat lijkt niet meer dan een formaliteit aangezien de Citadelcross elk jaar meer en meer volk trekt bij het naderen van de feestdagen. Nu het een maand vroeger geprogrammeerd staat, zal het allicht minder koud zijn voor de kijkers en de crossers zelf. Maar mogelijk is de regen wel op de afspraak. Die zou de wedstrijd alleen maar spectaculairder maken. Zoals in 2019, toen Mathieu van der Poel afweek van de ideale lijn maar in een centimeters dikke modderlaag de kloof met Toon Aerts nog uitdiepte. Hij won, ondanks twee lekke banden, en oogstte daarmee veel bewondering van Sven Nys himself. Zijn woorden waren straf, en toch afgewogen met de voorzichtigheid van een Namenaar: ‘Dit is de cross van het seizoen.’ Namen is nu eenmaal geen veldrit als een andere. De man en de vrouw die hier als eerste over de aankomststreep rijden, verdienen dan ook echt een speciale trui.