Hoe zit dat ook alweer met het Bosmanarrest?

Dinsdag is het 25 jaar geleden dat Bosmanarrest werd uitgesproken, maar wat was dat weer en waarom is het zo belangrijk? Redacteur Geert Foutré geeft tekst en uitleg.

Wat is het Bosmanarrest?

‘Het is een uitspraak van het Europees Hof van Justitie, de hoogste rechtbank in alle EU-lidstaten die boven alle nationale rechtssystemen staat.

‘Toen in 1990 het contract van Jean-Marc Bosman, een voormalige Belgische belofteninternational, bij Club Luik niet verlengd werd, waren er twee mogelijkheden: of een club betaalde de door Luik gevraagde transfersom, toen twaalf miljoen frank (300.000 euro), of de speler moest het verplichte minimumcontract aanvaarden: 30.000 frank (750 euro per maand). Alternatieven waren er niet: profvoetballers hadden toen geen recht op werkloosheidsvergoeding wanneer ze hun job verloren.

‘Uiteindelijk wilde een Franse tweedeklasser, Duinkerken, Bosman wel een contract aanbieden en Luik een transfersom betalen, maar de toenmalige voorzitter van Club Luik vond die club niet solvabel (hij twijfelde of ze konden betalen wat ze beloofden te betalen) en weigerde de vrijgave van de speler. Omdat de KBVB Luik meteen volgde, kon de speler geen kant meer op. Hij stapte naar de arbeidsrechtbank in Luik en die gaf hem meteen zijn vrijheid. Alleen … geen enkele Belgische club wilde hem een contract geven. Zo belandde hij toch in Frankrijk, in tweede klasse bij Saint Quentin, maar na een jaar ging die club failliet. De andere Franse clubs die hij benaderde, gaven aan dat ze al voldoende buitenlanders hadden.

‘Dat vond Bosman vreemd, dat hij als EU-burger geen recht op een job had in een andere EU-lidstaat. Dus stapte hij opnieuw naar de rechter. Die stelde twee vragen aan het Europees Hof van Justitie, waardoor het niet langer een Belgische zaak bleef, maar één in gans de Europese Unie en daarbuiten. Die twee vragen waren de volgende:

1. Is een speler op het einde van zijn contract, wanneer hij geen nieuw contract krijgt, helemaal vrij?

2. Mag een speler vrij naar een club in een ander EU-land overstappen, ook als daar een beperking geldt op buitenlanders?

‘Na flink gelobby meenden de Belgische bond, FIFA en UEFA dat Bosman nul op het rekest zou krijgen: dat het Europees hof niet aan het voetbal en zijn internationale reglementen – die ook buiten de EU golden – zou durven komen, ook al omdat ze voetbal toen niet als een economische activiteit beschouwden. In de EU gelden sinds de beginjaren, wanneer het de economie betreft, de vier vrijheden: vrij verkeer van arbeid, vrij verkeer van personen, vrij verkeer van diensten en vrij verkeer van kapitaal. Alle inbreuken daarop worden bestraft.

‘Verbazing alom dus toen het Hof op 15 december 1995 Bosman over de hele lijn gelijk gaf en brandhout maakte van het ganse transfer- en contractbestel in de hele EU.

‘De hele zaak had zelfs een dubbel gevolg:

1. Aan het eind van een contract is elke beroepssporter vrij (er mag dan geen transfervergoeding gevraagd worden)

2. EU-onderdanen mogen ook als professioneel sporter binnen de EU-grenzen niet gehinderd worden hun job uit te oefenen in een ander EU-land. Beperkingen op buitenlanden gelden vanaf dan alleen nog voor niet-EU-sporters.

‘Prompt schafte België alle beperkingen af voor alle profsporters, andere landen hielden de grenzen voor niet-EU onderdanen deels gesloten. Daarom moest de Uruguayaan Luis Suárez deze zomer bijvoorbeeld een examen Italiaans afleggen, om zo de Italiaanse nationaliteit te krijgen en dus bij Juventus als EU-onderdaan te tellen; de Italiaanse topclub had anders te veel niet-EU spelers. Dat is ook de reden dat veel Afrikaanse voetballers tijdens hun verblijf in België een Belgisch paspoort proberen te bemachtigen, zo konden ze automatisch naar Engeland, toen dat nog lid was van de EU.’

Werd het arrest het begin van de buitensporige salarissen en transfersommen?

‘Ja en nee. Ook voor het arrest werden de toppers waanzinnig goed betaald, zij het niet in de huidige grootorde. Voor de matige voetballers stegen de lonen wel enorm. Plots konden niet alleen de absolute toppers, maar ook gewone profs naar het buitenland, en wie een nieuw contract onderhandelt, gaat doorgaans maar weg als hij elders betere voorwaarden krijgt. Spelers die einde contract geraakten en dus vrij waren, konden zelf een soort tekengeld vragen ‘want jullie moeten nu toch geen transfersom voor mij betalen’.’

‘Het was niet de bedoeling van het Hof om de transfersommen waanzinnig groot te maken, integendeel: ze pleitten voor een afschaffing van de transfersommen. Clubs reageerden door te zorgen dat hun waardevolle spelers nooit eind contract geraakten, waardoor zij altijd meester bleven over hun lot.

‘De voornaamste reden van de toegenomen transfersommen en lonen zijn de flink verhoogde tv-rechten in de vijf topcompetities.’

Verdiende Bosman er zelf nog iets aan?

‘Amper. Zijn carrière zat erop, in Frankrijk verdiende hij nog wat geld, maar daarna was het over. Hij kreeg een eenmalige schadeloosstelling van ik dacht zo’n tien miljoen frank (250.000 euro). Een paar internationals uit Nederland gaven hem een som, mama Rabiot deed dat ook toen haar zoon transfervrij kon vertrekken van PSG naar Juventus omdat ze vond dat hij dat aan Bosman te danken had en van de FIFPro, de wereldvoetbalvakbond, krijgt hij een maandelijkse vergoeding van 2000 euro.

‘Het enige wat hij nog heeft, is zijn huis dat hij met zijn laatste voetbalcontracten verdiende. Een aantal jaar geleden stopte het plaatselijke OCMW ook met de vergoeding van 750 euro per maand die hij tot dan kreeg.

‘Kortom: hij is er niet rijk van geworden, integendeel.’